UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

skamielina

Chronologizacja

1909, SJPWar

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. skamielina
 skamieliny
D. skamieliny
 skamielin
C. skamielinie
 skamielinom
B. skamielinę
 skamieliny
N. skamieliną
 skamielinami
Ms. skamielinie
 skamielinach
W. skamielino
 skamieliny

Pochodzenie

Rzeczownik z przyrostkiem -ina oparty na imiesłowiu  skamiały  - od przedrostkowego czasownika s-kamieć <  st.pol.  kamieć (XV w.) 'kamienieć; obracać się w kamień, stawać się z twardym, nieużytym'.
Zob.  kamień 

1. szczątki

Definicja

paleont. 
utrwalone w skałach szczątki organizmów zwierzęcych lub roślinnych lub ich odciski w skałach

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Ziemia budowa Ziemi

Relacje znaczeniowe

synonimy:  skamieniałość

Połączenia

  • zakonserwowana; pradawna skamielina; prastare; ukryte skamieliny
  • skamieliny dinozaura, (prehistorycznych,...) gadów, gąbek, jaszczurów, jeżowców, koralowców, krokodyli, mamutów, wielorybów; roślin; przodków; kości czegoś
  • skamieliny z (dawnych,...) epok
  • skamieliny, odciski; skamieliny i skamieniałości; minerały i skamieliny; skały i skamieliny
  • postać; kolekcja; wystawa; gabinet skamielin
  • szukać skamielin
  • znaleźć; kolekcjonować; przypominać skamieliny
  • przechować się w skamielinach
  • być; wyglądać jak skamielina; zastygnąć; odciskać (deseń,...) jak w skamielinie

Cytaty

Instytut Oceanografii Uniwersytetu Gdańskiego przyciągał uwagę zwiedzających skamieliną sprzed około stu milionów lat.

źródło: NKJP: Kazimierz Netka: Wybierali studia, które dadzą pracę, Dziennik Bałtycki, 2009-03-23

[...] Korale są skromnymi zwierzątkami, lecz mimo to odegrały ogromną rolę w historii geologii. Ich pozostałości są znajdowane w postaci skamielin w skałach wszystkich okresów geologicznych.

źródło: NKJP: Alfred Szklarski: Tomek wśród łowców głów, 1965

W nieczynnym kamieniołomie można znaleźć liczne okazy wapieni ze skamielinami roślin.

źródło: NKJP: Leszek Grabowy: Antek z agatami, Gazeta Wrocławska, 2003-03-21

[...] Krytycy podkreślali, że brakuje odkrytych w skamielinach form pośrednich pomiędzy różnymi gatunkami zwierząt, a także pomiędzy zwierzęciem a człowiekiem.

źródło: NKJP: Jerzy Wójcik: Spór o mamuta, Słowo Polskie. Gazeta Wrocławska, 2006-10-25

Składnia

bez ograniczeń + skamielina +
CZEGO

2. relikt przeszłości

Definicja

pejorat. 
to, co pochodzi z dawnych czasów i przetrwało do dziś w niezmienionej postaci

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja świat dawnych epok i wydarzenia historyczne

Relacje znaczeniowe

synonimy:  relikt
hiperonimy:  pozostałość

Połączenia

  • intelektualna, komunistyczna, kulturowa; rozrośnięta skamielina; ideowe, literackie, prawne; żałosne skamieliny
  • skamielina feudalizmu, patriarchatu; (minionego,...) ustroju; jakiejś epoki; (dawnego,...) świata; skamieliny historii; PRL-u; (minionych,...) epok; żalu, pamięci, wrażeń
  • skamielina, skansen; pozostałości, skamieliny
  • rozbić skamielinę
  • stać się skamieliną

Cytaty

[...] Potrzeby religijne żywią [...] także inteligentni, [...], no i głównie młodzi, dla których typ religijności moherowej jest nie do przyjęcia jako przekaz kompletnie nieczytelny; martwa, odstręczająca skamielina: intelektualna, estetyczna, moralna.

źródło: NKJP: Tomasz Wołek: Tron ponad ołtarzem, Polityka, 2007-03-10

[...] Trzeba pamiętać, że majątek narodowy bez kapitału obcego, bo innego brak, stanie się skamieliną niezdolną do konkurencji.

źródło: NKJP: Agnieszka Wróblewska: Nie trzeba kapitalisty, by cierpieć wyzysk człowieka przez człowieka..., Gazeta Wyborcza, 1995-03-31

Można przecież lustrować, weryfikować majątki polityków, zmieniać nazwy ulic, sprawdzać przeszłość pracowników NBP, wyrzucać skamieliny PRL-u z mediów publicznych.

źródło: NKJP: Tomasz Lis: Odzyskać to, co nieodzyskane, Słowo Polskie. Gazeta Wrocławska, 2007-01-19

Takich pozostałości, pewnych skamielin prawnych, jest znacznie więcej.

źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 15.09.1994 r.

[...] Na frontach drugiej wielkiej wojny dowiedli, że nie są skamielinami minionej epoki.

źródło: NKJP: Adam Szostkiewicz: Siedmiu wspaniałych aliantów, Polityka, 2005-04-26

Składnia

bez ograniczeń + skamielina +
JAKA
bez ograniczeń + skamielina +
CZEGO
Data ostatniej modyfikacji: 10.11.2015
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN