UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

zimny

Chronologizacja

XIV w., Bor

Pochodzenie

psł. *zimьnъ 'chłodny, zimny', 'dotyczący zimy, zimowy'

1. kompres

Definicja

mający temperaturę bardzo niską, niską lub niższą od normalnej

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii temperatura i ogień

Relacje znaczeniowe

antonimy:

ciepły

Połączenia

zimny kompres, okład; zimna podłoga, posadzka, ściana
zimny i gorący

Cytaty

To jasne: zimniejszy lód z wnętrza lodowca nie ogrzeje cieplejszego na górze!

źródło: NKJP: Jacek Jania: Zrozumieć lodowce , 1996

Teraz tutaj tak zimno, zimna wilgotna ściana, zimna posadzka, podobnie zimno mu było kiedyś, dawno temu.

źródło: NKJP: Wiesław Paweł Szymański: Niedźwiedź w katedrze, 2001

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zimny	zimny	zimny	zimne	zimna
D.	zimnego	zimnego	zimnego	zimnego	zimnej
C.	zimnemu	zimnemu	zimnemu	zimnemu	zimnej
B.	zimnego	zimnego	zimny	zimne	zimną
N.	zimnym	zimnym	zimnym	zimnym	zimną
Ms.	zimnym	zimnym	zimnym	zimnym	zimnej
W.	zimny	zimny	zimny	zimne	zimna

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zimni	zimni	zimne	zimne
D.	zimnych	zimnych	zimnych	zimnych
C.	zimnym	zimnym	zimnym	zimnym
B.	zimnych	zimnych	zimnych	zimne
N.	zimnymi	zimnymi	zimnymi	zimnymi
Ms.	zimnych	zimnych	zimnych	zimnych
W.	zimni	zimni	zimne	zimne

Stopień wyższy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zimniejszy	zimniejszy	zimniejszy	zimniejsze	zimniejsza
D.	zimniejszego	zimniejszego	zimniejszego	zimniejszego	zimniejszej
C.	zimniejszemu	zimniejszemu	zimniejszemu	zimniejszemu	zimniejszej
B.	zimniejszego	zimniejszego	zimniejszy	zimniejsze	zimniejszą
N.	zimniejszym	zimniejszym	zimniejszym	zimniejszym	zimniejszą
Ms.	zimniejszym	zimniejszym	zimniejszym	zimniejszym	zimniejszej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zimniejsi	zimniejsi	zimniejsze	zimniejsze
D.	zimniejszych	zimniejszych	zimniejszych	zimniejszych
C.	zimniejszym	zimniejszym	zimniejszym	zimniejszym
B.	zimniejszych	zimniejszych	zimniejszych	zimniejsze
N.	zimniejszymi	zimniejszymi	zimniejszymi	zimniejszymi
Ms.	zimniejszych	zimniejszych	zimniejszych	zimniejszych

2. dzień

Definicja

taki, w którym panuje niska temperatura powietrza

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii temperatura i ogień

Relacje znaczeniowe

antonimy:

ciepły

Połączenia

zimny dzień, miesiąc, ranek, sezon; zimna noc; zimne lato, popołudnie
szczególnie, wyjątkowo zimny
zimny i deszczowy, zimny i mglisty

Cytaty

To była zimna noc, jak się później okazało, najzimniejsza noc marcowa od czterdziestu lat.

źródło: NKJP: Tony Barrell: Historia, Gazeta Wyborcza, 1997-09-12

Na stoliku leżą foldery firm turystycznych. Za oknami zimny i mglisty październikowy wieczór - na zdjęciach roześmiani narciarze na alpejskich stokach.

