Chronologizacja
Pochodzenie
łac. labyrinthus
z gr. labýrinthos
1. budowla
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I TECHNIKA Budownictwo rodzaje budowli i ich cechy
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | budowla |
Połączenia
- antyczny, grecki, mitologiczny, słynny, starożytny labirynt
- korytarz, pomieszczenie, ściana labiryntu
- dostać się, wejść do labiryntu; wydostać się, wyjść z labiryntu
- błądzić po labiryncie; błądzić, zabłądzić, znaleźć się w labiryncie
Cytaty
|
W średniowieczu labirynt był ostatnim schronieniem mieszkańców Pafos przed nawiedzającymi wyspę saraceńskimi piratami. źródło: NKJP: Ewa Cechnicka: Znak Anny, 1997 |
|
|
To nie jest prawdziwy labirynt. Korytarze, oznaczone kolejnymi literami alfabetu, ułożone są bowiem dość regularnie, a wybudowano je zgodnie z najnowocześniejszymi zasadami ówczesnej sztuki obrony twierdz. źródło: NKJP: Atrakcje ziemi kłodzkiej, Dziennik Polski, 2003-08-23 |
|
|
Już w greckiej mitologii znajdujemy protoplastę systemu nawigacyjnego - nić Ariadny, dzięki której Tezeusz mógł wydostać się z kreteńskiego labiryntu po zabiciu Minotaura. źródło: NKJP: Piotr Zbysiński: Prosto do celu, Polityka, 2007-04-28 |
|
|
[...] zobaczymy pozostałości legendarnego pałacu króla Minosa. No i rekonstrukcje owego mitycznego labiryntu - dzieło angielskiego archeologa sir Arthura Evansa [...]. źródło: NKJP: Prababka Europy, Dziennik Polski, 2001-09-08 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | labirynt |
labirynty |
|
| D. | labiryntu |
labiryntów |
|
| C. | labiryntowi |
labiryntom |
|
| B. | labirynt |
labirynty |
|
| N. | labiryntem |
labiryntami |
|
| Ms. | labiryncie |
labiryntach |
|
| W. | labiryncie |
labirynty |
2. dróg
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I TECHNIKA Transport transport lądowy
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | plątanina |
Połączenia
- swoisty; piwniczny, uliczny labirynt
- labirynt alejek, chodników, kanałów, korytarzy, piwnic, przejść, ścieżek, ulic, uliczek
- przechodzić przez labirynt
- zgubić się; znaleźć się/znajdować się w labiryncie
Cytaty
|
Przepychałem się powoli przez labirynt alei, placów, jednokierunkowych ulic, by u kresu wyczerpania dotrzeć w okolice uliczki [...], gdzie mieścił się hotel. źródło: NKJP: Jerzy Stawiński: Piszczyk, 1997 |
|
|
- Gallagher wyznaczył to miejsce na podstawie sejsmicznych sondowań... trafiliśmy w labirynt małych, krętych wąwozów [...]. źródło: NKJP: Stanisław Lem: Niezwyciężony, 1995 |
|
|
Nić zapachu wanilii, marcepanu i kakao prowadzi mnie poprzez labirynt ulic do małego sklepiku cukierniczego, po schodkach w dół. źródło: NKJP: Krystyna Kofta: Złodziejka pamięci, 1998 |
|
|
Wizja ludzi kursujących labiryntami ulic wzbudziła znów tęsknotę ruchu, zahamowanego przez statyczność idei celi więziennej, niby świąteczny pieróg nadzianej człowiekiem. źródło: NKJP: Stanisław Dygat: Jezioro Bodeńskie, 1995 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | labirynt |
labirynty |
|
| D. | labiryntu |
labiryntów |
|
| C. | labiryntowi |
labiryntom |
|
| B. | labirynt |
labirynty |
|
| N. | labiryntem |
labiryntami |
|
| Ms. | labiryncie |
labiryntach |
|
| W. | labiryncie |
labirynty |
Składnia
|
+ | labirynt | + |
CZEGO
|
3. w ogrodzie
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat roślin ogrodnictwo i dbałość o rośliny
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | błędnik |
Połączenia
- labirynt ogrodowy; barokowy, renesansowy
- ogród z labiryntem
Cytaty
|
Żywopłotowy labirynt ogrodowy został posadzony pomiędzy 1689 a 1695 [...], być może w miejscu, w którym istniał wcześniejszy labirynt, posadzony dla kardynała Wolseya. źródło: NKJP: Pałac Hampton Court, Wikipedia.pl, 2009-04-24 |
|
|
Całe założenie tworzą grupy drzew (tzw. skupiny), zespoły łąkowe i wnętrz parkowych (trawniki, kameralny ogród dendrologiczny, cienisty ogrodowy labirynt i labirynt leśny). źródło: NKJP: (mat): Biblioteczka ekologa i przyrodnika, Nowiny Raciborskie, 2002-01-23 |
|
|
Za pałacem znajdują się piękne ogrody z labiryntem krzewów mirtowych oraz pawilonem Karola V, jednym z wielu wybudowanych przez cesarza i jedynym, który przetrwał. źródło: NKJP: Elżbieta Bortkiewicz: Hiszpania. Wyobraźnia don kichotów, Polityka, 2003-08-02 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | labirynt |
labirynty |
|
| D. | labiryntu |
labiryntów |
|
| C. | labiryntowi |
labiryntom |
|
| B. | labirynt |
labirynty |
|
| N. | labiryntem |
labiryntami |
|
| Ms. | labiryncie |
labiryntach |
|
| W. | labiryncie |
labirynty |
4. paragrafów
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność
Połączenia
- labirynt myśli, paragrafów, problemów, przepisów, skojarzeń, twórczości, wspomnień, znaczeń, życia
Cytaty
|
Notatki z lektur, przemyśleń, zwierzeń ukazują labirynt świadomości artystycznej i ideowej Nałkowskiej, odsłaniając dna i bezdnie myślowe, zapadające i otwierające się w trakcie konkretnej pracy pisarskiej. źródło: NKJP: Zbigniew Bieńkowski: Przyszłość… przeszłości, 1996 |
|
|
Natomiast błądzącemu po labiryntach dzieciństwa Schulzowi udaje się przynajmniej na chwilę usunąć Ojca ze swojej mitycznej krainy. źródło: NKJP: Małgorzata Saramonowicz: Siostra, 1996 |
|
|
Byłem na siebie zły, że pogrążyłem się w labiryntach myśli, zamiast skupić się na pani prowadzącej i jakoś przyciągnąć ją do siebie. źródło: NKJP: Monika Piątkowska, Leszek Talko: Talki w wielkim mieście, 2002 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | labirynt |
labirynty |
|
| D. | labiryntu |
labiryntów |
|
| C. | labiryntowi |
labiryntom |
|
| B. | labirynt |
labirynty |
|
| N. | labiryntem |
labiryntami |
|
| Ms. | labiryncie |
labiryntach |
|
| W. | labiryncie |
labirynty |
Składnia
|
|
+ | labirynt | + |
CZEGO
|
5. zagadka
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka wytwory działań intelektualnych człowieka
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | łamigłówka |
Połączenia
- labirynty oraz gry planszowe
- rozwiązać/rozwiązywać, ułożyć/układać labirynt
Cytaty
|
Mój pięciolatek dopiero od niedawna rysuje i rozwiązuje zadania - wyłącznie pod przewodnictwem starszej siostry. źródło: Internet |
|
|
A czy w tego typu grach ktoś się musi poświęcić, aby ułożyć labirynt dla innych graczy? źródło: Internet |
|
|
W całotygodniowych zabawach z „Dziećmi z Bullerbyn” autorstwa Astrid Lindgren, uczniowie poznawali i przypominali sobie zasady ortograficzne w lekkiej, przystępnej formie: krzyżówek, rebusów, zagadek, labiryntów itp. źródło: NKJP: (kg): Mały Mistrz Ortografii, Gazeta Goleniowska, 2007-05-18 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | labirynt |
