Chronologizacja
W postaci: kocieł
Pochodzenie
psł. *kotьlъ 'kocioł'
1.a naczynie
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie miejsca, osoby, przedmioty, sytuacje związane z jedzeniem
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | naczynie |
Połączenia
- blaszany, metalowy, miedziany; duży, ogromny, olbrzymi, wielki; polowy, żołnierski kocioł; kocioł pełen czegoś
- kocioł do gotowania (bielizny, zupy, ...)
- kocioł z grochówką, ze smołą, z wodą, z wrzątkiem, z zupą
- grochówka, zupa z kotła
- gotować, smażyć (się) w kotle
- szorować kocioł
Cytaty
|
Tradycyjnie smażone były w wielkich kotłach śliwkowe powidła, z czego od wieków słynął Krzeszów, gdzie do dziś wzgórza porastają śliwkowe ogrody. źródło: NKJP: Zdzisław Surowaniec: Powidła z wielkiego kotła, Echo Dnia, 2006-09-26 |
|
|
Co rano kucharki nastawiały wielkie kotły wody na wrzątek, dzień w dzień musiały porąbać kości, obrać kartofle i przez całe przedpołudnie dokładać do pieca. źródło: NKJP: Magdalena Tulli: W czerwieni, 1998 |
|
|
Córka ogrodnika prała; w kuchni gotował się kocioł z bielizną i unosiły się kłęby pary. źródło: NKJP: Jan Brzechwa: Gdy owoc dojrzewa, 1958 |
|
|
Każdego dnia klawisz otwierał drzwi, jedne za drugimi, więźniowie wychodzili z litrowymi menażkami, a kalifaktorzy, czyli posługiwacze, roznosili kotły z zupą lub kawą zbożową, nalewali, rozdawali po kawale czarnego chleba. źródło: NKJP: Teresa Torańska: Oni, 1997 |
|
|
Przed stodołą płonęły ogniska, nad żarem skwierczały na rożnach prosiaki i barany. Parowały i urzekały wonią osmolone kotły i sagany. źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Narrenturm, 2002 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | kocioł |
kotły |
|
| D. | kotła |
kotłów |
|
| C. | kotłowi |
kotłom |
|
| B. | kocioł |
kotły |
|
| N. | kotłem |
kotłami |
|
| Ms. | kotle |
kotłach |
|
| W. | kotle |
kotły |
1.b zawartość
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie miejsca, osoby, przedmioty, sytuacje związane z jedzeniem
KATEGORIE FIZYCZNE Ilość, liczby i liczenie ogólne określenia ilości
Połączenia
- kocioł grochówki, wody, zupy
Cytaty
|
Sto metrów dalej wojskowa grochówka za 2,5 zł. Przez cały dzień zjedzono trzy kotły grochówki. źródło: NKJP: Ewa Winnicka: Razem w strachu, Gazeta Wyborcza, 1996-09-03 |
|
|
Mieszkańcy bloków gotują strażakom kocioł krupniku. źródło: NKJP: Dariusz Kortko, Jerzy Chrzanowski: Był las, Gazeta Wyborcza, 1992-09-02 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | kocioł |
kotły |
|
| D. | kotła |
kotłów |
|
| C. | kotłowi |
kotłom |
|
| B. | kocioł |
kotły |
|
| N. | kotłem |
kotłami |
|
| Ms. | kotle |
kotłach |
|
| W. | kotle |
kotły |
Składnia
|
+ | kocioł | + |
CZEGO
|
2. do ogrzewania
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I TECHNIKA Urządzenia i maszyny rodzaje urządzeń i maszyn
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | urządzenie |
Połączenia
- stalowy; automatyczny; duży, mały; wiszący, stojący; nowy, stary kocioł; kocioł stalowy, żeliwny; c.o., CO; grzewczy, przemysłowy; gazowy, miałowy, parowy, olejowy, węglowy, wodny; tradycyjny, konwencjonalny; uniwersalny; jednofunkcyjny, dwufunkcyjny; rusztowy; energetyczny; fluidalny; niskotemperaturowy, wysokoprężny
- kocioł jakiegoś typu; czyjejś produkcji; lokomotywy, parowozu
- kocioł do spalarni
- kocioł na drewno, na gaz, na olej, na paliwa stałe, na węgiel
- kocioł z importu
- kocioł w kotłowni
- kotły i kotłownie, kotły i podgrzewacze
- część; budowa, izolacja; dostawa; instalacja, awaria, demontaż; eksploatacja; eksplozja kotła; fabryka; konstrukcja, konstruktor kotłów
- para, spaliny z kotła
- para, woda w kotle
- kocioł wybuchł
- przegrzać kocioł; instalować, zainstalować; wymienić; uruchomić, włączyć; produkować; opalać kotły; czyszczenie kotła
- napalić pod kotłem
Cytaty
|
Przy opalaniu kotłów paliwem stałym istnieje możliwość przegrzania kotła i tworzenia się w instalacji pary. źródło: NKJP: Zbigniew Szpil: Kotly i kotlownie, Dziennik Polski, 2001-12-22 |
|
|
- Szukamy w Polsce rynków zbytu, także w Zakopanem, gdzie zamontowaliśmy już kilka ekologicznych kotłów. Dzięki naszym kotłom w domach będzie cieplej, ja mam też nadzieję, że coraz „cieplej” będzie także polskim skoczkom. źródło: NKJP: Serce sponsora, Dziennik Polski, 1999-01-22 |
|
|
Elektrownie dysponują obecnie mniejszymi funduszami na remonty i modernizacje niż kiedyś [...]. Z drugiej strony kładzie się duży nacisk na diagnostykę kotłów i urządzeń przykotłowych, jak również rurociągów. źródło: NKJP: Mariusz Weidner: Z natury montażysta, Nowiny Raciborskie, 2003-07-23 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | kocioł |
kotły |
|
| D. | kotła |
kotłów |
|
| C. | kotłowi |
kotłom |
|
| B. | kocioł |
kotły |
|
| N. | kotłem |
kotłami |
|
| Ms. | kotle |
kotłach |
|
| W. | kotle |
kotły |
3. w górach
Definicja
Noty o użyciu
Występuje w nazwach własnych, np. Kocioł Gąsienicowy, Kocioł Goryczkowy.