źródło: NKJP: Jacek Sypień: Jedną ręką, Dziennik Polski , 2006-10-27

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zimny	zimny	zimny	zimne	zimna
D.	zimnego	zimnego	zimnego	zimnego	zimnej
C.	zimnemu	zimnemu	zimnemu	zimnemu	zimnej
B.	zimnego	zimnego	zimny	zimne	zimną
N.	zimnym	zimnym	zimnym	zimnym	zimną
Ms.	zimnym	zimnym	zimnym	zimnym	zimnej
W.	zimny	zimny	zimny	zimne	zimna

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zimni	zimni	zimne	zimne
D.	zimnych	zimnych	zimnych	zimnych
C.	zimnym	zimnym	zimnym	zimnym
B.	zimnych	zimnych	zimnych	zimne
N.	zimnymi	zimnymi	zimnymi	zimnymi
Ms.	zimnych	zimnych	zimnych	zimnych
W.	zimni	zimni	zimne	zimne

Stopień wyższy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zimniejszy	zimniejszy	zimniejszy	zimniejsze	zimniejsza
D.	zimniejszego	zimniejszego	zimniejszego	zimniejszego	zimniejszej
C.	zimniejszemu	zimniejszemu	zimniejszemu	zimniejszemu	zimniejszej
B.	zimniejszego	zimniejszego	zimniejszy	zimniejsze	zimniejszą
N.	zimniejszym	zimniejszym	zimniejszym	zimniejszym	zimniejszą
Ms.	zimniejszym	zimniejszym	zimniejszym	zimniejszym	zimniejszej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zimniejsi	zimniejsi	zimniejsze	zimniejsze
D.	zimniejszych	zimniejszych	zimniejszych	zimniejszych
C.	zimniejszym	zimniejszym	zimniejszym	zimniejszym
B.	zimniejszych	zimniejszych	zimniejszych	zimniejsze
N.	zimniejszymi	zimniejszymi	zimniejszymi	zimniejszymi
Ms.	zimniejszych	zimniejszych	zimniejszych	zimniejszych

3. obiad

Definicja

niegotowany lub ugotowany i podawany po ostudzeniu

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie rodzaje pokarmu/potraw i ich cechy

Relacje znaczeniowe

antonimy:

ciepły

Połączenia

zimny obiad; zimna zupa; zimne zakąski

Cytaty

Jako ostatni gość otrzymałem zimny obiad i zjadłem go samotnie, poganiany przez kelnerki sprzątające ze stołu.

źródło: NKJP: Zbigniew Nienacki: Księga strachów, 1987

Pod lustrem goście zjedli już zimne zakąski, należało więc dać gorące nakrycie do pieczeni.

źródło: NKJP: Henryk Worcell: Zaklęte rewiry, 1989

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zimny	zimny	zimny	zimne	zimna
D.	zimnego	zimnego	zimnego	zimnego	zimnej
C.	zimnemu	zimnemu	zimnemu	zimnemu	zimnej
B.	zimnego	zimnego	zimny	zimne	zimną
N.	zimnym	zimnym	zimnym	zimnym	zimną
Ms.	zimnym	zimnym	zimnym	zimnym	zimnej
W.	zimny	zimny	zimny	zimne	zimna

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zimni	zimni	zimne	zimne
D.	zimnych	zimnych	zimnych	zimnych
C.	zimnym	zimnym	zimnym	zimnym
B.	zimnych	zimnych	zimnych	zimne
N.	zimnymi	zimnymi	zimnymi	zimnymi
Ms.	zimnych	zimnych	zimnych	zimnych
W.	zimni	zimni	zimne	zimne

Stopień wyższy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zimniejszy	zimniejszy	zimniejszy	zimniejsze	zimniejsza
D.	zimniejszego	zimniejszego	zimniejszego	zimniejszego	zimniejszej
C.	zimniejszemu	zimniejszemu	zimniejszemu	zimniejszemu	zimniejszej
B.	zimniejszego	zimniejszego	zimniejszy	zimniejsze	zimniejszą
N.	zimniejszym	zimniejszym	zimniejszym	zimniejszym	zimniejszą
Ms.	zimniejszym	zimniejszym	zimniejszym	zimniejszym	zimniejszej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zimniejsi	zimniejsi	zimniejsze	zimniejsze
D.	zimniejszych	zimniejszych	zimniejszych	zimniejszych
C.	zimniejszym	zimniejszym	zimniejszym	zimniejszym
B.	zimniejszych	zimniejszych	zimniejszych	zimniejsze
N.	zimniejszymi	zimniejszymi	zimniejszymi	zimniejszymi
Ms.	zimniejszych	zimniejszych	zimniejszych	zimniejszych

4.a człowiek

Definicja

obojętny i niepoddający się emocjom

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Usposobienie człowieka cechy charakteru, temperamentu, zdolności i umiejętności

Relacje znaczeniowe

antonimy:

ciepły

Połączenia

zimny dla/wobec córki, dla/wobec dziecka, dla/wobec żony, dla/wobec rodziny

Cytaty

Wanda była zawsze zimna, lecz ta obojętność to wynik zgubnych wpływów Szczedronia.

źródło: NKJP: Tadeusz Dołęga Mostowicz: Trzecia płeć, 1989

Związany z organizacjami katolickimi psychiatra Aquilino Polaino [...] nazwał homoseksualizm patologią, dodając [...], że że geje i lesbijki zazwyczaj wychowywali się w rodzinach naznaczonych przemocą i alkoholizmem, gdzie ojcowie są nieobecni, a matki nadopiekuńcze wobec synów i zimne wobec córek.

źródło: Internet

Gusta i guściki„ opisują proces przemiany Castelli, właściciela fabryki w Rouen - gbura i ignoranta, który pod wpływem kontaktu ze sztuką odkrywa świat na nowo. Równocześnie obserwujemy jak początkowo zimna wobec niego Clara (aktorka, która udziela mu lekcji angielskiego), obdarza go coraz cieplejszym uczuciem.

źródło: NKJP: Gbura trzeba pokochać, Nasze Miasto Kraków, 2002-02-28

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zimny	zimny	zimny	zimne	zimna
D.	zimnego	zimnego	zimnego	zimnego	zimnej
C.	zimnemu	zimnemu	zimnemu	zimnemu	zimnej
B.	zimnego	zimnego	zimny	zimne	zimną
N.	zimnym	zimnym	zimnym	zimnym	zimną
Ms.	zimnym	zimnym	zimnym	zimnym	zimnej
W.	zimny	zimny	zimny	zimne	zimna

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zimni	zimni	zimne	zimne
D.	zimnych	zimnych	zimnych	zimnych
C.	zimnym	zimnym	zimnym	zimnym
B.	zimnych	zimnych	zimnych	zimne
N.	zimnymi	zimnymi	zimnymi	zimnymi
Ms.	zimnych	zimnych	zimnych	zimnych
W.	zimni	zimni	zimne	zimne

Stopień wyższy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	B.	zimniejszy

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	B.

Składnia

	+	zimny	+	(dla\|wobec KOGO)
szyk: neutralny

4.b wzrok

Definicja

wyrażający obojętność i nieuleganie emocjom

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Usposobienie człowieka cechy charakteru, temperamentu, zdolności i umiejętności

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka zachowania emocjonalne

Połączenia

zimny wzrok; przepis; zimne spojrzenie

Cytaty

Milicjanci wbili we mnie swój zimny wzrok. Przestraszyłem się.

źródło: NKJP: Paragraf na „Wujka”, Dziennik Polski, 1999-11-19

Popatrzył nagle przenikliwie na porucznika, Zadornyj zrobił to samo. Przez dwie czy trzy sekundy mierzyli go uważnymi, zimnymi spojrzeniami.

źródło: NKJP: Eugeniusz Dębski: Aksamitny Anschluss, 2001

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zimny	zimny	zimny	zimne	zimna
D.	zimnego	zimnego	zimnego	zimnego	zimnej
C.	zimnemu	zimnemu	zimnemu	zimnemu	zimnej
B.	zimnego	zimnego	zimny	zimne	zimną
N.	zimnym	zimnym	zimnym	zimnym	zimną
Ms.	zimnym	zimnym	zimnym	zimnym	zimnej
W.	zimny	zimny	zimny	zimne	zimna

