UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

lokucja

Chronologizacja

1730, Kart XVII-XVIII

1. łacińska

Definicja

książk. 
wypowiedź formułowana w jakiś charakterystyczny sposób lub wyrażająca treść istotną z punktu widzenia jej nadawcy

Noty o użyciu

Używane również ironicznie.

Pochodzenie

łac. locūtiō 'mówienie, mowa'

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka wytwory działań intelektualnych człowieka

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  wypowiedź

Cytaty

[...] grzechem śmiertelnym przeciwko literaturze i przeciwko dobremu smakowi są owe przechwalone lokucje Zagłoby, które niby to mają przedstawiać dowcip tego bohatera, lecz rzeczywiście obudzają wstręt i obrzydzenie.

źródło: Tomasz Jodełka-Burzecki: Trylogia Henryka Sienkiewicza, 1962 (books.google.pl)

[...] troskliwie notował co ważniejsze szczegóły i najbardziej soczyste wyrzeczenia. Trudno byłoby powtarzać tę lokucję [...].

źródło: Czesław Miłosz: Wyprawa w dwudziestolecie, 1999 (books.google.pl)

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. lokucja
 lokucje
D. lokucji
 lokucji
 neut
lokucyj
 char
C. lokucji
 lokucjom
B. lokucję
 lokucje
N. lokucją
 lokucjami
Ms. lokucji
 lokucjach
W. lokucjo
 lokucje

Składnia

bez ograniczeń + lokucja +
(KOGO)

2. aktu mowy

Definicja

filoz.  jęz. 
w teorii aktów mowy: jeden z aspektów, w jakich może być rozpatrywany akt mowy, wypowiedzenie sekwencji słów o określonym, ustalonym znaczeniu w danym języku

Pochodzenie

ang. locution

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Język

Cytaty

Oprócz lokucji i illokucji Austin wyróżnił perlokucję, która stanowi dodatkowy element wypowiedzenia.

źródło: Izabela Nowak: Implicytne performatywy w języku rosyjskim i ich rola w konwersacji, 2000 (books.google.pl)

[...] wypowiedź „Pociąg jedzie” jest nie tylko konstatacją, czy też performatywem, jeżeli zostanie sprowadzona do postaci performatywnej. Można ją uznać za przykład [...] działania ostrzegania, realizowanego za pomocą lokucji „Pociąg jedzie”.

źródło: Olga Wrzos, Studia Philosophiae Christianae 43/1, 208-227 (bazhum.muzhp.pl)

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. lokucja
 lokucje
D. lokucji
 lokucji
 neut
lokucyj
 char
C. lokucji
 lokucjom
B. lokucję
 lokucje
N. lokucją
 lokucjami
Ms. lokucji
 lokucjach
W. lokucjo
 lokucje

Inne uwagi

Zwykle lp

Odesłania

Zob. też:

illokucja

Data ostatniej modyfikacji: 19.10.2025
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN