Chronologizacja
Pochodzenie
zach. psł. *katъ
1. zawód
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Prawo i łamanie prawa więzienie i kara
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Bieg życia śmierć
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja świat dawnych epok i wydarzenia historyczne
Połączenia
- miejski; zawodowy kat
- sędzia i kat
- oblicze; funkcja, instytucja, zawód; obowiązki; miecz, topór; kaptur; pomocnik kata
- kat ścinał
- powieszony, stracony, uduszony, związany przez kata
- pracować jako kat
Cytaty
W dawnych latach, jak zapisał XIX-wieczny varsavianista Kazimierz Władysław Wójcicki, kat ścinał skazanych mieczem na Rynku Starego Miasta, obok pręgierza. źródło: NKJP: Stanisław Milewski: Intymne życie niegdysiejszej Warszawy, 2008 |
|
Obnażony przez kata oskarżony stawał przed sędziami, którzy podejmowali czynności wstępne. Najpierw grozili torturami, potem nakazywali umieszczenie delikwenta w stosownym narzędziu tortur, a gdy to nie pomogło, rozpoczynały się właściwe tortury. źródło: NKJP: Andrzej Chwalba: Obyczaje w Polsce : od średniowiecza do czasów współczesnych, 2004 |
|
Kardynał Wolsey ripostował, ale poniósł w Stolicy Apostolskiej dyplomatyczną klęskę, co doprowadziło Henryka VIII do nowych ataków wściekłości. Przed mieczem kata uratowała kanclerza naturalna śmierć. źródło: NKJP: Jerzy Besala: Hal w szale, Polityka, 2009-05-23 |
|
„Prawda to na Grodzkiej ulicy, kiedyśmy dziecię od złotnika brali, smarowaliśmy klamki także i przed Bernardyny. Trupaśmy dobyli u św. Krzyża, rozłupiwszy głowę, mózg wybraliśmy i masa z tego zrobiona”. Stanisław, przez kata rozciągnięty tak 1-mo, jak 2-do i 3-tio tractus wszystkiemu zaprzeczył. źródło: NKJP: None: Służebnicy czarnej śmierci, Dziennik Polski, 1999-09-11 |
|
Jerzy Lubomirski doczekał się sądu sejmowego i skazania na karę śmierci. […] mimo potęgi samego oskarżonego o zdradę stanu i mimo siły jego zwolenników, proces przeprowadzono szybko i sprawnie, a członkowie składu orzekającego nie ugięli się pod wywieraną na nich presją […]. Ale, podobnie jak dzisiaj, skazany nie zamierzał dobrowolnie oddać się w ręce kata. źródło: NKJP: Lubomirski i inni: Dziennik Polski, 2003-01-31 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m1
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
---|---|---|---|
M. | kat |
kaci |
ndepr |
katy |
depr | ||
D. | kata |
katów |
|
C. | katowi katu |
katom |
|
B. | kata |
katów |
|
N. | katem |
katami |
|
Ms. | kacie |
katach |
|
W. | kacie |
kaci |
ndepr |
katy |
depr |
2. swojej żony
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia osób wchodzących w relacje międzyludzkie
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Prawo i łamanie prawa przestępstwa
Połączenia
- okrutny kat
- kat narodu; kaci Hitlera
- kat dla (swoich) dzieci, dla (swojej) żony; dla (swojego) prześladowcy; dla młodych
- kat i ofiara
- dzieci kata
- dożywocie, kara, pogarda dla kata
- przebaczyć (swojemu) katowi
- poznać, spotkać; gloryfikować, kochać; nienawidzić (swojego) kata
- być, okazać się, stać/stawać się czyimś katem
- upodobnić/upodabniać się do (swojego) kata; uwolnić się od (swojego) kata
- zamienić się w kata
- uciec przed (swoim) katem
Cytaty
Broszura o przemocy w rodzinie powinna dotrzeć do wszystkich domów w Polsce. Da się to zrobić [...]. Część broszury o przemocy powinna być adresowana do ofiary, część do kata, część do sąsiadów, którzy widzą przemoc. Każdemu z osobna trzeba by wytłumaczyć, co ma zrobić. źródło: NKJP: Wojciech Tochman: Tak wyglądałam, Gazeta Wyborcza, 1997-11-27 |
|
Zaczęła myśleć, dlaczego matka taka była? Zrozumiała, że to była chora, zaborcza miłość [...]. Gdyby zaczęła analizować to wcześniej, pewnie potrafiłaby spakować się i odejść w porę. [...] poczuła, że to właśnie jest klucz; że kochająca kata ofiara tkwi w przeraźliwym układzie, nie potrafiąc go zerwać. źródło: NKJP: Joanna Podgórska: Kopciuszek. Wersja dla dorosłych, Polityka, 2008-02-09 |
|
Nie wyróżnił się on na wojnie żadną nowa myślą czy planem, a jedynie jako utalentowany żandarm, sędzia i kat swoich żołnierzy, twardy człowiek o żelaznej ręce. Budził przerażenie we własnej armii a zadowolenie wrogiej, gdyż [...] to on właśnie osiągnął ten [...] wynik, jak przy obronie twierdz dojść do półtora tysiąca zabitych własnych żołnierzy na tysiąc atakujących napastników i to tylko wystawiając karne wojsko na bezsensowną śmierć. źródło: NKJP: Andrzej Anonimus: Nie nadaje się, przecież to jeszcze szczeniak, 1999 |
|
Swojego kata, starszego o 3 lata Kamila S., poznała jeszcze jako 17-latka. Nie wiedziała, że Kamil kilkakrotnie trafiał do poprawczaka. Miał na koncie pobicia, kradzieże, włamania, pchnięcie nożem i gwałty. Fascynacja szybko przerodziła się w chore uzależnienie. źródło: NKJP: Łukasz Krajewski BOR: Przez niego umarła w bólach, prasa, 2006 |
|
Program miał polegać na stworzeniu 9 schronisk dla bitych kobiet i ich dzieci. W schroniskach mieli dyżurować psychologowie, prawnicy i specjaliści od problemu przemocy w rodzinie [...]. Chodziło o to, żeby katowana kobieta miała dokąd uciec przed swoim katem [...]. Żeby umiała zerwać z nim i zacząć życie na nowo. źródło: NKJP: MAGDALENA JANKOWSKAm MACIEJ PIETRASZCZYK: Minister Kapera nie da dolarów. Dla pełnomocnika rządu ważniejsza jest rodzina niż bite matki, prasa, 1998 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m1
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
---|---|---|---|
M. | kat |
kaci |
ndepr |
katy |
depr | ||
D. | kata |
katów |
|
C. | katowi katu |
katom |
|
B. | kata |
katów |
|
N. | katem |
katami |
|
Ms. | kacie |
katach |
|
W. | kacie |
kaci |
ndepr |
katy |
depr |