UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

gałąź

Chronologizacja

1403, SStp

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. gałąź
gałęzie
D. gałęzi
gałęzi
C. gałęzi
gałęziom
B. gałąź
gałęzie
N. gałęzią
gałęziami
rzadziej gałęźmi
Ms. gałęzi
gałęziach
W. gałęzi
gałęzie

Pochodzenie

płn. psł. *galǫzь 'gałąź, konar'

1. drzewo

Definicja

pęd wyrastający z pnia drzewa

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat roślin budowa i funkcjonowanie roślin

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat roślin drzewa i krzewy

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  konar, pęd

Połączenia

  • bezlistna; gruba; jaśminowa, świerkowa; oberwana, złamana gałąź; spróchniałe; suche gałęzie; gałąź kwitnąca
  • gałąź akacji, drzewa, gruszy, klonu, topoli; gałęzie jabłoni, lip, wiśni
  • gałęzie z drzewa
  • gałęzie na opał
  • gałęzie i konary
  • szum gałęzi
  • piłować; ułamać gałąź
  • wiatr porusza gałęziami
  • wdrapać się na gałąź

Cytaty

Tak, babciu, tylko to była gałąź gruszy w Lisowie, na którą się wdrapałaś, a potem nie mogłaś zejść i ze wsi zbiegły się wszystkie dzieci, żeby się z ciebie pośmiać do woli.

źródło: NKJP: Jacek Dehnel: Lala, 2006

Podszedłem do najbliższych krzaków i ułamałem gałąź.

źródło: NKJP: Jarosław Maślanek: Haszyszopenki, 2008

Złamana gałąź upadła też na jezdnię na ul. Ogrodowej, tarasując jeden pas ruchu.

źródło: NKJP: (MM): Koła w wodzie, drzewo na dachu, Dziennik Polski - Kraków, 2001-09-25

Gdybym mogła jakimś czarodziejskim zaklęciem przenieść się pod furtkę osłoniętą gałęziami wiśni, zaraz bym je wymówiła.

źródło: NKJP: Ewa Nowacka: Emilia z kwiatem lilii leśnej, 1993

W miniony piątek zastęp z JRG Nakło usuwał spróchniałe gałęzie z drzewa.

źródło: NKJP: ST: Wycinka spróchniałych drzew, Nakielski Czas, 2002-04-03

2. dziedzina

Definicja

dział gospodarki, przemysłu, nauki, administracji, kultury itp.

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka wytwory działań intelektualnych człowieka

Relacje znaczeniowe

synonimy:  dział, dziedzina

Połączenia

  • gałąź prawna; przemysłowa
  • gałąź edukacji, eksportu, gospodarki, górnictwa, handlu, kolejnictwa, nauki, prawa, produkcji, przemysłu, rolnictwa, rozrywki, transportu

Cytaty

Ta gałąź rolnictwa stanowi również istotny element dziedzictwa kulturalnego Mazowsza.

źródło: NKJP: M.Barwicka: Na ratunek pasiekom, Tygodnik Ciechanowski, 2007-01-28

A przecież taki przemysł jak węglowy - jak zresztą każda gałąź przemysłu ciężkiego - jest narażony na różne perturbacje, jest poddawany różnym wahaniom.

źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 26.05.1994

Fundatorzy często określali kryteria, jakie musiał spełnić kandydat do stypendium, np.: ubóstwo, status społeczny, przynależność narodowa i religijna, uprawiana gałąź nauki itp.

źródło: NKJP: Piotr Köhler: Botanika w Towarzystwie Naukowym Krakowskim, Akademii Umiejętności i Polskiej Akademii Umiejętności (1815-1952), 2002

Poza tym ta gałąź rozrywki zawsze była w kręgu zainteresowań działających z rozmachem grup przestępczych.

źródło: NKJP: Magazyn - Ruletka w trampkach, Dziennik Polski, 2003-04-18

Składnia

bez ograniczeń + gałąź +
CZEGO

3. plemię

Definicja

książk. 
boczna linia rodu

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Rodzina członkowie rodziny

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  linia

Połączenia

  • boczna gałąź; gałąź rodzinna; gałęzie boczne
  • gałąź ludów; rodu; rodziny; gałęzie drzew genealogicznych
  • gałąź z rodzicami

Cytaty

Od tego czasu tamtą gałąź rodzinną okryła mgła zapomnienia.

źródło: NKJP: M.Żbikowski: Przywrócone więzi, Tygodnik Ciechanowski, 2004-01-11

Rozmowa potoczyła się normalnie, okazało się nawet, że są spokrewnieni z Truskolaskimi przez jakąś gałąź rodu czy złote jabłko.

źródło: NKJP: Wojciech Stamm: Czarna matka, 2008

Brak gałęzi bocznych w drzewie genealogicznym jest świadectwem regresji rodu.

źródło: NKJP: Grzegorz Gazda, Agnieszka Izdebska, Jarosław Płuciennik: Gotycyzm i groza w kulturze, 2003

Na jej obszarze żywioł mongolski utracił swą odrębność etniczną i wtopił się w kipczacką gałąź ludów tureckich, koczujących od dawna na stepach kaspijsko-czarnomorskich.

źródło: NKJP: Benedykt Zientara: Dawna Rosja: despotyzm i demokracja, 1995

Frazeologizmy

ktoś podciął gałąź, na której siedział
ktoś podcina gałąź, na której siedzi
ktoś podcina gałąź, na której sam siedzi
ktoś podrzyna gałąź, na której siedzi
Data ostatniej modyfikacji: 07.02.2025
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj