UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

ziarnko

ziarko

Chronologizacja

XVI w., SPXVI
Na podstawie indeksu haseł.

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: n2

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. ziarnko
 ziarnka
D. ziarnka
 ziarnek
C. ziarnku
 ziarnkom
B. ziarnko
 ziarnka
N. ziarnkiem
 ziarnkami
Ms. ziarnku
 ziarnkach
W. ziarnko
 ziarnka

1. cząstka materiału siewnego

Definicja

jedna cząstka z ogółu nasion jakiegoś zboża, przeznaczonych głównie do jedzenia lub siania

Warianty

  • ziarko

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie rodzaje pokarmu/potraw i ich cechy

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat roślin budowa i funkcjonowanie roślin

Relacje znaczeniowe

synonimy:  ziarko

Połączenia

  • ziarnko kukurydzy, pszenicy, ryżu, zboża

Cytaty

Na donośny dźwięk trąbki [...] sypały się źdźbła owsa, ziarnka żyta.

źródło: NKJP: Marian Pilot: Na odchodnym, 2002

Dano mi moją miskę, pełną wodnistej cieczy z kilkoma ziarnkami zboża.

źródło: NKJP: Walter J. Ciszek, Daniel Flaherty: Z Bogiem w Rosji, 2009

Płocie preferowały nietypową przynętę: ziarnko kukurydzy plus biały robaczek.

źródło: NKJP: Jan Miętus: Jan Miętus proponuje weekendowe wędkowanie, Gazeta Wrocławska nr 06/08, 1999

Niektórzy uczestnicy konkursu twierdzili na przykład, że Calineczka poprosiła mysz polną o schron na zimę (zamiast o ziarnko jęczmienia) [...].

źródło: NKJP: (PSZ): Calineczka do schronu?, Dziennik Polski, 2005-03-18

Cebulę siej, po co ojcowiznę tanim ziarkiem psujesz.

źródło: Internet: farmer.pl

Składnia

bez ograniczeń + ziarnko +
(CZEGO)

2. do zjedzenia

Definicja

jadalne nasienie niektórych roślin uprawnych

Warianty

  • ziarko

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie rodzaje pokarmu/potraw i ich cechy

Relacje znaczeniowe

synonimy:  ziarko, ziarno
hiperonimy:  nasienie

Połączenia

  • drobne ziarnka
  • ziarnko fasoli, gorczycy, grochu, kawy, maku, ziela angielskiego
  • wielkość ziarnka

Cytaty

- To bardzo pracochłonne danie [...]. - Każde ziarnko fasoli trzeba bowiem dokładnie obrać, ale w Afryce kobiety mają na to czas...

źródło: NKJP: Magdalena Jachim: Niezwykła orkiestra małych bębniarzy, Dziennik Bałtycki, 2003-11-10

Nie trzeba dużo, aby ukryć swoje picie. Wystarczy pogryźć ziarnka kawy albo gumę do żucia.

źródło: NKJP: Moje dziecko pije, Dziennik Polski, 2002-12-13

[...] do 1 1/4 l wody wrzucić pokrajane jarzyny [...], 2 listki bobkowe, 4 ziarnka ziela angielskiego, 2-3 ziarnka pieprzu.

źródło: NKJP: Andrzej Niczyperowicz: Smak Bożego Narodzenia, Gazeta Poznańska, 2003-12-19

[...] zalać octem przegotowanym z odrobiną pieprzu i angielskiego ziela w ziarkach oraz listkiem bobkowym.

źródło: NKJP: Andrzej Kozioł: Co czerwone - to smaczne, Dziennik Polski, 2005-01-15

Składnia

bez ograniczeń + ziarnko +
CZEGO

3. piasku

Definicja

drobna cząstka jakiejś substancji, występująca w postaci kulistej lub bryłkowatej

Warianty

  • ziarko

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii stan skupienia, trwałość materii

Relacje znaczeniowe

synonimy:  ziarko, ziarno
hiperonimy:  drobina

Połączenia

  • ziarnko piasku, pyłu

Cytaty

Granit może się różnić wielkością ziarnek minerałów. Im są one większe, tym gorsza jakość skały.

źródło: NKJP: Zygmunt Jamroży: Beton i jego technologie, 2000

Szczur piżmowy zanurkował w głębokiej wodzie oceanu i wydobył stamtąd ziarnko ziemi.

źródło: NKJP: Witold Jacórzyński: Z własnego życia, Gazeta Wyborcza, 1998-11-06

Pod stopą chrupnęło coś jak ziarnko piachu [...].

źródło: NKJP: Wojciech Żukrowski: Kamienne tablice, 1994

Bo ja odpiaszczaniu koni przeciwna nie jestem, ale nie mam zamiaru zabrać ich do domu i karmić przy stole, żeby nawet ziarko piasku się nie dostało do ich jakże delikatnych przewodów pokarmowych.

źródło: Internet: re-volta.pl

Składnia

bez ograniczeń + ziarnko +
CZEGO

4. prawdy

Definicja

książk. 
niewielkie nasilenie stanów psychicznych lub emocjonalnych, cech lub własności

Warianty

  • ziarko

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Ilość, liczby i liczenie ogólne określenia ilości

Relacje znaczeniowe

synonimy:  ziarno

Połączenia

  • ziarnko niepewności, prawdy

Cytaty

Z pewnością jest jakieś ziarnko prawdy w zdaniu, że w psychice rosyjskiej jest skłonność do skrajności.

źródło: NKJP: Władysław Bukowiński: Wspomnienia przyjaciół, Kultura nr 11, 1976

Już pierwsza próba roznieciła ziarnka nadziei. Rolety wcale nie były takie szczelne, jak się wydawało z dołu. Sztywny papier zdążył się wystrzępić, a w największym oknie, u góry, z radością zobaczyliśmy piękną, złocistą szparę.

źródło: NKJP: Włodzimierz Kowalewski: Światło i lęk. Opowiadania starej daty, 2003

[...] kiedy tylko pojawiło się pierwsze ziarnko niepewności, już w niej wszystko w środku zamarło, już serce wstrzymało pracę, krew zwolniła bieg [...].

źródło: NKJP: Wojciech Kuczok: Widmokrąg, 2004

Dziś wie, iż w każdej legendzie jest ziarko prawdy.

źródło: NKJP: (AMusz): Centuise i gumioki, Gazeta Krakowska, 2001-09-28

Składnia

bez ograniczeń + ziarnko +
CZEGO

Przysłowia

Ziarnko do ziarnka, (a / i) zbierze się miarka
Data ostatniej modyfikacji: 30.04.2025
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN