Chronologizacja
Pochodzenie
psł. *tǫča [< *tǫk-ja] 'zbita masa' > '(ciężka) chmura' > 'burza, deszcz, gradobicie' : 'tęcza'
< pie. *ten-k- ‘ściągać (się), zbierać (się), zbijać (się)’
1. na niebie
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Pogoda zjawiska atmosferyczne
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kolory i światło
Połączenia
- kolorowa, podwójna; piękna, przepiękna tęcza
- tęcza nad miastem
- barwy, kolory tęczy
- tęcza pojawiła się, pokazała się, ukazała się
- kolorowy jak tęcza
Cytaty
|
[...] kiedy przyszła wiosenna burza - padał deszcz, grzmiało, a jednocześnie świeciło słońce i pokazała się tęcza nad ogrodem. źródło: NKJP: Kazimierz Orłoś: Niebieski szklarz, 1996 |
|
|
Nad opuszczaną ojczyzną, ogromnym łukiem, gdzieś aż od Czortkowa, zajaśniała na niebie wielobarwna tęcza, a potem stopniowo bladła i zanikała. źródło: NKJP: Mieczysław Welzandt: Przemyśl, Starobielsk, Radom, Gazeta Wyborcza, 1992-10-17 |
|
|
Jaszczurka, połyskująca wszystkimi kolorami tęczy, wygrzewała się na białym gorącym kamieniu. źródło: NKJP: Stefan Themerson: Wykład profesora Mmaa, 1994 |
|
|
Zmienna pogoda panowała wczoraj także w Krakowie: oprócz wiatru, deszczu i gradu, z różnych miejsc w mieście koło południa można było obserwować trzy tęcze. źródło: NKJP: (PAP, WT): Wichury nad Polską, Dziennik Polski, 2001-11-02 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | tęcza |
tęcze |
|
| D. | tęczy |
tęcz |
|
| C. | tęczy |
tęczom |
|
| B. | tęczę |
tęcze |
|
| N. | tęczą |
tęczami |
|
| Ms. | tęczy |
tęczach |
|
| W. | tęczo |
tęcze |
2. odblask
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kolory i światło
Cytaty
|
Wszędzie błysk, wysprzątane, aż się tęcze między kryształami zapalały [...]. źródło: NKJP: Joanna Bator: Piaskowa Góra, 2009 |
|
|
Słońce odbijało się od srebrnych blach, od porcelany ze zdjęciami, niekiedy promienie załamując się tworzyły malutkie, niekształtne wiązki tęczy. źródło: NKJP: Czesław Kuriata: Spowiedź pamięci, Próba światła, 1985 |
|
|
Przyjrzyjcie się temu, proszę, zobaczcie te wspaniałe słońca i tęcze, tutaj w środku (podnosi kieliszek, obraca go, zachwyca się). Tyle słońc, tyle tęcz, a wszystkie lśnią, drżą i zanikają... źródło: NKJP: Eugeniusz Kabatc: Vinum sacrum et profanum: wino w kulturze, wino w naturze, wino na naszym stole, 2003 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | tęcza |
tęcze |
|
| D. | tęczy |
tęcz |
|
| C. | tęczy |
tęczom |
|
| B. | tęczę |
tęcze |
|
| N. | tęczą |
tęczami |
|
| Ms. | tęczy |
tęczach |
|
| W. | tęczo |
tęcze |
3. dużo kolorów
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kolory i światło
Połączenia
- tęcza barw
Cytaty
|
[...] zakręciło mu się w głowie od tęczy blasków różowych, złotych i błękitnych i omal nie wyślizgnął mu się z rąk kosztowny nabytek. źródło: NKJP: Magdalena Tulli: W czerwieni, 1998 |
|
|
Wokół [...] nich otwierał się widok na ogromną kulistą halę o kilku wypukłych migocących całą tęczą barw ekranach [...]. źródło: NKJP: Jerzy Broszkiewicz: Wielka, większa i największa, 1994 |
|
|
[...] kelner kłania się w pas, a z oddali mieni się tęcza trunków poustawianych na trójkątnych serwetkach w ogromnym mahoniowym barze [...]. źródło: NKJP: Marek Krajewski: Koniec świata w Breslau, 2003 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | tęcza |
tęcze |
|
| D. | tęczy |
tęcz |
|
| C. | tęczy |
tęczom |
|
| B. | tęczę |
tęcze |
|
| N. | tęczą |
tęczami |
|
| Ms. | tęczy |
tęczach |
|
| W. | tęczo |
tęcze |
Inne uwagi
Zwykle lp
4. w architekturze
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I TECHNIKA Budownictwo części budowli
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Religia – kościół miejsca i instytucje związane z religią i kościołem
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | łuk |
Połączenia
- ostrołukowa, półkolista tęcza
- łuk tęczy
Cytaty
|
Nawę główną od prezbiterium dzieli ostrołukowa tęcza. źródło: NKJP: Jan Bałdowski: Warmia, Mazury, Suwalszczyzna, 1997 |
|
|
Jest to obiekt [...] składający się z półkoliście zamkniętego prezbiterium, jednoprzestrzennej nawy i przybudowanej doń od zachodu kruchty. Oba wnętrza rozdziela półkolista tęcza. źródło: NKJP: (abk): Szpitalny kościół w Jerzmanowicach, Dziennik Polski, 2000-05-19 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | tęcza |
tęcze |
|
| D. | tęczy |
tęcz |
|
| C. | tęczy |
tęczom |
|
| B. | tęczę |
tęcze |
|
| N. | tęczą |
tęczami |
|
| Ms. | tęczy |
tęczach |
|
| W. | tęczo |
tęcze |