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zimni	zimni	zimne	zimne
D.	zimnych	zimnych	zimnych	zimnych
C.	zimnym	zimnym	zimnym	zimnym
B.	zimnych	zimnych	zimnych	zimne
N.	zimnymi	zimnymi	zimnymi	zimnymi
Ms.	zimnych	zimnych	zimnych	zimnych
W.	zimni	zimni	zimne	zimne

Stopień wyższy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zimniejszy	zimniejszy	zimniejszy	zimniejsze	zimniejsza
D.	zimniejszego	zimniejszego	zimniejszego	zimniejszego	zimniejszej
C.	zimniejszemu	zimniejszemu	zimniejszemu	zimniejszemu	zimniejszej
B.	zimniejszego	zimniejszego	zimniejszy	zimniejsze	zimniejszą
N.	zimniejszym	zimniejszym	zimniejszym	zimniejszym	zimniejszą
Ms.	zimniejszym	zimniejszym	zimniejszym	zimniejszym	zimniejszej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zimniejsi	zimniejsi	zimniejsze	zimniejsze
D.	zimniejszych	zimniejszych	zimniejszych	zimniejszych
C.	zimniejszym	zimniejszym	zimniejszym	zimniejszym
B.	zimniejszych	zimniejszych	zimniejszych	zimniejsze
N.	zimniejszymi	zimniejszymi	zimniejszymi	zimniejszymi
Ms.	zimniejszych	zimniejszych	zimniejszych	zimniejszych

5. rozsądek

Definicja

oparty na analizie sytuacji bez poddawania się emocjom

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Usposobienie człowieka cechy charakteru, temperamentu, zdolności i umiejętności

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka zachowania emocjonalne

Relacje znaczeniowe

synonimy:

chłodny

Połączenia

zimny rozsądek; zimna kalkulacja, zimna ocena

Cytaty

Stąd wydaje mi się, że tylko zimny rozsądek i odpowiednie sankcje wobec Rosji, nie ze strony państwa sąsiedniego, jakim jest Polska, ale ze strony wspólnoty międzynarodowej, mogą wywrzeć jakikolwiek wpływ.

źródło: NKJP: Sprawozdanie z 48. posiedzenia Senatu RP część 2, wersja robocza, 4. kadencja

Masochizm twórcy? A może bardzo wyrafinowana zemsta na płci pięknej? Raczej zimna kalkulacja artysty, który swą profesję traktował nie jak sens życia, ale jak źródło dochodów.

źródło: NKJP: Piotr Sarzyński: Coś nad kanapę, Polityka, 2006-12-23

Ów romantyzm i „szalona głowa” winny ustąpić jednak pragmatyzmowi i zimnej ocenie sytuacji w momentach, gdy chodzi o sprawy dotyczące całego społeczeństwa.

źródło: NKJP: Musztarda po obiedzie!, Dziennik Bałtycki, 2006-07-07

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zimny	zimny	zimny	zimne	zimna
D.	zimnego	zimnego	zimnego	zimnego	zimnej
C.	zimnemu	zimnemu	zimnemu	zimnemu	zimnej
B.	zimnego	zimnego	zimny	zimne	zimną
N.	zimnym	zimnym	zimnym	zimnym	zimną
Ms.	zimnym	zimnym	zimnym	zimnym	zimnej
W.	zimny	zimny	zimny	zimne	zimna

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zimni	zimni	zimne	zimne
D.	zimnych	zimnych	zimnych	zimnych
C.	zimnym	zimnym	zimnym	zimnym
B.	zimnych	zimnych	zimnych	zimne
N.	zimnymi	zimnymi	zimnymi	zimnymi
Ms.	zimnych	zimnych	zimnych	zimnych
W.	zimni	zimni	zimne	zimne

6. seksualnie

Definicja

oziębły seksualnie

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego seksualność

Połączenia

zimny mąż; zimna żona
zimny w łóżku
zimny jak lód
zimny i namiętny

Cytaty

Ona jest zimna jak lód i seks jej w ogóle nie interesuje.

