UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

warzywo

Chronologizacja

2 połowa XV w., SStp
Inne znaczenie: 'gotowany pokarm'

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: n2

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. warzywo
warzywa
D. warzywa
warzyw
C. warzywu
warzywom
B. warzywo
warzywa
N. warzywem
warzywami
Ms. warzywie
warzywach
W. warzywo
warzywa

Pochodzenie

ogsł. *varivo 'to, co się gotuje, co jest gotowane, ugotowane'

Od: psł. *variti 'warzyć, gotować; obrabiać żywność poprzez gotowanie'

1.a roślina

Definicja

roślina uprawna, której części takie jak korzenie, liście lub kwiaty używane są jako pożywienie

Noty o użyciu

Wyraz stosowany do różnych desygnatów na zasadzie konwencji. Za warzywa uważane są np. marchew, kalafior, sałata, pomidor, fasola.

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat roślin owoce i warzywa

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie rodzaje pokarmu/potraw i ich cechy

Relacje znaczeniowe

synonimy:  jarzyna, jarzynka
hiperonimy:  roślina

Połączenia

  • plantatorzy; sadzonki; uprawa warzyw
  • hodować; podlewać; sadzić, siać; uprawiać warzywa

Cytaty

Jeżeli jednak podlewamy warzywa w ogródkach, róbmy to wieczorem, kiedy temperatura jest niższa i woda tak szybko nie wyparuje.

źródło: NKJP: MCH: Jak oszczędzać wodę w czasie suszy, Super Express, 2006

Hoduję warzywa w ogródku, suszę grzyby na zimę i pasteryzuję jagody w słoikach.

źródło: NKJP: Joanna Podgórska: Temat tygodnia, Polityka, 2004

Mieli przydomowe ogródki, w których uprawiali warzywa, i chlewiki, w których hodowali świnie.

źródło: NKJP: Zdzisław Morawski: Gdzie ten dom, gdzie ten świat, 1994

1.b do jedzenia

Definicja

jadalna część warzywa - rośliny

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat roślin owoce i warzywa

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie rodzaje pokarmu/potraw i ich cechy

Relacje znaczeniowe

synonimy:  jarzyna, jarzynka

Połączenia

  • gotowane, surowe, suszone; mrożone, świeże; zielone warzywa; warzywa blanszowane; ogrodowe, szklarniowe
  • warzywa i owoce
  • wywar z warzyw
  • budka, sklep, stoisko, stragan; grządki; zupa z warzywami
  • dieta bogata/uboga w warzywa
  • faszerowane warzywami

Cytaty

Dog, znudzony czekaniem na robiącą zakupy panią, wyruszył na spacer ulicami Düsseldorfu, ciągnąc za sobą stragan z warzywami, do którego był przywiązany.

źródło: NKJP: Amk: Tygodniówka, Dziennik Polski, 2002-05-11

Dość bogatym źródłem wielonienasyconych kwasów tłuszczowych są produkty zbożowe (ciemny chleb, makarony, ryż) oraz ziemniaki, surowe owoce oraz zielone warzywa (szpinak, soja, brokuły).

źródło: NKJP: Zbigniew Wojtasiński: Medycyna: Na świątecznym stole powinno być jak najwięcej ryb, sałatek, warzyw i owoców, Rzeczpospolita nr 293, 1997

Menu było jak zwykle obfite i smaczne. Roladka łososiowa z żurawiną, schab faszerowany warzywami w sosie koperkowym, tarta z jabłkiem i gałką lodów czy roladka szynkowa musiały przypaść do gustu każdemu

źródło: NKJP: Mariusz Godos: Hat-trick Daniela Puchalskiego, Życie Podkarpackie, 2008-06-02

2. o człowieku

Definicja

pot. 
człowiek, który ma uszkodzony centralny układ nerwowy i nie jest w stanie kontrolować wszystkich funkcji życiowych

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Choroby i ich leczenie przyczyny, objawy i skutki chorób

Połączenia

  • wegetujące warzywo
  • być; leżeć jak warzywo

Cytaty

- Miałem chociaż tyle szczęścia, że stać ich było na wszystkie zabiegi i rehabilitację. Inaczej leżałbym jak warzywo, bez żadnej nadziei.

źródło: NKJP: Agnieszka Kantaruk: Wyobraźnia na urlopie, Dziennik Polski, 2001-08-11

Przez wiele lat tłumaczono ludziom, że jestem obłożnie chory, że jestem warzywem przykutym do łóżka.

źródło: NKJP: Internet

Frazeologizmy

bukiet jarzyn
bukiet warzyw
bukiet z warzyw
Data ostatniej modyfikacji: 19.09.2023
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj