Chronologizacja
1. wodę
Definicja
Pochodzenie
psł. *studiti, *stud'ǫ 'powodować, by coś stygło, chłodzić, ochładzać, oziębiać'
W etymologicznym związku z psł. *stydnǫti ‘tracąc ciepło stawać się zimnym, stygnąć’; zob. stygnąć
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii temperatura i ogień
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie czynności związane z przyrządzaniem jedzenia
Połączenia
- studzić mleko, wodę, wywar, zupę; hamulce, silnik
- studzić do jakiejś temperatury
- studzić w wodzie
- studzić lekko, wolno
- studzić i podawać, studzić i wstawiać do lodówki; nagrzewać i studzić, podgrzewać i studzić, wyjąć z piekarnika i studzić
Cytaty
|
Obłożyć kawałki kurczaka plasterkami bananów [...], zalać galaretą. Studzić wolno - na dolnej półce lodówki. źródło: KWSJP: Anna Bojarska, Maria Bojarska: Siostry B., 1996 |
|
|
Zapijali zimnym zsiadłym mlekiem, studzonym nocą w studni. źródło: KWSJP: Bogdan Wojdowski: Chleb rzucony umarłym, 1971 |
|
|
Na szczęście samochody poruszają się tutaj bardzo wolno, nawet te jadące w dół. Co kilka kilometrów stają i studzą hamulce. źródło: NKJP: Jacek Hugo-Bader: Rowerem przez Azję, Gazeta Wyborcza - Dodatek, 1998-10-30 |
|
|
Dmuchasz na ogień powietrzem z miechów, studzisz rozżarzone ostrza w wodzie, a kruszec wydzierają kopacze ziemi. źródło: KWSJP: Tadeusz Kudliński: Gniew o Szoszannę, 1963 |
|
|
Ciepłe masy powietrza napływające do Polski z rejonu Morza Śródziemnego i Czarnego są zatrzymywane i studzone przez pasma górskie, najpierw Alpy, potem Karpaty. źródło: NKJP: Przed żarem chronią nas góry, Dziennik Polski - Małopolska, 2003-09-23 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
studzę |
studzimy |
|||
| 2 os. |
studzisz |
studzicie |
|||
| 3 os. |
studzi |
studzą |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
studziłem +(e)m studził |
studziłam +(e)m studziła |
studziłom +(e)m studziło |
studziliśmy +(e)śmy studzili |
studziłyśmy +(e)śmy studziły |
| 2 os. |
studziłeś +(e)ś studził |
studziłaś +(e)ś studziła |
studziłoś +(e)ś studziło |
studziliście +(e)ście studzili |
studziłyście +(e)ście studziły |
| 3 os. |
studził |
studziła |
studziło |
studzili |
studziły |
bezosobnik: studzono
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
będę studził będę studzić |
będę studziła będę studzić |
będę studziło będę studzić |
będziemy studzili będziemy studzić |
będziemy studziły będziemy studzić |
| 2 os. |
będziesz studził będziesz studzić |
będziesz studziła będziesz studzić |
będziesz studziło będziesz studzić |
będziecie studzili będziecie studzić |
będziecie studziły będziecie studzić |
| 3 os. |
będzie studził będzie studzić |
będzie studziła będzie studzić |
będzie studziło będzie studzić |
będą studzili będą studzić |
będą studziły będą studzić |
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
studźmy |
|
| 2 os. |
studź |
studźcie |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
studziłbym bym studził |
studziłabym bym studziła |
studziłobym bym studziło |
studzilibyśmy byśmy studzili |
studziłybyśmy byśmy studziły |
| 2 os. |
studziłbyś byś studził |
studziłabyś byś studziła |
studziłobyś byś studziło |
studzilibyście byście studzili |
studziłybyście byście studziły |
| 3 os. |
studziłby by studził |
studziłaby by studziła |
studziłoby by studziło |
studziliby by studzili |
studziłyby by studziły |
bezosobnik: studzono by
bezokolicznik: studzić
imiesłów przysłówkowy współczesny:
studząc
gerundium: studzenie
rodzaj gramatyczny: ndk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | studzenie |
studzenia |
| D. | studzenia |
studzeń |
| C. | studzeniu |
studzeniom |
| B. | studzenie |
studzenia |
| N. | studzeniem |
studzeniami |
| Ms. | studzeniu |
studzeniach |
| W. | studzenie |
studzenia |
imiesłów przymiotnikowy czynny: studzący
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | studzący |
studzący |
studzący |
studzące |
studząca |
| D. | studzącego |
studzącego |
studzącego |
studzącego |
studzącej |
| C. | studzącemu |
studzącemu |
studzącemu |
studzącemu |