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Ziemia ukształtowanie terenu
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | kar |
Połączenia
- głęboki kocioł; kocioł lodowcowy, polodowcowy; skalny
- część, dno kotła
Cytaty
|
Zamiast iść w prawo, poszli prosto, aż znaleźli się w dolnej części Bańdziocha. Nie wiedząc, że kocioł ten obrywa się ku Morskiemu Oku stromymi progami, postanowili nie wracać do szlaku, lecz zejść wprost nad jezioro. źródło: NKJP: Michał Jagiełło: Wołanie w górach: wypadki i akcje ratunkowe w Tatrach, 1979 |
|
|
W wysokogórskich kotłach Karkonoszy wczoraj ratownicy GOPR odnotowali zejście kilku niegroźnych lawin, które wywołała silna odwilż. źródło: NKJP: Dziennik Polski, 1999-01-18 |
|
|
Choć warunki narciarskie w obydwu kotłach pod szczytem Kasprowego Wierchu są bardzo dobre, zatrzymane były także kolejki krzesełkowe dla narciarzy w Kotle Goryczkowym i Gąsienicowym. źródło: NKJP: (RAV): Wagonikiem na Kasprowy, Dziennik Polski, 2003-03-07 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | kocioł |
kotły |
|
| D. | kotła |
kotłów |
|
| C. | kotłowi |
kotłom |
|
| B. | kocioł |
kotły |
|
| N. | kotłem |
kotłami |
|
| Ms. | kotle |
kotłach |
|
| W. | kotle |
kotły |
4. instrument muzyczny
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność artystyczna człowieka muzyka
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | instrument |
Połączenia
- kotły i bębny
- bicie w kotły
- grać, wygrywać na kotłach
Cytaty
|
Wśród radosnych okrzyków, śpiewów i wiwatów tłumu w amfiteatrze, przy dźwiękach fanfarowych trąbek i trąb, piszczałek, kotłów i bębnów, kolejny zastęp gladiatorów – rycerzy śmierci – wchodzi paradnym krokiem na arenę i zatrzymuje się rzędem przed obsypaną kwiatami marmurową lożą cesarza. źródło: NKJP: Henryk Rozpędowski: Charleston, 2002 |
|
|
Gdzieś poza kadrem ukryto orkiestrę symfoniczną, patetyczny huk kotłów i brzęk talerzy rozbrzmiewał najgłośniej. źródło: NKJP: Magdalaen Tulli: Tryby, 2003 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | kocioł |
kotły |
|
| D. | kotła |
kotłów |
|
| C. | kotłowi |
kotłom |
|
| B. | kocioł |
kotły |
|
| N. | kotłem |
kotłami |
|
| Ms. | kotle |
kotłach |
|
| W. | kotle |
kotły |
Inne uwagi
Zwykle lm
5. zasadzka
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Prawo i łamanie prawa policja i inne służby mundurowe
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | zasadzka |
Połączenia
- urządzić, zrobić kocioł
- wpaść, wejść w kocioł
Cytaty
|
Wtedy NKWD już próbowało wyłapywać członków rządu podziemnego oraz Armii Krajowej. Sowiecki wywiad zorganizował kocioł w willi w Milanówku, ale piętro niżej, na parterze. źródło: NKJP: Iwona Boratyn, Paweł Wroński: Historia spod parkietu, Gazeta Wyborcza, 1997-01-14 |
|
|
Dla wielu ludzi Czytelnik był wtedy oazą. Zatrudniał akowców. A jak Marek Rudnicki, grafik Czytelnika, wpadł w kocioł bezpieki, a wtedy kotły były na porządku dziennym, wystarczyła interwencja Borejszy u Bermana, by go zaraz wypuścić. źródło: NKJP: Anna Bikont, Wspomnienia, Gazeta Wyborcza, 1994-11-04 |
|
|
W ciągu paru godzin zrobili wszystko, co możliwe, by znaleźć mężczyznę występującego w oficerskim mundurze Wehrmachtu, któremu udało się wywinąć z kotła i zabić gestapowca Fritza Schalbe. źródło: NKJP: Andrzej Zbych: Stawka większa niż życie, 1967 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | kocioł |
kotły |
|
| D. | kotła |
kotłów |
|
| C. | kotłowi |
kotłom |
|
| B. | kocioł |
kotły |
|
| N. | kotłem |
kotłami |
|
| Ms. | kotle |
kotłach |
|
| W. | kotle |
kotły |
Inne uwagi
Zwykle lp
6. na wojnie
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Wojsko i wojna czynności, przedmioty, miejsca związane z wojskiem i wojną
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | sak |
Połączenia
- kocioł pod Dunkierką, pod Stalingradem
- likwidacja kotła
- bitwa, walka w kotle
- zamknąć/zamykać kocioł
- zamknięty w kotle
Cytaty
|
Nie mogliśmy skorzystać z naszej osłony lotniczej, bo ten obszar powietrzny był zarezerwowany dla sojuszników (Francuzów i Anglików). Byliśmy w kotle pod ostrzałem. źródło: NKJP: Eli Barbur, Piotr Paziński: Izraelska elita zamieszana w zbrodnie?, Gazeta Wyborcza, 1995-08-18 |
|
|
Uciekł z obozu internowania, walczył we Francji, wydostał się z niemieckiego kotła pod Dunkierką, przedostał na „Batorym” do Anglii. źródło: NKJP: Krzysztof Rutkowski: Arcydzieło nie chciane, czyli nieobecność Haupta, Gazeta Wyborcza, 1994-07-13 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | kocioł |
kotły |
|
| D. | kotła |
kotłów |
|
| C. | kotłowi |
kotłom |
|
| B. | kocioł |
kotły |
|
| N. | kotłem |
kotłami |
|
| Ms. | kotle |
kotłach |
|
| W. | kotle |
kotły |
Inne uwagi
Zwykle lp
7. sytuacja
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające
Połączenia
- kipi, wrze, gotuje się jak w kotle
Cytaty
|
Zawodnicy wiedzą po co, za ile i dla kogo jadą. Jesteśmy nastawieni na kocioł, jaki będzie na stadionie. Na wrzawę. źródło: NKJP: (BD): Mecz o życie, Dziennik Polski, 2003-09-20 |
|
|
- Czasami jest gorąco - ożywia się ksiądz, który pilnuje porządku jako bramkarz - ale zawsze wchodzę w ten cały kocioł, rozdzielam i mówię: „Przekażcie sobie znak pokoju”. I zwykle ustępują. źródło: NKJP: Teresa Kubik: Zbroszy mniej się chce, Gazeta Wyborcza, 1996-03-08 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | kocioł |
kotły |
|
| D. | kotła |
kotłów |
|
| C. | kotłowi |
kotłom |
|
| B. | kocioł |
kotły |
|
| N. | kotłem |
kotłami |
|
| Ms. | kotle |
kotłach |
|
| W. | kotle |
kotły |
Inne uwagi
Zwykle lp
8. namiętności
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka emocje i uczucia
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne
Połączenia
- wrzący kocioł
- kocioł namiętności, nienawiści, niezgody
Cytaty
|
Niedawno jeden z gruzińskich dowódców oznajmił wręcz, że nie pożałuje życia 100 tysięcy Abchazów. I takie groźby należy traktować poważnie, bo Gruzja sama jest dzisiaj kipiącym kotłem namiętności i państwem rosnącego bezprawia. źródło: NKJP: Anna Żebrowska: Ludzie nie lubią proroków, Gazeta Wyborcza, 1993-08-07 |
|
|
Nie zgadzam się natomiast z wczorajszym przemówieniem senatora pana Kuczyńskiego, który w bardzo ostrych sformułowaniach, nie wnikając w sedno sprawy, mówił o wrzącym kotle niezgody wśród Polaków na Litwie, pomniejszając rolę i znaczenie Związku Polaków na Litwie. źródło: NKJP: Sprawozdanie z 93. posiedzenia Senatu RP w dniu 5 marca 1997 r. |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | kocioł |
kotły |
|
| D. | kotła |
kotłów |
|
| C. | kotłowi |
kotłom |
|
| B. | kocioł |
kotły |
|
| N. | kotłem |
kotłami |
|
| Ms. | kotle |
kotłach |
|
| W. | kotle |
kotły |
Inne uwagi
Zwykle lp
Składnia
|
|
+ | kocioł | + |
CZEGO
|