Chronologizacja
Pochodzenie
fr. rondeau
- urzeczownikowiona postać pierwotnego przymiotnika rond 'okrągły' z przyrostkiem -eau (dla rodzaju męskiego), nadającym wyrazowi odcień zdrobnienia. Por. tożsame etymologicznie rondel - z paralelnym dla rodzaju żeńskiego przyrostkiem -elle.
1. skrzyżowanie
Definicja
Noty o użyciu
Używane w nazwach własnych, np.Rondo Kocmyrzowskie, rondo Waszyngtona. Zgodnie z zasadami polskiej pisowni powinno się w takich połączeniach pisać wyraz rondo małą literą.
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I TECHNIKA Transport transport lądowy
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | skrzyżowanie |
Połączenia
- ciasne, duże, małe; dwupasmowe, dwupoziomowe, jednopoziomowe, trzypoziomowe; główne, osiedlowe; bezkolizyjne, bezpieczne, niebezpieczne, ruchliwe; andrychowskie, bezimienne, dąbrowskie, kieleckie... rondo
- rondo dla ruchu (kołowego), dla tramwajów; rondo u wylotu, u zbiegu ulic, alei
- rondo i skrzyżowanie, rondo i ulica
- budowa, modernizacja, przebudowa; konstrukcja, kształt; wysepka ronda
- droga do ronda, dojazd, droga od ronda, zjazd z ronda
- wjazd na rondo, zjazd pod rondo, przejazd przez rondo
- korki, objazd, sytuacja; prace, remont; sygnalizacja (świetlna), światła; wypadek na rondzie; jazda, ruch po rondzie; budynek, obiekt; prace przy rondzie
- wykonanie ronda
- nadać rondu imię, nazwę
- budować, przebudować, ukończyć, wybudować; objechać, ominąć; blokować; opuścić/opuszczać rondo
- dojechać, dotrzeć, jechać, jeździć do ronda; stać obok ronda; jechać, jeździć od ronda; odjeżdżać, skręcać, wyjechać/wyjeżdżać, zjechać/zjeżdżać z ronda
- wjechać/wjeżdżać, zjechać na rondo; jechać, przejechać/przejeżdżać przez rondo; wjechać/wjeżdżać w rondo
- nawracać, skręcić, zawrócić na rondzie; jechać, jeździć po rondzie; stać, stanąć przy rondzie
Cytaty
|
[...] bardzo duże kłopoty sprawia kierowcom wjazd na rondo oraz prawidłowy i bezkolizyjny wyjazd z tego skrzyżowania. źródło: NKJP: Rondo Mogilskie: Dziennik Polski - Motoryzacja, 23.07.2001 |
|
|
Kierowcy przejeżdżający przez rondo muszą liczyć się z utrudnieniami w ruchu. źródło: NKJP: Wit: Radom > Butelki z coca-colą na ulicy (zdjęcia), Echo Dnia 8.08.2007 |
|
|
Okazało się, że im rondo ma większą średnicę, tym więcej jest wypadków na nim. źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 16.03.2000 |
|
|
Zaczął padać deszcz; w strugach wody dotarłem piechotą na rondo Waszyngtona [...]. źródło: NKJP: Jerzy Sosnowski: Linia nocna, 2002 |
|
|
I jedzie powoli, wokół żywej duszy, tylko deszcz leje. Na rondzie skręca w prawo, wiesz, w Sybiraków, i jedzie do lasu. źródło: NKJP: Mariusz Sieniewicz: Czwarte niebo, 2003 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: n2
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | rondo |
ronda |
|
| D. | ronda |
rond |
|
| C. | rondu |
rondom |
|
| B. | rondo |
ronda |
|
| N. | rondem |
rondami |
|
| Ms. | rondzie |
rondach |
|
| W. | rondo |
ronda |
2. część kapelusza
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Ubranie ozdoby i dodatki
Połączenia
- duże, płaskie, szerokie, wąskie, wielkie; obwisłe, oklapłe, opuszczone, podniesione, podwinięte; miękkie; asymetryczne, fantazyjne rondo
- rondo kapelusza
- kapelusz z jakimś rondem
- kapelusz o jakimś rondzie
Cytaty
|
Kapelusz z wielkim rondem zasłania mi słońce i widoczność. źródło: NKJP: Manuela Gretkowska: Polka, 2001 |
|
|
Rondo kapelusza było opuszczone tak nisko, że przechodząc przez restaurację nie byli w stanie dostrzec twarzy. źródło: NKJP: Graham Masterton: Wojownicy nocy, 2000 |
|
|
W korytarzu za Stefaniakową pojawiła się starsza kobieta w płaszczu i kapeluszu o szerokim rondzie na głowie. źródło: NKJP: Michał Bielecki: Dziewczyna z Banku Prowincjonalnego S.A., 1997 |
|
|
Blondyn na moment odgiął rondo kapelusza i wytarł rękawem zroszone potem czoło. źródło: NKJP: Jacek Dukaj: W kraju niewiernych, 2003 |
|
|
Twarz Marii, otoczona szerokim rondem czarnego kapelusza, była biała jak wapno. źródło: NKJP: Tadeusz Borowski: Pożegnanie z Marią, 1988 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: n2
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | rondo |
ronda |
|
| D. | ronda |
rond |
|
| C. | rondu |
rondom |
|
| B. | rondo |
ronda |
|
| N. | rondem |
rondami |
|
| Ms. | rondzie |
rondach |
|
| W. | rondo |
ronda |
Składnia
|
+ | rondo | + |
CZEGO
|
3. w muzyce
Definicja
Noty o użyciu
Używane w tytułach utworów muzycznych, np. np. Rondo Capriccioso, Rondo C-dur.
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność artystyczna człowieka muzyka
Połączenia
- rondo muzyczne
- wykonanie ronda
- grać, komponować, zagrać rondo
Cytaty
|
Izraelski pianista David Bar-Illan [...] grał przed nim kiedyś Rondo Capriccioso Mendelssohna. źródło: NKJP: Stefan Rieger, Gazeta Wyborcza - Magazyn, 10.10.1997 |
|
|
To pełne gracji rondo Albrecht Mayer gra rzeczywiście z wielkim wdziękiem i elegancką zmysłowością. źródło: Internet |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: n2
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | rondo |
ronda |
|
| D. | ronda |
rond |
|
| C. | rondu |
rondom |
|
| B. | rondo |
ronda |
|
| N. | rondem |
rondami |
|
| Ms. | rondzie |
rondach |
|
| W. | rondo |
ronda |