UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

pancerz

Chronologizacja

1359, SStp

Pochodzenie

śr.-w.-niem. panzier, panzer

z łac. śred. pancerium 'zbroja'

1. rycerski

Definicja

okrycie ochronne okrywające tułów, składające się z odpowiednio połączonych metalowych blach, płytek bądź łusek, noszone dawniej przez osoby walczące

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Wojsko i wojna broń

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja świat dawnych epok i wydarzenia historyczne

Połączenia

ciężki, lekki; łuskowy, stalowy, żelazny; rycerski; ozdobny pancerz; pancerz bojowy
pancerz z brązu
pancerze i tarcze; broń i pancerz; hełmy i pancerze, miecze i pancerze
chrzęst pancerzy
pancerz chroni kogoś
osłonięty pancerzem
odziany, zakuty w pancerz
twardy jak pancerz

Cytaty

	Marek stał obok, wciągając na siebie pancerz z błyszczących blaszek. Wskoczył również na konia i pognali w stronę północy. źródło: NKJP: Halina Rudnicka: Uczniowie Spartakusa, 1951
	Pełne uzbrojenie legionisty składało się z pancerza, hełmu, nagolenników, tarczy, miecza [...] źródło: NKJP: Internet
	W tymże samym czasie Peloponez zamieszkiwały rasy, których pochodzenia i języka nie znamy. Podbili je Achajowie, plemiona greckich wojów zakutych w pancerze z brązu. źródło: NKJP: Zenon Kosidowski: Opowieści biblijne, 1963
	Poza miskowatymi hełmami i pancerzami, lśniącymi spod futer, ci dwaj z trzema końmi mieli też kusze. źródło: NKJP: Artur Baniewicz: Pogrzeb czarownicy, 2003
	W tym czasie w kwietniu sułtan w lśniącym złotym pancerzu i zielonym turbanie sycił oczy potęgą swej armii zebranej w Adrianopolu. źródło: NKJP: Od Kamieńca do Buczacza, Dziennik Polski, 2002-12-27

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	pancerz	pancerze
D.	pancerza	pancerzy
C.	pancerzowi	pancerzom
B.	pancerz	pancerze
N.	pancerzem	pancerzami
Ms.	pancerzu	pancerzach
W.	pancerzu	pancerze

2. czołgu

Definicja

specjalna osłona umieszczana na różnych obiektach, chroniąca je przed uszkodzeniami

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Urządzenia i maszyny budowa urządzeń i maszyn

Połączenia

czołgowy pancerz; pancerz warstwowy, wielowarstwowy; boczny, czołowy, tylny, zewnętrzny
pancerz czołgu; pancerze wozów (bojowych, pancernych)
grubość; odporność pancerza
przebić/przebijać pancerz

Cytaty

	Pojazd [...] ważył 70 ton, miał blisko trzy i pół metra wysokości i blisko siedem długości, był chroniony przez pancerz o grubości 15 centymetrów. źródło: NKJP: Goliat, tygrys i germański bóg, Dziennik Polski, 1999-07-30
	Praktycznie zawsze w rosyjskich czołgach przebicie pancerza kończy się [...] eksplozją amunicji. źródło: NKJP: Internet
	Obok czarnego jak smoła „Dzika” - „Orzeł”, duma polskiej Marynarki Wojennej, okręt klasy Kilo. Pancerz ma pokryty warstwą kauczuku, pochłaniającą ultradźwięki sonarów. źródło: NKJP: Paweł Wroński: Okręty podwodne, Gazeta Wyborcza, 1996-09-13
	Parowóz, którego pancerz pociągnięto czarną matową farbą, ozdobiony był wetkniętymi w tuleje nad przednimi buforami biało-czerwonymi proporczykami. źródło: NKJP: Mirosław M. Bujko: Złoty pociąg, 2006

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	pancerz	pancerze
D.	pancerza	pancerzy
C.	pancerzowi	pancerzom
B.	pancerz	pancerze
N.	pancerzem	pancerzami
Ms.	pancerzu	pancerzach
W.	pancerzu	pancerze

Składnia

	+	pancerz	+	CZEGO
	+	pancerz	+	JAKI

3. żółwia

Definicja

twarda powłoka na ciele niektórych zwierząt

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt budowa i funkcjonowanie organizmów zwierzęcych

Relacje znaczeniowe

synonimy:

skorupa

Połączenia

gruby, lity; chitynowy, kostny pancerz; pancerz grzbietowy; ochronny
pancerz homara, raka, żółwia; pancerze skorupiaków
zrzucać pancerz
pokryty pancerzem

Cytaty

	W pierwszym roku swego życia raki zrzucają pancerz nawet 5 razy. źródło: NKJP: (PAP): Raki bez tajemnic, Dziennik Polski, 2001-05-16
	Chitosan, czyli włókna chitynowe z pancerzy homarów, krabów lub kałamarnic, mają zdolności absorbowania tłuszczu. źródło: NKJP: Cosmodieta, Cosmopolitan, 1999
	Odmiana cierników żyjąca w słonych wodach jest pokryta pancerzem z płytek kostnych. źródło: NKJP: Adam Wajrak: Ciernik jak pancernik, Gazeta Wyborcza, 1994-02-03
	Najpierwotniejsze wczesnokambryjskie trylobity Olenellida miały cienki pancerz, który wapniał dopiero po paru pierwszych linieniach. źródło: NKJP: Jerzy Dzik: Dzieje życia na ziemi: wprowadzenie do paleobiologii, 1992

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	pancerz	pancerze
D.	pancerza	pancerzy
C.	pancerzowi	pancerzom
B.	pancerz	pancerze
N.	pancerzem	pancerzami
Ms.	pancerzu	pancerzach
W.	pancerzu	pancerze

4. obojętności

Definicja

przyjęty przez określoną osobę sposób psychicznego odizolowania się od czegoś

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Relacje znaczeniowe

synonimy:

pancerzyk, skorupa

Połączenia

twardy pancerz
pancerz obojętności

Cytaty

	Skrył się, zamknął szczelnie pod pancerzem zaściankowych przesądów i wyobrażeń. źródło: NKJP: Wojciech Jagielski: Modlitwa o deszcz, 2002
	Nie ma takich słów, które mogłyby przebić pancerz jego obojętności. źródło: NKJP: Ewa Nowacka: Emilia z kwiatem lilii leśnej, 1993
	Stroił się w piórka wielkiego zucha, ale były to tylko popisy, mydlenie oczu, alibi, taki jego pancerz, za którym skrywał swoje prawdziwe uczucia. źródło: Henryk Sekulski: Przebitka, 2001
	Diagnozę stawia na podstawie oględzin dłoni. Mnie nie może zbadać, gdyż jestem spowity w pancerz niewiary. źródło: NKJP: Lucjan Wolanowski: Upał i gorączka, 1970

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	pancerz	pancerze
D.	pancerza	pancerzy
C.	pancerzowi	pancerzom
B.	pancerz	pancerze
N.	pancerzem	pancerzami
Ms.	pancerzu	pancerzach
W.	pancerzu	pancerze

Inne uwagi

Zwykle lp

Składnia

pancerz

CZEGO

Frazeologizmy

pancerz reaktywny

Data ostatniej modyfikacji: 05.03.2025