Chronologizacja
Pochodzenie
Czasownik przedrostkowy od szukać; niezbyt jasna geneza znaczenia, które przypuszczalnie powstało przez jakieś hipotetyczne ogniwo pośrednie, np. 'szelestem czy szmerem, szemraniem wprowadzać w błąd, zwodzić' (Bor); zob. szukać
1. że wszystko jest w porządku
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zachowania i wyrażenia nieakceptowane społecznie
Połączenia
- oszukać klienta, nauczyciela, ojca; ludzi; rodziców; policję; kontrolerów; kolejarzy, rolników; widownię; komisję poborową; elektorat, wyborców; naród, obywateli, państwo, społeczeństwo
- oszukać na gatunku, na towarze; na wadze; przy liczeniu, przy podziale (majątku), przy sprzedaży
- haniebnie, sprytnie, świadomie oszukać
- oszukany przy zakupie
Cytaty
|
Dużo mówi się o bezrobociu. Faktycznie jest to bardzo duży, istotny problem, dotyczący bardzo wielu ludzi. Lecz nie dajmy się oszukać, że za poprzednich rządów nie było takiego problemu. źródło: NKJP: Piotr Wanecki: Jacy są ludzie..., Nakielski Czas, 2006-03-08 |
|
|
Gdybyśmy oszukali na zarybianiu, tobyśmy podcinali gałąź na której siedzimy. źródło: NKJP: Cezary Łazarewicz: Jeziora szły jak woda, Gazeta Wyborcza , 1995-12-14 |
|
|
Po przedstawieniu kandydatów i tajnym głosowaniu rozpoczęło się nerwowe oczekiwanie. Dziurowicz nie był pewny zwycięstwa. - Jacek, idź i pilnuj, żeby nie oszukali przy liczeniu głosów [...]. źródło: NKJP: Robert Błoński: PIŁKA NOŻNA. Marian Dziurowicz prezesem PZPN, Gazeta Wyborcza , 1995-07-04 |
|
|
- Skąd pan to wie? - zapytałem. - Stąd, że sam jestem szulerem. Ale tamci oszukali mnie przy podziale. Dlatego postanowiłem ich wsypać. źródło: NKJP: Internet |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: dokonany
Tryb oznajmujący
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
oszukam |
oszukamy |
|||
| 2 os. |
oszukasz |
oszukacie |
|||
| 3 os. |
oszuka |
oszukają |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
oszukałem +(e)m oszukał |
oszukałam +(e)m oszukała |
oszukałom +(e)m oszukało |
oszukaliśmy +(e)śmy oszukali |
oszukałyśmy +(e)śmy oszukały |
| 2 os. |
oszukałeś +(e)ś oszukał |
oszukałaś +(e)ś oszukała |
oszukałoś +(e)ś oszukało |
oszukaliście +(e)ście oszukali |
oszukałyście +(e)ście oszukały |
| 3 os. |
oszukał |
oszukała |
oszukało |
oszukali |
oszukały |
bezosobnik: oszukano
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
oszukajmy |
|
| 2 os. |
oszukaj |
oszukajcie |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
oszukałbym bym oszukał |
oszukałabym bym oszukała |
oszukałobym bym oszukało |
oszukalibyśmy byśmy oszukali |
oszukałybyśmy byśmy oszukały |
| 2 os. |
oszukałbyś byś oszukał |
oszukałabyś byś oszukała |
oszukałobyś byś oszukało |
oszukalibyście byście oszukali |
oszukałybyście byście oszukały |
| 3 os. |
oszukałby by oszukał |
oszukałaby by oszukała |
oszukałoby by oszukało |
oszukaliby by oszukali |
oszukałyby by oszukały |
bezosobnik: oszukano by
bezokolicznik: oszukać
imiesłów przysłówkowy uprzedni:
oszukawszy
gerundium: oszukanie
rodzaj gramatyczny: dk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | oszukanie |
oszukania |
| D. | oszukania |
oszukań |
| C. | oszukaniu |
oszukaniom |
| B. | oszukanie |
oszukania |
| N. | oszukaniem |
oszukaniami |
| Ms. | oszukaniu |
oszukaniach |
| W. | oszukanie |
oszukania |
imiesłów przymiotnikowy bierny: oszukany
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | oszukany |
oszukany |
oszukany |
oszukane |
oszukana |
| D. | oszukanego |
oszukanego |
oszukanego |
oszukanego |
oszukanej |
| C. | oszukanemu |
oszukanemu |
oszukanemu |
oszukanemu |
oszukanej |
| B. | oszukanego |
oszukanego |
oszukany |
oszukane |
oszukaną |
| N. | oszukanym |
oszukanym |
oszukanym |
oszukanym |
oszukaną |
| Ms. | oszukanym |
oszukanym |
oszukanym |
oszukanym |
oszukanej |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | oszukani |
oszukani |
oszukane |
oszukane |
| D. | oszukanych |
oszukanych |
oszukanych |
oszukanych |
| C. | oszukanym |
oszukanym |
oszukanym |
oszukanym |
| B. | oszukanych |
oszukanych |
oszukanych |
oszukane |
| N. | oszukanymi |
oszukanymi |
oszukanymi |
oszukanymi |
| Ms. | oszukanych |
oszukanych |
oszukanych |
