Chronologizacja
Pochodzenie
psł. *posǫgъ
Forma prasłowiańska jest rzeczownikiem odczasownikowym od przedrostkowego *posęgti 'sięgnąć ręką po coś, dotknąć, wziąć coś do ręki' (który od psł. *sęgti 'wyciągnąć rękę w celu wzięcia, chwycenia, dotknięcia czegoś'), z właściwą tego typu archaicznym rzeczownikom wymianą samogłoski rdzennej *ę > *ǫ; pierwotne znaczenie to być może 'dotknięcie, chwycenie czegoś ręką', stąd 'to, czego się dotyka ręką, co się bierze do ręki (zapewne przy składaniu uroczystej przysięgi)'; mimo archaicznej budowy wyraz powstał być może już w okresie chrześcijaństwa i nie musiał oznaczać jakichś świętych dla pogan przedmiotów, lecz mógł od razu odnosić się do przedmiotów świętych dla chrześcijan (jak krucyfiks czy podobizny świętych), na których kładła rękę osoba składająca uroczyste ślubowanie, przysięgę (Bor); zob. sięgać
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność artystyczna człowieka sztuki plastyczne
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | rzeźba |
Połączenia
- biały; stary; brązowy, drewniany, gipsowy, gliniany, marmurowy, spiżowy, złoty; imponujący, monumentalny, olbrzymi, wielki, wysoki; iluś metrowy; konny; gotycki, grecki posąg
- dwa posągi
- posąg faraona, króla; cielca, lwa, orła; Apolla/Apollina, Ateny, Buddy, Dawida, Chrystusa, Madonny, Matki Boskiej, Zeusa; św./świętego Floriana, Jana Nepomucena, Mikołaja, Pawła, Piotra; posągi aniołów, bóstw
- posągi z bazaltu, z brązu, z gipsu, z kamienia, z marmuru, ze spiżu; z Wyspy Wielkanocnej
- posągi i obeliski; kolumny i posągi
- posąg stanął/stoi, znajduje się gdzieś
- piękny, śliczny jak posąg; nieruchomy jak posąg
- nieruchomo jak posąg
- być jak posąg, wyglądać jak/niby posąg
Cytaty
|
Wanda z Wańkowiczów Tyszkiewiczowa umarła młodo, przeżywszy zaledwie 34 lata. Jej prześliczny posąg z białego marmuru, wykonany we Florencji, jest ozdobą kościoła w Białym Dworze, gdzie została pochowana. źródło: NKJP: Jolanta Wachowicz-Makowska: Świat zapamiętany, 2002 |
|
|
Wielu badaczy utrzymuje, że posągi na Wyspie Wielkanocnej przedstawiały przodków wyspiarzy, a ich kult łączył się nierozerwalnie z ich czcią. źródło: NKJP: Artur Cieślar: Tajemnicza Wyspa Wielkanocna, 2009 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | posąg |
posągi |
|
| D. | posągu |
posągów |
|
| C. | posągowi |
posągom |
|
| B. | posąg |
posągi |
|
| N. | posągiem |
posągami |
|
| Ms. | posągu |
posągach |
|
| W. | posągu |
posągi |