studzącej |
| B. | studzącego |
studzącego |
studzący |
studzące |
studzącą |
| N. | studzącym |
studzącym |
studzącym |
studzącym |
studzącą |
| Ms. | studzącym |
studzącym |
studzącym |
studzącym |
studzącej |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | studzący |
studzący |
studzące |
studzące |
| D. | studzących |
studzących |
studzących |
studzących |
| C. | studzącym |
studzącym |
studzącym |
studzącym |
| B. | studzących |
studzących |
studzących |
studzące |
| N. | studzącymi |
studzącymi |
studzącymi |
studzącymi |
| Ms. | studzących |
studzących |
studzących |
studzących |
imiesłów przymiotnikowy bierny: studzony
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | studzony |
studzony |
studzony |
studzone |
studzona |
| D. | studzonego |
studzonego |
studzonego |
studzonego |
studzonej |
| C. | studzonemu |
studzonemu |
studzonemu |
studzonemu |
studzonej |
| B. | studzonego |
studzonego |
studzony |
studzone |
studzoną |
| N. | studzonym |
studzonym |
studzonym |
studzonym |
studzoną |
| Ms. | studzonym |
studzonym |
studzonym |
studzonym |
studzonej |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | studzeni |
studzeni |
studzone |
studzone |
| D. | studzonych |
studzonych |
studzonych |
studzonych |
| C. | studzonym |
studzonym |
studzonym |
studzonym |
| B. | studzonych |
studzonych |
studzonych |
studzone |
| N. | studzonymi |
studzonymi |
studzonymi |
studzonymi |
| Ms. | studzonych |
studzonych |
studzonych |
studzonych |
odpowiednik aspektowy: ostudzić
Składnia
|
+ | studzić | + |
CO
|
2. emocje
Definicja
Pochodzenie
psł. *studiti, *stud'ǫ 'powodować, by coś stygło, chłodzić, ochładzać, oziębiać'
W etymologicznym związku z psł. *stydnǫti ‘tracąc ciepło stawać się zimnym, stygnąć’; zob. stygnąć
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka emocje i uczucia
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | chłodzić, ochładzać, ostudzać | |
| antonimy: | podgrzewać |
Połączenia
- studzić entuzjazm, inicjatywę, ochotę, optymizm, przerażenie, temperament, zapał; emocje, nadzieje, nastroje, obawy, oczekiwania, spory, uczucia, zamiary, zapędy; rozgrzane głowy, serce
- studzić skutecznie, szybko; z lekka
- próbować, starać się studzić
- łagodzić i studzić spory, osiągać konsensus i studzić nastroje, zniechęcać i studzić zapał, uspokajać i studzić
Cytaty
|
- To przydatny człowiek - [...]. Ale ma swoje specyficzne zagrania i trzeba go studzić. źródło: KWSJP: Dobrochna Kędzierska: Żal na luzie, 1985 |
|
|
Przy piwie trzeba się pocałować, inaczej smakuje gorzko. - Krystian wyciąga po nią swe mocne łapy. - Ale tylko wtedy, kiedy ja stawiam - studzi go kobieta. źródło: KWSJP: Ryszard Lassota: Tajemnica, 1978 |
|
|
Joanna stara się studzić wielkie plany babci i mamy. - I kto zje to wszystko, co chcecie podać? źródło: KWSJP: Ewa Nowacka: Emilia z kwiatem lilii leśnej, 1996 |
|
|
Porażki uczą ostrożności i studzą optymizm. źródło: NKJP: Ewa Nowakowska: Mózgu nie sklonujemy, Polityka, 2000-12-23 |
|
|
Był człowiekiem dobrej woli i dobrej rady; szczęśliwym rozjemcą, który spory studził i łagodził. źródło: KWSJP: Słowa pożegnania nad mogiłą Stanisława Gromady, Tygodnik Podhalański, 1999, nr 39 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
studzę |
studzimy |
|||
| 2 os. |
studzisz |
studzicie |
|||
| 3 os. |
studzi |
studzą |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
studziłem +(e)m studził |
studziłam +(e)m studziła |
studziłom +(e)m studziło |
studziliśmy +(e)śmy studzili |
studziłyśmy +(e)śmy studziły |
| 2 os. |
studziłeś +(e)ś studził |
studziłaś +(e)ś studziła |
studziłoś +(e)ś studziło |
studziliście +(e)ście studzili |
studziłyście +(e)ście studziły |
| 3 os. |
studził |
studziła |
studziło |
studzili |
studziły |
bezosobnik: studzono
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
będę studził będę studzić |
będę studziła będę studzić |
będę studziło będę studzić |
będziemy studzili będziemy studzić |
będziemy studziły będziemy studzić |
| 2 os. |
będziesz studził będziesz studzić |
