UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

wianuszek

Chronologizacja

2 połowa XVII w., Kart XVII-XVIII

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. wianuszek
 wianuszki
D. wianuszka
 wianuszków
C. wianuszkowi
 wianuszkom
B. wianuszek
 wianuszki
N. wianuszkiem
 wianuszkami
Ms. wianuszku
 wianuszkach
W. wianuszku
 wianuszki

Pochodzenie

Od: dawnego wian z przyrostkiem -uszek; zob. wianek

1. ekspresywnie o wianku

Cytaty

1.a z kwiatów

Definicja

ekspresywnie o wianku - uplecionym z kwiatów lub ziół niewielkim kółku

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Ubranie ozdoby i dodatki

Połączenia

  • wianuszek z kwiatów; z konwalii, z różyczek, z rumianków, ze stokrotek...
  • uwić wianuszek

Cytaty

Babcia uwiła mi też wianuszek z białych piwonii.

źródło: NKJP: Jolanta Wachowicz-Makowska: Panienka w PRL-u, 2007

Włosy miała rozpuszczone, bez żadnych ozdób, jeśli nie liczyć małego wianuszka z dzikich ciemnoczerwonych różyczek.

źródło: NKJP: Witold Jabłoński: Ogród miłości, 2006

[...] wiadomo było, że odwiedza się groby 1 listopada. Z chryzantemą albo wianuszkiem nieśmiertelników i kilkoma świecami szło się na cmentarz, żeby powspominać swoich bliskich, chwilę się pomodlić.

źródło: NKJP: Barbara Rotter-Stankiewicz: Raz w roku, Dziennik Polski, 2006-10-26

Z dwóch dużych sal przeznaczonych do tańca wyniesiono stoły, w pozostałych salach przygotowane były bufety. Wszędzie wisiały gałązki i wianuszki z choiny, ozdobione kolorowymi wstążkami.

źródło: NKJP: Elżbieta Hajnicz: Poza nurtem czasu, 1996

Przy ocenie wozów brano pod uwagę dekorację, ubiór starostów i woźnicy. [...] Widziałam piękne okucia kowalskie i wozy przybrane girlandami, jarzębiną, liśćmi jaworu, wianuszkami z borówek, barwinku oraz tradycyjnymi, bibułkowymi, ludowymi kwiatami.

źródło: NKJP: Jolanta Flach: Korowód, wieńce i moskole, Tygodnik Podhalański, 35, 1999

Składnia

bez ograniczeń + wianuszek +
(z CZEGO)
bez ograniczeń + wianuszek +
(CZEGO)

1.b cebuli

Definicja

ekspresywnie o wianku - pewnej liczbie przedmiotów splecionych razem lub nanizanych na sznurek

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Ilość, liczby i liczenie ogólne określenia ilości

Relacje znaczeniowe

synonimy:  wianek

Połączenia

  • wianuszek cebuli, czosnku, grzybów, obwarzanków; papieru toaletowego...

Cytaty

[...] znajduje się tu także wspólny dla wszystkich pokój kominkowy i ulubione przez gości miejsce, kuchnia. Królestwo pani Barbary, pełne niezwykłych zapachów, wśród których dominuje niecodzienna woń zawieszonych pod okapem wianuszków suszonych grzybów sławionych w kronice, którą założyli sami goście.

źródło: NKJP: A. Melnicka: W powiecie makowskim jest tylko siedem gospodarstw agroturystycznych, Tygodnik Ciechanowski, 2007-08-22

Zwisające w kuchni pęki nadają jej wspaniały, spiżarniany klimat. Wystarczą: wianuszek czosnku, grzyby, majeranek i papryczki.

źródło: NKJP: Prezenty do kuchni, Polityka, 2006-12-02

Składnia

bez ograniczeń + wianuszek +
CZEGO

1.c kształt

Definicja

ekspresywnie o wianku - kształcie otaczającego kogoś lub coś koła albo półkola

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kształty i figury

Relacje znaczeniowe

synonimy:  wieniec

Połączenia

  • cały, ciasny, gęsty wianuszek
  • wianuszek adoratorów, chłopaków, ciekawskich, dzieci, dziennikarzy, dziewczyn, fanek, fanów, fotoreporterów, gapiów, kibiców, kobiet, ludzi, mężczyzn, osób, słuchaczy, widzów, wielbicielek, wielbicieli; bazarów, dworków, fabryk, gmin; wózków...
  • wianuszek kogoś/czegoś otoczył/otacza kogoś/coś, zebrał się/zbiera się
  • obsiadać, otoczy/otaczać kogoś/coś; usiąść wianuszkiem
  • otoczony wianuszkiem

Cytaty

I dziś, w kilkudziesięciu przypadkach, w jednym mieście, czasem w odległości kilkuset metrów, urzęduje dwóch starostów. Jeden, który jest jednocześnie prezydentem wydzielonego miasta, i drugi, ziemski, do którego przynależą, stanowiące swoisty wianuszek, otaczające to miasto gminy.

źródło: NKJP: Sprawozdanie z 29. posiedzenia Senatu RP w dniu 28 listopada 2002 r.

Na brak towarzystwa nie narzekała, zawsze otaczał ją wianuszek chętnych do rozmowy.

źródło: NKJP: Maria Nurowska: Mój przyjaciel zdrajca, 2004

Jaka piękna jesień. Na końcu każdej ścieżki wyrasta płowozłota połonina w wianuszku buków i jarzębin.

źródło: NKJP: Nie dzieje się nic, Tygodnik Siedlecki, 2006-10-04

Przesiać mąkę, uformować w wianuszek, wbić jajko, oprószyć solą, dodać ciepłej wody, zarobić nożem ciasto, następnie zagnieść ręką.

źródło: NKJP: Andrzej Niczyperowicz: Smak Bożego Narodzenia, Gazeta Poznańska, 2003-12-19

Ludzie – zamiast tańczyć – ustawili się w wianuszek i podziwiali tancerzy, z którymi przyszłam.

źródło: NKJP: Anna Wiejowska: Mamusia musi wygrać, Gazeta Poznańska, 2006-09-23

Składnia

bez ograniczeń + wianuszek +
KOGO/CZEGO
Data ostatniej modyfikacji: 06.06.2016
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN