Chronologizacja
Pochodzenie
Poświadczona też postać urwisz (Brück). Od tematu przedrostkowego czasownika u-rwać z przyrostkiem -isz (w dialektach mazurzących -is), jak st.pol. płodzisz, pol. dial. pędzisz, krzepisz, porwisz, spędzisz (Gaertner).
1. dziecko
Definicja
Warianty
- rzadziej przest. urwisz
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Bieg życia narodziny i dzieciństwo
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | andrus, diabełek, gałgan, gałganiarz, gałganisko, łobuz, wisus | |
| hiperonimy: | ananas |
Połączenia
- mały urwis
Cytaty
|
Był człowiekiem wesołym, silnym, miał kilkoro dzieci, z których pamiętam córkę Filomenę i syna Tadzia - wesołego urwisa, zawsze gotowego do płatania wszelkich figli. źródło: NKJP: Zdzisław Morawski: Gdzie ten dom, gdzie ten świat, 1994 |
|
|
Marcelina to kochany urwis. Ma tyle energii, co chyba trzech starszych chłopców. Nie można jej spuścić z oka, bo wspina się na drzewa i wszędzie jej pełno. źródło: NKJP: mah: O wnukach, Trybuna Śląska, 2004-01-21 |
|
|
Babcia miała nadzieję na mądre i stateczne dziecko, a był to urwis nad urwisy. Miał 3 lata, gdy siedzącej na stołeczku kucharce przybił gwoździem spódnicę do podłogi, a 5 lat, kiedy w ojcowskim tartaku schował się w piecu do suszenia drewna. źródło: NKJP: Krystyna Kopisto: Czeski humor i polska odwaga, Kurier Powiatu Kwidzyńskiego, 2000-03-10 |
|
|
Na wyprawę zapraszamy wszystkie urwisy lubiące przygody i ciekawe zabawy w lesie. źródło: Internet: to.com.pl |
|
|
Niedaleko chaty mali urwisze puszczali bąki, bardzo podobnie jak u nas czynili ongiś na podwórzach ich rówieśnicy. źródło: NKJP: Arkady Fiedler: Dzikie banany, 1960 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m1, m2
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | urwis |
urwisi urwisy |
ndepr |
| urwisy |
depr | ||
| D. | urwisa |
urwisów |
|
| C. | urwisowi |
urwisom |
|
| B. | urwisa |
urwisów urwisy |
|
| N. | urwisem |
urwisami |
|
| Ms. | urwisie |
urwisach |
|
| W. | urwisie |
urwisi urwisy |
ndepr |
| urwisy |
depr |
2. młoda osoba
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Usposobienie człowieka określenia człowieka ze względu na jego usposobienie
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | drapichrust | |
| hiperonimy: | ananas, rozrabiacz, rozrabiaka |
Cytaty
|
Ucząc nas, 14-letnich urwisów, Schulz szybko doszedł do wniosku, że taką grupę lepiej będzie trzymać w ryzach, przykuwając czymś uwagę. źródło: NKJP: Bartosz Trzebiatowski: Moc Brunona Schulza, Polska Głos Wielkopolski, 2005-08-27 |
|
|
On myślał, że ja nie chcę mu zapłacić, tylko uciec jak jakiś urwis. źródło: NKJP: Christian Skrzyposzek: Wolna Trybuna, 1985 |
|
|
[...] samolot, pchnięty miękką niewidzialną pięścią, zaczął podskakiwać, dygotać i trzeszczeć niczym stara stodoła, którą wiejskie urwisy obrzucają kamieniami. źródło: NKJP: Mirosław M. Bujko: Czerwony byk, 2007 |
|
|
Urwisy krakowscy, zwani z dawien dawna „pauprami”, czyli po prostu ubogimi, podniecali okrzykami ulubione ptaki, które, też wzmocnione ogólną sympatią, przepędziły wrogów. źródło: NKJP: Andrzej Kozioł: Na krawowski rynku, 2007 |
|
|
[...] jednemu podobają się ciemnowłosi wysocy faceci, a innym mali i rudzi urwisi [...]. źródło: Internet : dobramama.pl |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m1
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | urwis |
urwisi |
ndepr |
| urwisy |
depr | ||
| D. | urwisa |
urwisów |
|
| C. | urwisowi |
urwisom |
|
| B. | urwisa |
urwisów |
|
| N. | urwisem |
urwisami |
|
| Ms. | urwisie |
urwisach |
|
| W. | urwisie |
urwisi |
ndepr |
| urwisy |
depr |