Chronologizacja
Pochodzenie
Od: dawnego krzciuk, co najprawdopodobniej jest derywatem od st.-pol. i dial. krzcić 'chrzcić' (jako określenie palca, którym kapłan w czasie chrztu namaszcza dziecko świętym olejem).
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego części ciała, elementy i substancje składowe
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | palec |
Połączenia
- lewy, prawy; sztuczny kciuk
- kciuk (lewej, prawej) dłoni
- kciuk i palec wskazujący; paluch i kciuk
- kłąb, mięsień odwodziciel, prostownik, przywodziciel, zginacz; nasada, opuszka, paznokieć; grubość, szerokość, wielkość; kawałek; odcisk; ruch kciuka; za pomocą kciuka
- ssać; unosić, wyprostować, wystawić kciuk;
- uniesiony (do góry); wybity, złamany kciuk
- wyłamanie, zmiażdżenie kciuka
- gładzić, pocierać; przytrzymać; pokazać, wskazać/wskazywać kciukiem
- z wyjątkiem kciuka
Cytaty
|
[...] wspinanie się po pniach drzew dało podstawy do powstania postawy wyprostowanej, a przeciwstawny kciuk służący do chwytania gałęzi okazał się niezwykle sprawnym udoskonaleniem, które dało nam ogromne możliwości. źródło: NKJP: Marcin Rotkiewicz: Nobel z Gobi, Polityka, 2005-12-24 |
|
|
Nie umiała ani czytać, ani pisać. Na dokumentach stawiała krzyżyk albo odcisk kciuka. źródło: NKJP: Grażyna Kuryłło: On i ona, Gazeta Wyborcza - Dodatek, 1995-03-10 |
|
|
[...] lewą ręką obejmujemy tułów chorego, a kciukiem prawej ręki przyciskamy w uderzony punkt i masujemy, nie odrywając palca od ciała, w lewą stronę (jakbyśmy odkręcali). źródło: NKJP: Mirosław Winczewski: Kręgarstwo dla każdego: kręgarstwo radiestezyjne, terapia i profilaktyka, kręgarstwo klasyczne, chiropraktyka, 2006 |
|
|
Jest na luzie, marynarka rozpięta, dwa kciuki w kieszonkach kamizelki. źródło: NKJP: Tadeusz Zimecki: Ja, Franek... , 2001 |
|
|
Stacho ujmuje trawkę w rozdygotane palce, umieszcza ją między kciukami i dmucha. Rozlega się dwukrotnie donośny, wibrujący dźwięk. źródło: NKJP: Bohdan Czeszko: Pokolenie, 1974 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | kciuk |
kciuki |
|
| D. | kciuka |
kciuków |
|
| C. | kciukowi |
kciukom |
|
| B. | kciuk |
kciuki |
|
| N. | kciukiem |
kciukami |
|
| Ms. | kciuku |
kciukach |
|
| W. | kciuku |
kciuki |