oszukanych |
odpowiednik aspektowy: oszukiwać
Składnia
|
+ | oszukać | + |
KOGO +
(że ZDANIE)
|
|
|
+ | oszukać | + |
KOGO +
(na CZYM | przy CZYM)
|
2. na jakąś kwotę
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Finanse czynności, przedmioty związane z pieniędzmi
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Prawo i łamanie prawa przestępstwa
Połączenia
- oszukać banki, firmy, fiskusa, skarb państwa, spółdzielnię mieszkaniową
- oszukać na jakąś kwotę; na duże kwoty
- oszukany pracownik; oszukane banki, spółdzielnie; oszukany przez firmę
Cytaty
|
Mieszkaniec Brzezia został oszukany na 1200 zł przy zakupie mułu na opał od przygodnego sprzedawcy. źródło: NKJP: (Adk): Czarny interes, Nowiny Raciborskie, 2005-10-25 |
|
|
Jankowscy czuli się oszukani i złożyli doniesienie na nieuczciwego kupca na posterunku w Sochocinie. źródło: NKJP: A. Fidrysiak: Duży kłopot z małym lasem, Tygodnik Ciechanowski, 2005-07-21 |
|
|
Uczciwych lokatorów oburza ta sytuacja. Zobowiązuje się ich do płacenia za wodę, której nie wykorzystali. Tymczasem ci, którzy oszukali spółdzielnię na duże kwoty, np. korzystając z wody z pominięciem wodomierza, teraz zapłacą grosze. źródło: NKJP: R. Nadaj: Gdzie znika woda? – dziwią się lokatorzy i płacą za siebie i innych, Tygodnik Ciechanowski, 2003-02-20 |
|
|
Do dziesięciu lat więzienia grozi dwóm mężczyznom, którzy oszukali na prawie 2 mln zł kilkadziesiąt rodzin. Wpłaciły one pieniądze na lokale mieszkalne i użytkowe oraz na garaże w budowanym bloku. źródło: NKJP: Wiadomości, Dziennik Polski, 2003-12-10 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: dokonany
Tryb oznajmujący
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
oszukam |
oszukamy |
|||
| 2 os. |
oszukasz |
oszukacie |
|||
| 3 os. |
oszuka |
oszukają |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
oszukałem +(e)m oszukał |
oszukałam +(e)m oszukała |
oszukałom +(e)m oszukało |
oszukaliśmy +(e)śmy oszukali |
oszukałyśmy +(e)śmy oszukały |
| 2 os. |
oszukałeś +(e)ś oszukał |
oszukałaś +(e)ś oszukała |
oszukałoś +(e)ś oszukało |
oszukaliście +(e)ście oszukali |
oszukałyście +(e)ście oszukały |
| 3 os. |
oszukał |
oszukała |
oszukało |
oszukali |
oszukały |
bezosobnik: oszukano
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
oszukajmy |
|
| 2 os. |
oszukaj |
oszukajcie |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
oszukałbym bym oszukał |
oszukałabym bym oszukała |
oszukałobym bym oszukało |
oszukalibyśmy byśmy oszukali |
oszukałybyśmy byśmy oszukały |
| 2 os. |
oszukałbyś byś oszukał |
oszukałabyś byś oszukała |
oszukałobyś byś oszukało |
oszukalibyście byście oszukali |
oszukałybyście byście oszukały |
| 3 os. |
oszukałby by oszukał |
oszukałaby by oszukała |
oszukałoby by oszukało |
oszukaliby by oszukali |
oszukałyby by oszukały |
bezosobnik: oszukano by
bezokolicznik: oszukać
imiesłów przysłówkowy uprzedni:
oszukawszy
gerundium: oszukanie
rodzaj gramatyczny: dk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | oszukanie |
oszukania |
| D. | oszukania |
oszukań |
| C. | oszukaniu |
oszukaniom |
| B. | oszukanie |
oszukania |
| N. | oszukaniem |
oszukaniami |
| Ms. | oszukaniu |
oszukaniach |
| W. | oszukanie |
oszukania |
imiesłów przymiotnikowy bierny: oszukany
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | oszukany |
oszukany |
oszukany |
oszukane |
oszukana |
| D. | oszukanego |
oszukanego |
oszukanego |
oszukanego |
oszukanej |
| C. | oszukanemu |
oszukanemu |
oszukanemu |
oszukanemu |
oszukanej |
| B. | oszukanego |
oszukanego |
oszukany |
oszukane |
oszukaną |
| N. | oszukanym |
oszukanym |
oszukanym |
oszukanym |
oszukaną |
| Ms. | oszukanym |
oszukanym |
oszukanym |
oszukanym |
oszukanej |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | oszukani |
oszukani |
oszukane |
oszukane |
| D. | oszukanych |
oszukanych |
oszukanych |
oszukanych |
| C. | oszukanym |
oszukanym |
oszukanym |
oszukanym |
| B. | oszukanych |
oszukanych |
oszukanych |
oszukane |
| N. | oszukanymi |
oszukanymi |
oszukanymi |
oszukanymi |
| Ms. | oszukanych |
oszukanych |
oszukanych |
oszukanych |
odpowiednik aspektowy: oszukiwać
Składnia
| Rzosobowy | + | oszukać | + |
KOGO +
na CO
|