UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

tarka

Chronologizacja

1450, SStp
W postaci: tarłka

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	tarka	tarki
D.	tarki	tarek

C.	tarce	tarkom
B.	tarkę	tarki
N.	tarką	tarkami
Ms.	tarce	tarkach
W.	tarko	tarki

1. do warzyw

Definicja

przyrząd kuchenny w formie płytki z otworami o ostrych krawędziach, służący do rozdrabniania rzeczy przeznaczonych do jedzenia.

Pochodzenie

psł. *terti, *tьrǫ 'trzeć'

Słowiańska *tŕ̥ka 'narzędzie do tarcia' została utworzona od imiesłowu biernego czasu przeszłego *tŕ̥tъ 'tarty'.

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie miejsca, osoby, przedmioty, sytuacje związane z jedzeniem

Połączenia

metalowa, plastikowa; drobna, gruba tarka
tarka do jarzyn, do warzyw, do ziemniaków
oczka tarki
utrzeć/ucierać, zetrzeć/ścierać, trzeć, rozdrobnić/rozdrabniać na tarce

Cytaty

	Marchewkę trzemy na drobnej tarce, dodajemy sól, chrzan, wszystko mieszamy. źródło: NKJP: Stanisław Olko: Makrobiotyka w polskiej kuchni czyli Powrót do dawnego naturalnego sposobu odżywiania, 1993
	Obrane buraczki pieczemy w piekarniku [...]. Przecieramy na dużych oczkach tarki i odstawiamy na 10-15 dni. źródło: NKJP: Klaudia Tajs: Wielkanoc naszych dziadków, Echo Dnia, 2006-04-14
	Orzechy zetrzeć na tarce na wiórki lub zemleć. źródło: NKJP: Adam Chrząstowski: Danie dnia, prasa, 1998
	Kapustę należy poszatkować i dodać do niej starte na tarce jabłka oraz drobno posiekaną cebulę. źródło: NKJP: Basia Staniczek: Solą i pecynkiem chleba, Nowiny Raciborskie, 2006-11-28

2. do stóp

Definicja

narzędzie w formie płytki o ostrej powierzchni, służące do usuwania zgrubiałego naskórka stóp przez ścieranie go

Pochodzenie

psł. *terti, *tьrǫ 'trzeć'

Słowiańska *tŕ̥ka 'narzędzie do tarcia' została utworzona od imiesłowu biernego czasu przeszłego *tŕ̥tъ 'tarty'.

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Pielęgnacja ciała przedmioty związane z pielęgnacją ciała

Połączenia

specjalna tarka
tarka do stóp
zetrzeć tarką

Cytaty

Pięty ścieraj specjalną tarką z tworzywa sztucznego. Specjaliści odradzają używania metalowych, zbyt ostrych tarek, które często rdzewieją.

źródło: NKJP: Agnieszka Fedorczyk: Całkiem bosa, całkiem nowa, Gazeta Wyborcza, 1999-07-03,

[...] najlepiej stópki wymoczyć w letniej wodzie, to zmiękczy zrogowaciały naskórek, później potraktować tarką lub pumeksem, a na koniec posmarować jakimś odżywczym kremem.

źródło: NKJP: Internet

Jeśli zależy nam na pozbyciu się uciążliwej narośli, można próbować zetrzeć zgrubiały naskórek tarką lub specjalnym pilniczkiem po uprzednim wymoczeniu nóg w ciepłej wodzie.

źródło: NKJP: Małgorzata T. Załoga: Do lata piechotą będę szła, Gazeta Wyborcza, 1999-07-31

3. do prania

Definicja

kawałek falistej blachy oprawionej w ramę drewnianą, na której dawniej prano bieliznę, trąc nią o powierzchnię blachy

Pochodzenie

psł. *terti, *tьrǫ 'trzeć'

Słowiańska *tŕ̥ka 'narzędzie do tarcia' została utworzona od imiesłowu biernego czasu przeszłego *tŕ̥tъ 'tarty'.

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Najbliższe środowisko życia człowieka sprzęty domowe i przedmioty codziennego użytku

Relacje znaczeniowe

synonimy:

tara

Połączenia

tarka do prania
prać na tarce

Cytaty

A jak się żyje, gdy się już wszystko porobi? Porżnie sieczkę, wypierze na metalowej tarce, uprasuje żelazkiem na duszę, da się jeść krowie, ośmiu kurom i trzem psom? - Aaa... tak się przesiedzi.

źródło: NKJP: Koniec świata w Głupiej Wsi, Dziennik Polski, 2000-06-10

Na wystawie można oglądać wirówkę do mleka, maselnicę - urządzenie do wyrobu masła, kołowrotek, metalową tarkę do prania i wiele innych ciekawych przedmiotów, którymi posługiwały się nasze babcie i prababcie.

źródło: NKJP: Katarzyna Hass: Przedmioty nieznane młodzieży, Nakielski Czas, 2004-08-11

Taka wieś, jaką pamiętam. Ta kobieta na obrazie pierze przy studni na tarce, tak jak prała moja matka - mówi, pokazując nie skończony jeszcze obraz.

źródło: NKJP: Przemysław Chechelski: Maluje wieś z tęsknoty do niej, Echo Dnia, 2004-05-21

4.a krzew

Definicja

przest.

tarnina - krzew

Pochodzenie

pol. tarnina 'krzew ciernisty'

z psł. tŕ̥nina 'krzaki ciernicte, zarośla kolczaste'

Skrócona nazwa krzewu i owocu tarniny.

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat roślin drzewa i krzewy

Cytaty

[...] granatowe owoce tarki, czerwone owoce głogu lśniące w promykach słabego już słońca radują serce i cieszą wzrok.

źródło: MOSiR Puławy: Rowerem i kolejką na łono natury, 2007-09-29 (kazimierzdolny.pl)

Schowałam się pod miedzę, gdzie rosły tarki, które wplątały mi się we włosy i zostawiły kilka ran na rękach [...].

źródło: Wspomnienia z okresu II wojny światowej. Część 2 (krzywcza.eu)

4.b owoc

Definicja

przest.

owoc tarniny - krzewu, mający kształt małej ciemnogranatowej kuleczki

Pochodzenie

pol. tarnina 'krzew ciernisty'

z psł. tŕ̥nina 'krzaki cierniste, zarośla kolczaste'

Skrócona nazwa krzewu i owocu tarniny.

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat roślin drzewa i krzewy

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat roślin owoce i warzywa

Cytaty

Na pełgającym fioletowo podgrzewaczu spirytusowym stały gęsto polewane gliniaczki z grzybkami w śmietanie, a pod serwetką sztywną jak namiot piętrzyły się paszteciki z francuskiego ciasta, nadziewane móżdżkiem, w karafkach nalewka na dereniu, tarkach lub smorodinie.

źródło: NKJP: Wojciech Żukrowski: Za kurtyną mroku. Zabawa w chowanego, 1995

Przyszły pierwsze przymrozki, a więc można już zbierać tarki. Te niebieskie, pokryte delikatnym woskiem owoce tarniny doskonale nadają się do domowego wyrobu szlachetnej nalewki.

źródło: NKJP: Andrzej Kozioł: Płynne klejnoty, Dziennik Polski, 2001-10-27

Data ostatniej modyfikacji: 24.02.2023