Chronologizacja
Pochodzenie
psł. *kopьcь 'mała kupa skopanej ziemi; dół w ziemi'
1. pagórek
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Ziemia ukształtowanie terenu
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | usypisko |
Połączenia
- kamienny, ziemny; graniczny, widokowy, wysoki, zielony kopiec
- kopiec mrowiska; termitów
- stożek, szczyt, wierzchołek kopca
- sypać, usypać / usypywać kopiec
Cytaty
|
Idąc do szkoły Polek usiadł na starym kopcu granicznym koło klasztoru, aby odpocząć trochę i ponownie upewnić się, że trud jego nie był daremny. źródło: NKJP: Tadeusz Konwicki: Dziura w niebie, 1995 |
|
|
Pieczenie potraw zgodnie z miejscowym zwyczajem odbywało się w ten sposób, że do wykopanego w ziemi rowu na przemian kładziono gorące kamienie i warstwę produktów, aż zaimprowizowany piec napełniono po brzegi. Wtedy przysypywano go ziemią. Mniej więcej po dwóch godzinach rozgrzebywano kopiec i rozpoczynano ucztę. źródło: NKJP: Alfred Szklarski: Tomek wśród łowców głów, 1996 |
|
|
Bobry budują kopiec z obniżonym wejściem, bo spodziewają się suszy. źródło: NKJP: Zbigniew Kruszyński: Na lądach i morzach : opisy i opowiadania, 1999 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | kopiec |
kopce |
|
| D. | kopca |
kopców |
|
| C. | kopcowi |
kopcom |
|
| B. | kopiec |
kopce |
|
| N. | kopcem |
kopcami |
|
| Ms. | kopcu |
kopcach |
|
| W. | kopcu |
kopce |
2. pomnik
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Ziemia ukształtowanie terenu
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja zwyczaje i obyczaje
Połączenia
- kopiec Barbary, (Jana Henryka) Dąbrowskiego, (Tadeusza) Kościuszki, Krakusa, (Józefa) Piłsudskiego, Powstańców Śląskich, (Kazimierza) Pułaskiego, Wandy; Niepodległości, Unii Lubelskiej
- stok, szczyt, wierzchołek, wysokość; odbudowa, ratowanie, remont, renowacja kopca
- spacer, ścieżka, wycieczka na kopiec
- budować, odbudowywać, remontować, sypać, usypać / usypywać, wznosić kopiec
- iść, wchodzić na kopiec
Cytaty
|
Miejsce pochówku Berka Joselewicza społeczność Kocka zaznaczyła usypaniem kopca. źródło: NKJP: Maria Irena Kwiatkowska: Znane i nieznane: rezydencje, ludzie, wydarzenia, 2001 |
|
|
Mijane groby były w większości ubogie i skromne: po prostu usypane z ziemi kopce, nad którymi wznosiły się drewniane lub metalowe krzyże. źródło: NKJP: Tomasz Mirkowicz: Pielgrzymka do Ziemi Świętej Egiptu, 1999 |
|
|
Z inicjatywy Stowarzyszenia nakręcono film edukacyjny pt. „60 lat później”, uwieczniono na taśmie kilkaset godzin rozmów z byłymi polskimi więźniami Oświęcimia, ufundowano wiele pamiątkowych tablic, zorganizowano cały szereg spotkań z młodzieżą. Ostatnim pomysłem [...] jest budowa kopca pamięci według projektu prof. Józefa Szajny. źródło: NKJP: (dw), Dziennik Polski, 2002-06-08 |
|
|
Na wzgórzu przy trakcie wznosił się kopiec usypany z kamieni. Był to tak zwany obo, czyli święty pagórek. Na jego szczycie tkwiła żerdź obwieszona kolorowymi szmatkami. Buriaci, przejeżdżając obok kopca, przystawali na chwilę, by na cześć ongona - opiekuńczego ducha ułusu - dorzucić po jednym kamieniu. źródło: NKJP: Alfred Szklarski: Tajemnicza wyprawa Tomka, 1963 |
|
|
W 1991 roku usypano tutaj kopiec ku czci więźniów zamordowanych przez NKWD w krzemienieckim więzieniu w latach 1941 i 1944-1953. źródło: NKJP: Stanisław Sławomir Nicieja: Twierdze kresowe Rzeczypospolitej, 2006 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | kopiec |
kopce |
|
| D. | kopca |
kopców |
|
| C. | kopcowi |
kopcom |
|
| B. | kopiec |
kopce |
|
| N. | kopcem |
kopcami |
|
| Ms. | kopcu |
kopcach |
|
| W. | kopcu |
kopce |
Składnia
|
+ | kopiec | + |
KOGO / CZEGO
|
3. stos
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Ilość, liczby i liczenie ogólne określenia ilości
Połączenia
- kopiec gazet, książek, papierów
Cytaty
|
Wstaję, idę, szukam w bezładnym kopcu papierów bez znaczenia. I mam. Oto „Duży Format” sprzed dwóch tygodni. źródło: NKJP: Zapach owocu piany, Dziennik Polski, 2003-11-14 |
|
|
W kuchni sterta brudnych naczyń, w łazience kopiec ubrań do prania. źródło: Internet |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | kopiec |
kopce |
|
| D. | kopca |
kopców |
|
| C. | kopcowi |
kopcom |
|
| B. | kopiec |
kopce |
|
| N. | kopcem |
kopcami |
|
| Ms. | kopcu |
kopcach |
|
| W. | kopcu |
kopce |
Składnia
|
|
+ | kopiec | + |
CZEGO
|
4. na ziemniaki
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie miejsca, osoby, przedmioty, sytuacje związane z jedzeniem
CZŁOWIEK I PRZYRODA Ziemia rolnictwo
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | pryzma |
Połączenia
- kopiec buraków, kapusty, marchwi, ziemniaków
- kapusta, ziemniaki z kopca
- odkryć, zakryć kopiec
- przechowywać coś, zagrzebać coś w kopcu
Cytaty
|
Kapustę kiszono, a inne warzywa przechowywano w kopcach i piwnicach. źródło: NKJP: Andrzej Chwalba (red.): Obyczaje w Polsce: od średniowiecza do czasów współczesnych : praca zbiorowa, 2005 |
|
|
Kartofle, jeśli nawet istniały, były daleko, zagrzebane w kopcach przez tych, którzy nie wierzyli już w żadną walutę. źródło: NKJP: Magdalena Tulli: W czerwieni, 1998 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | kopiec |
kopce |
|
| D. | kopca |
kopców |
|
| C. | kopcowi |
kopcom |
|
| B. | kopiec |
kopce |
|
| N. | kopcem |
kopcami |
|
| Ms. | kopcu |
kopcach |
|
| W. | kopcu |
kopce |