Chronologizacja
Pochodzenie
psł. *větrъ
Od: pie. pierwiastka *u̯ē- ‘wiać, dąć’; zob. wiać
1. powietrze
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Pogoda zjawiska atmosferyczne
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | powietrze |
Połączenia
- duży, gwałtowny, huraganowy, mocny, porywisty, potężny, silny, sztormowy, wielki; delikatny, leciutki, lekki, łagodny, niewielki, słaby, umiarkowany; ciepły, gorący; chłodny, lodowaty, mroźny, zimny; mokry, wilgotny; suchy; cichy; dokuczliwy, okropny, ostry, przejmujący, przenikliwy, straszny; ożywczy, rześki; górski, morski, pustynny; jesienny, letni, wiosenny, zimowy; nocny, wieczorny; południowy, północny, wschodni, zachodni; boczny, przeciwny, zmienny; korzystny, niekorzystny wiatr
- wiatr od gór, od morza, od oceanu, od zatoki; wiatr z boku, z dołu, z góry, z przodu, z tyłu; z południa, z północy, z zachodu; wiatr ze wschodu
- wiatr w plecy, w twarz
- wiatr z deszczem; wiatr za oknem
- wiatr na twarzy; wiatr o jakimś kierunku, o jakiejś prędkości, o jakiejś sile; wiatr w polu; w uszach; wiatr we włosach
- wiatr i burza, wiatr i chłód, wiatr i deszcz, wiatr i fale, wiatr i mgła, wiatr i mróz, wiatr i opady, wiatr i słońce, wiatr i susza, wiatr i śnieg, wiatr i śnieżyca, wiatr i jakaś temperatura, wiatr i wilgoć, wiatr i woda, wiatr i zachmurzenie, wiatr i zamieć, wiatr i zimno
- brak; napór, podmuch, porywy, powiew, tchnienie, uderzenia; gwizd, huk, poszum, szum, świst; zapach; pęd, prędkość, siła, szybkość; kierunek, linia; energia wiatru
- marsz pod wiatr
- ochrona, osłona przed wiatrem; walka, zmagania z wiatrem
- odporny na wiatr
- wiatr dmie, dmucha, gna, hula, pędzi, powiał, wieje; chłoszcze, smaga, uderza; nadchodzi, nadciąga; nasila się, przybiera na sile, wzmaga się; cichnie, osłabł, przycichł, ucichł, uspokoił się, ustał; kołysze czymś, kręci czymś, miota czymś, porusza czymś, szarpie czymś, targa czymś; przegania coś, roznosi coś, rozrzuca coś, rozwiewa coś; łamie coś, naderwał coś, połamał coś, pozrywał coś, wyrywa coś, zerwał/zrywa coś, zniszczył coś; gra, gwiżdże, huczy, szeleści, szumi, świszczy, wyje
- czuć, poczuć wiatr
- gnany, miotany, niesiony, poruszany, smagany, szarpany, targany, wysmagany wiatrem
- osłonięty od wiatru
- czekać na wiatr; biec, iść, płynąć pod wiatr; gnany, miotany, niesiony, podwiewany, poruszany, porwany, przenoszony, przyniesiony, roznoszony, rozrzucony, rozwiewany, szarpany, unoszony, targany; nadłamany, naruszony, połamany, powalony, zerwany, złamany, zwalony przez wiatr
- chronić przed wiatrem; grać, płynąć z wiatrem
- fruwać, stać; chwiać się, drżeć, falować, kołysać się, łopotać, poruszać się, powiewać, trzepotać, załopotać; rozwiewać się, unosić się; skrzypieć; rozwiany na wietrze
- szybki jak wiatr
- przelecieć jak wiatr
Cytaty
|
[...] nad morzem podczas sztormów wiatr wieje naprawdę silnie. źródło: NKJP: Dawid Bieńkowski: Nic, 2005 |
|
|
W pewnej chwili podmuch wiatru porwał kilka kolorowych biletów i uniósł je na szosę [...]. źródło: NKJP: Jan Józef Szczepański: Polska jesień, 1995 |
|
|
Od rana padał drobny, niesiony wiatrem deszcz. źródło: NKJP: Jerzy Broszkiewicz: Wielka, większa i największa, 1994 |
|
|
W roku jabłoni kwiaty kwitną krótko, lecz najpiękniej. Często ścina je mróz albo strząsają gwałtowne wiatry. źródło: NKJP: Olga Tokarczuk: Prawiek i inne czasy, 1996 |
|
|
Występowanie silnych wiatrów i huraganów w Polsce jest rzeczą normalną, różna jest natomiast częstotliwość ich występowania. źródło: NKJP: (K.W.): Dlaczego wieje?, Dziennik Polski, 1998-10-27 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | wiatr |
wiatry |
|
| D. | wiatru |
wiatrów |
|
| C. | wiatrowi |
wiatrom |
|
| B. | wiatr |
wiatry |
|
| N. | wiatrem |
wiatrami |
|
| Ms. | wietrze |
wiatrach |
|
| W. | wietrze |
wiatry |
2. kierunek rozwoju
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność
Połączenia
- wiatr odnowy, przemian, zmian; historii, wolności
- wiatr powiał, wieje; zdmuchnął coś
Cytaty
|
To z Polski zaczął wiać wiatr wolności, który poniósł się nad cały obszar Europy Środkowej i Wschodniej. źródło: NKJP: Aleksander Kwaśniewski: Przemówienie..., Gazeta Wyborcza, 1997-07-11 |
|
|
Być może zmiecie nas ze sceny politycznej wiatr historii - ale pozostanie po nas ślad na ziemi i wdzięczne wspomnienie przynajmniej tych kilkuset zatrudnionych, którym damy szansę startu życiowego. źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 17.11.1993 |
|
|
Klub dosięgnął wiatr zmian, zarówno pod względem kadrowym, jak i finansowym [...]. źródło: NKJP: (zab): Wiatr zmian, Dziennik Polski, 2001-07-23 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | wiatr |
wiatry |
|
| D. | wiatru |
wiatrów |
|
| C. | wiatrowi |
wiatrom |
|
| B. | wiatr |
wiatry |
|
| N. | wiatrem |
wiatrami |
|
| Ms. | wietrze |
wiatrach |
|
| W. | wietrze |
wiatry |
Inne uwagi
Zwykle lp
Składnia
|
+ | wiatr | + |
CZEGO
|