będziesz studziła będziesz studzić |
będziesz studziło będziesz studzić |
będziecie studzili będziecie studzić |
będziecie studziły będziecie studzić |
| 3 os. |
będzie studził będzie studzić |
będzie studziła będzie studzić |
będzie studziło będzie studzić |
będą studzili będą studzić |
będą studziły będą studzić |
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
studźmy |
|
| 2 os. |
studź |
studźcie |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
studziłbym bym studził |
studziłabym bym studziła |
studziłobym bym studziło |
studzilibyśmy byśmy studzili |
studziłybyśmy byśmy studziły |
| 2 os. |
studziłbyś byś studził |
studziłabyś byś studziła |
studziłobyś byś studziło |
studzilibyście byście studzili |
studziłybyście byście studziły |
| 3 os. |
studziłby by studził |
studziłaby by studziła |
studziłoby by studziło |
studziliby by studzili |
studziłyby by studziły |
bezosobnik: studzono by
bezokolicznik: studzić
imiesłów przysłówkowy współczesny:
studząc
gerundium: studzenie
rodzaj gramatyczny: ndk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | studzenie |
studzenia |
| D. | studzenia |
studzeń |
| C. | studzeniu |
studzeniom |
| B. | studzenie |
studzenia |
| N. | studzeniem |
studzeniami |
| Ms. | studzeniu |
studzeniach |
| W. | studzenie |
studzenia |
imiesłów przymiotnikowy czynny: studzący
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | studzący |
studzący |
studzący |
studzące |
studząca |
| D. | studzącego |
studzącego |
studzącego |
studzącego |
studzącej |
| C. | studzącemu |
studzącemu |
studzącemu |
studzącemu |
studzącej |
| B. | studzącego |
studzącego |
studzący |
studzące |
studzącą |
| N. | studzącym |
studzącym |
studzącym |
studzącym |
studzącą |
| Ms. | studzącym |
studzącym |
studzącym |
studzącym |
studzącej |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | studzący |
studzący |
studzące |
studzące |
| D. | studzących |
studzących |
studzących |
studzących |
| C. | studzącym |
studzącym |
studzącym |
studzącym |
| B. | studzących |
studzących |
studzących |
studzące |
| N. | studzącymi |
studzącymi |
studzącymi |
studzącymi |
| Ms. | studzących |
studzących |
studzących |
studzących |
imiesłów przymiotnikowy bierny: studzony
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | studzony |
studzony |
studzony |
studzone |
studzona |
| D. | studzonego |
studzonego |
studzonego |
studzonego |
studzonej |
| C. | studzonemu |
studzonemu |
studzonemu |
studzonemu |
studzonej |
| B. | studzonego |
studzonego |
studzony |
studzone |
studzoną |
| N. | studzonym |
studzonym |
studzonym |
studzonym |
studzoną |
| Ms. | studzonym |
studzonym |
studzonym |
studzonym |
studzonej |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | studzeni |
studzeni |
studzone |
studzone |
| D. | studzonych |
studzonych |
studzonych |
studzonych |
| C. | studzonym |
studzonym |
studzonym |
studzonym |
| B. | studzonych |
studzonych |
studzonych |
studzone |
| N. | studzonymi |
studzonymi |
studzonymi |
studzonymi |
| Ms. | studzonych |
studzonych |
studzonych |
studzonych |
odpowiednik aspektowy: ostudzić
Składnia
|
|
+ | studzić | + |
KOGO/CO
|
3. gospodarkę
Definicja
Pochodzenie
Kalka semantyczna ang. to cool
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Biznes funkcjonowanie firm i przedsiębiorstw
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Finanse czynności, przedmioty związane z pieniędzmi
Połączenia
- studzić gospodarkę, popyt, rynek
Cytaty
|
Niestety, Narodowy Bank Polski robi, co chce. I niech [...]w końcu przestanie studzić gospodarkę, bo znowu zaczyna to robić, podnosząc stopy procentowe. źródło: KWSJP: Sprawozdania stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 8.09.2004 |
|
|
Nowy rząd alarmuje, że trzeba studzić popyt, bo ludzie kupują jak głupi, i do tego towary importowane. źródło: KWSJP: Deficyt oleju w głowie, Dziennik Polski - Magazyn, 1998-02-06 |
|
|
Historia poprzednich ofert „blue chipów” uczy, że wzmożona podaż nie tylko nie studzi rynku, ale wręcz odwrotnie - skłania [...] do intensywnych zakupów. źródło: NKJP: Gracz: Naftowy tłumik, Dziennik Polski - Gospodarka, 2000-06-17 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
studzę |
studzimy |
|||
| 2 os. |
studzisz |
studzicie |
|||
| 3 os. |
studzi |
studzą |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
studziłem +(e)m studził |
studziłam +(e)m studziła |
studziłom +(e)m studziło |
studziliśmy +(e)śmy studzili |
studziłyśmy +(e)śmy studziły |
| 2 os. |
studziłeś +(e)ś studził |
studziłaś +(e)ś studziła |
studziłoś +(e)ś studziło |
studziliście +(e)ście studzili |
studziłyście +(e)ście studziły |
| 3 os. |
studził |
studziła |
studziło |
studzili |
studziły |
bezosobnik: studzono
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
będę studził będę studzić |
będę studziła będę studzić |
będę studziło będę studzić |
będziemy studzili będziemy studzić |
będziemy studziły będziemy studzić |
| 2 os. |
będziesz studził będziesz studzić |
będziesz studziła będziesz studzić |
będziesz studziło będziesz studzić |
będziecie studzili będziecie studzić |
będziecie studziły będziecie studzić |
| 3 os. |
będzie studził będzie studzić |
będzie studziła będzie studzić |
będzie studziło będzie studzić |
będą studzili będą studzić |
będą studziły będą studzić |
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
studźmy |
|
| 2 os. |
studź |
studźcie |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
studziłbym bym studził |
studziłabym bym studziła |
studziłobym bym studziło |
studzilibyśmy byśmy studzili |
studziłybyśmy byśmy studziły |
| 2 os. |
studziłbyś byś studził |
studziłabyś byś studziła |
studziłobyś byś studziło |
studzilibyście byście studzili |
studziłybyście byście studziły |
| 3 os. |
studziłby by studził |
studziłaby by studziła |
studziłoby by studziło |
studziliby by studzili |
studziłyby by studziły |
bezosobnik: studzono by
bezokolicznik: studzić
imiesłów przysłówkowy współczesny:
studząc
gerundium: studzenie
rodzaj gramatyczny: ndk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | studzenie |
studzenia |
| D. | studzenia |
studzeń |
| C. | studzeniu |
studzeniom |
| B. | studzenie |
studzenia |
| N. | studzeniem |
studzeniami |
| Ms. | studzeniu |
studzeniach |
| W. | studzenie |
studzenia |
imiesłów przymiotnikowy czynny: studzący
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | studzący |
studzący |
studzący |
studzące |
studząca |
| D. | studzącego |
studzącego |
studzącego |
studzącego |
studzącej |
| C. | studzącemu |
studzącemu |
studzącemu |
studzącemu |
studzącej |
| B. | studzącego |
studzącego |
studzący |
studzące |
studzącą |
| N. | studzącym |
studzącym |
studzącym |
studzącym |
studzącą |
| Ms. | studzącym |
studzącym |
studzącym |
studzącym |
studzącej |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | studzący |
studzący |
studzące |
studzące |
| D. | studzących |
studzących |
studzących |
studzących |
| C. | studzącym |
studzącym |
studzącym |
studzącym |
| B. | studzących |
studzących |
studzących |
studzące |
| N. | studzącymi |
studzącymi |
studzącymi |
studzącymi |
| Ms. | studzących |
studzących |
studzących |
studzących |
imiesłów przymiotnikowy bierny: studzony
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | studzony |
studzony |
studzony |
studzone |
studzona |
| D. | studzonego |
studzonego |
studzonego |
studzonego |
studzonej |
| C. | studzonemu |
studzonemu |
studzonemu |
studzonemu |
studzonej |
| B. | studzonego |
studzonego |
studzony |
studzone |
studzoną |
| N. | studzonym |
studzonym |
studzonym |
studzonym |
studzoną |
| Ms. | studzonym |
studzonym |
studzonym |
studzonym |
studzonej |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | studzeni |
studzeni |
studzone |
studzone |
| D. | studzonych |
studzonych |
studzonych |
studzonych |
| C. | studzonym |
studzonym |
studzonym |
studzonym |
| B. | studzonych |
studzonych |
studzonych |
studzone |
| N. | studzonymi |
studzonymi |
studzonymi |
studzonymi |
| Ms. | studzonych |
studzonych |
studzonych |
studzonych |
odpowiednik aspektowy: ostudzić
Składnia
|
|
+ | studzić | + |
CO
|