źródło: NKJP: Lechosław Gapik: Nieustanny apetyt na rozkosz, Dziennik Łódzki, 2007-08-25

Domyślam się, że naczelnym hasłem tegorocznego festiwalu było hasło: Kobieta. Kobieta w teatrze, różne portrety kobiet, różne profile kobiecości, kobieta stara i młoda, kobieta głupia i mądra, namiętna i zimna, ciało kobiety, myśl kobiety, czułość kobiety, kobieta w świecie.

źródło: NKJP: Wióry warg, Dziennik Polski, 2003-04-05

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zimny	zimny	zimny	zimne	zimna
D.	zimnego	zimnego	zimnego	zimnego	zimnej
C.	zimnemu	zimnemu	zimnemu	zimnemu	zimnej
B.	zimnego	zimnego	zimny	zimne	zimną
N.	zimnym	zimnym	zimnym	zimnym	zimną
Ms.	zimnym	zimnym	zimnym	zimnym	zimnej
W.	zimny	zimny	zimny	zimne	zimna

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zimni	zimni	zimne	zimne
D.	zimnych	zimnych	zimnych	zimnych
C.	zimnym	zimnym	zimnym	zimnym
B.	zimnych	zimnych	zimnych	zimne
N.	zimnymi	zimnymi	zimnymi	zimnymi
Ms.	zimnych	zimnych	zimnych	zimnych
W.	zimni	zimni	zimne	zimne

7. martwy

Definicja

pot.

taki, który umarł i jego ciało ostygło po śmierci

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Bieg życia śmierć

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

martwy

Połączenia

zimny i sztywny

Cytaty

Szybko go odkopałam i próbowałam reanimować, ale on był już zimny i sztywny.

źródło: NKJP: (K1): Zasypane życie, Dziennik Bałtycki, 2001-08-27

On jest już zimny - mówił - wzywając karetkę. Lekarz potwierdził zgon.

źródło: NKJP: (ST): Śmiertelnie pobił ojca, Express Ilustrowany, 2001-09-18

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zimny	zimny	zimny	zimne	zimna
D.	zimnego	zimnego	zimnego	zimnego	zimnej
C.	zimnemu	zimnemu	zimnemu	zimnemu	zimnej
B.	zimnego	zimnego	zimny	zimne	zimną
N.	zimnym	zimnym	zimnym	zimnym	zimną
Ms.	zimnym	zimnym	zimnym	zimnym	zimnej
W.	zimny	zimny	zimny	zimne	zimna

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zimni	zimni	zimne	zimne
D.	zimnych	zimnych	zimnych	zimnych
C.	zimnym	zimnym	zimnym	zimnym
B.	zimnych	zimnych	zimnych	zimne
N.	zimnymi	zimnymi	zimnymi	zimnymi
Ms.	zimnych	zimnych	zimnych	zimnych
W.	zimni	zimni	zimne	zimne

Inne uwagi

Nie stopniuje się

Frazeologizmy

Kto raz się sparzył, (ten) na zimne dmucha
ktoś dmucha na zimne
ktoś wylał kubeł zimnej wody na głowę
ktoś wylał kubeł zimnej wody na kogoś
ktoś wylał wiadro zimnej wody na głowę
ktoś wylał wiadro zimnej wody na kogoś
ktoś wylewa kubeł zimnej wody na głowę
ktoś wylewa kubeł zimnej wody na kogoś
ktoś wylewa wiadro zimnej wody na głowę
ktoś wylewa wiadro zimnej wody na kogoś
pot oblał kogoś
pot oblewa kogoś
twardy reset
zimny reset
zimny restart
z zimną krwią
zimna krew
zimna suka
zimna wojna
zimna Zośka
zimne nóżki
zimni ogrodnicy
zimny bufet
zimna płyta
zimny chirurg
zimny drań
zimny kolor
zimna barwa
zimny ogień
zimny pot
zimny prysznic
zimny trup
zimny wychów
zimny chów

Przysłowia

Od świętej Anki zimne wieczory i ranki
Od Anki zimne wieczory i ranki

Data ostatniej modyfikacji: 20.11.2014