labirynty |
|
| D. | labiryntu |
labiryntów |
|
| C. | labiryntowi |
labiryntom |
|
| B. | labirynt |
labirynty |
|
| N. | labiryntem |
labiryntami |
|
| Ms. | labiryncie |
labiryntach |
|
| W. | labiryncie |
labirynty |
6. na posadzce
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność artystyczna człowieka sztuki plastyczne
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kształty i figury
Połączenia
- labirynt posadzkowy; katedralny, kościelny
- labirynt zdobi coś, znajduje się gdzieś
Cytaty
|
Jest też bardzo znany średniowieczny unikursalny labirynt posadzkowy z VI wieku (ścieżka to linia ciemniejsza, kierunek przejścia do centrum labiryntu jest przeciwny do zwrotu strzałek). źródło: Internet |
|
|
J. B. Gérunez w swoim Description de la cité de Reims (1817) pisze, że średniowieczny labirynt na posadzce katedry w Reims był pierwotnie przedmiotem praktyk religijnych, symbolizującym wnętrze Świątyni jerozolimskiej. źródło: NKJP: Henryk Waniek: Opis podróży mistycznej z Oświęcimia do Zgorzelca 1257-1957, 1996 |
|
|
W XII i XIII w. sporo labiryntów powstało w katedrach francuskich, niemieckich i włoskich. Jednym z najznakomitszych przykładów labiryntów kościelnych jest labirynt w katedrze w Chartres. źródło: NKJP: Leszek Matela: Sekrety katedr i miejsc mocy: wiedza tajemna chrześcijańskich mistrzów, 2004 |
|
|
Uwagę przykuwa niewiarygodna w swym wykroju fasada, zapełniona plątaniną geometrycznych labiryntów wykonanych częściowo techniką stiuku, częściowo rzeźbionych trójwymiarowo na blatach montażowych [...]. źródło: NKJP: Jan Gać: W ojczyźnie Majów, 2007 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | labirynt |
labirynty |
|
| D. | labiryntu |
labiryntów |
|
| C. | labiryntowi |
labiryntom |
|
| B. | labirynt |
labirynty |
|
| N. | labiryntem |
labiryntami |
|
| Ms. | labiryncie |
labiryntach |
|
| W. | labiryncie |
labirynty |
7. u ryb
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt budowa i funkcjonowanie organizmów zwierzęcych
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt zwierzęta wodne
Połączenia
- oddychać labiryntem
- oddychać przez labirynt
Cytaty
|
Prętnik wargacz ma dodatkowy narząd oddechowy, zwany labiryntem, umożliwiający pobieranie tlenu z otoczenia. źródło: NKJP: Prętnik wargacz, Wikipedia.pl, 2009-02-27 |
|
|
Ryby labiryntowe (łaźcowate) mogą pobierać tlen dodatkowo z atmosfery dzięki narządowi zwanemu labiryntem. Labirynt jest skomplikowanym układem wypustek kostnych pierwszego łuku skrzelowego pokrytych bardzo cienkim, ale silnie ukrwionym nabłonkiem. źródło: Internet |
|
|
Natura wyposażyła te ryby w specjalny organ, który w mniejszym lub większym stopniu przejmuje od skrzeli funkcję oddychania. Narząd ten labirynt (stąd nazwa ryb), umieszczony jest na przedłużeniu komory skrzelowej w szczytowej części pierwszego łuku skrzelowego. źródło: Internet |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | labirynt |
labirynty |
|
| D. | labiryntu |
labiryntów |
|
| C. | labiryntowi |
labiryntom |
|
| B. | labirynt |
labirynty |
|
| N. | labiryntem |
labiryntami |
|
| Ms. | labiryncie |
labiryntach |
|
| W. | labiryncie |
labirynty |