UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

kukiełka

Chronologizacja

1588, SPXVI

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. kukiełka
kukiełki
D. kukiełki
kukiełek
C. kukiełce
kukiełkom
B. kukiełkę
kukiełki
N. kukiełką
kukiełkami
Ms. kukiełce
kukiełkach
W. kukiełko
kukiełki

1. teatralna

Definicja

figurka wyobrażająca jakąś postać ludzką lub zwierzęcą, osadzona na kijku, używana przez aktorów ukrytych za sceną lub dzieci do odgrywania różnego rodzaju przedstawień i widowisk

Pochodzenie

Od: kukła

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność artystyczna człowieka teatr

Relacje znaczeniowe

synonimy:  lalka

Połączenia

  • drewniana kukiełka
  • kukiełka w teatrze, w teatrzyku
  • kukiełka i marionetka; lalki i kukiełki, pacynki i kukiełki
  • teatr, teatrzyk kukiełek
  • szopka z kukiełkami
  • przygotować, robić, wykonać kukiełkę

Cytaty

Teatr ma ok. 260 kukiełek. Najstarsza z nich powstała 25 lat temu i do dziś jest wykorzystywana w bajce o Tomciu Paluchu.

źródło: NKJP: ibz: Podpatrzone, Trybuna Śląska, 2003-11-13

Oczywiście, trzeba było wybrać osoby do poruszania kukiełkami i do śpiewania kupletów.

źródło: NKJP: Maria Iwaszkiewicz: Z pamięci, 2006

Tym razem przed młodymi artystami postawiono o wiele trudniejsze zadanie. Musieli oni wykonać kukiełkę, pacynkę, rzeźbę bądź inną formę przestrzenną prezentującą ulubionego bohatera wykreowanego przez Jana Brzechwę [...].

źródło: NKJP: (toro): Przyjaciele pana Kleksa, Dziennik Bałtycki, 2000-10-24

2. osoba manipulowana

Definicja

pejorat. 
osoba manipulowana przez inne osoby

Pochodzenie

Od: kukła

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia osób wchodzących w relacje międzyludzkie

Relacje znaczeniowe

synonimy:  kukła, marionetka, pacynka

Połączenia

  • bezwolna kukiełka

Cytaty

Słowa „wszystko się może zdarzyć, gdy wroga dobrze zażyć” - każda kukiełka, bez względu na partię, do której należy - mogłaby uznać za swój hymn.

źródło: NKJP: Ewa Milewicz: Szopka polska, Gazeta Wyborcza, 1997-01-02

Papież jest jedynie kukiełką w rękach kurii rzymskiej [...].

źródło: NKJP: Krzysztof Wojakowski: Do przeczytania... Dzieci Graala, Gazeta Radomszczańska, 2009-04-03

Mnie w tym momencie interesuje jedno: na ile Gierek był wówczas autentycznym politykiem, a na ile kukiełką sterowaną przez aparatczyków i wygów partyjnych [...].

źródło: NKJP: Janusz Rolicki: Edward Gierek: życie i narodziny legendy, 2002

3. lalka

Definicja

prymitywna lalka wykonana własnoręcznie z kawałków szmatek lub słomy

Pochodzenie

Od: kukła

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Czas wolny gry i zabawy

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Bieg życia narodziny i dzieciństwo

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  lalka

Cytaty

Całymi dniami pilnowała Eggi - zabawiała ją iluzyjnymi obrazami, karmiła, zrobiła jej nawet kukiełkę ze słomy, którą dziewczyna tuliła i ściskała niczym żywą przyjaciółkę.

źródło: NKJP: Iwona Surmik: Ostatni smok, 2005

Podczas sobotniego spotkania dzieci poznawały Kraków i sławnych ludzi z nim związanych. Malowały i rysowały, robiły szmaciane kukiełki, a także zbudowały z kartonów krakowski Rynek.

źródło: NKJP: (SIE): Bez reniferów, Dziennik Polski, 2006-10-30

4. bułka

Definicja

krak. 
słodka bułka drożdżowa o podłużnym lub okrągłym kształcie

Pochodzenie

st.pol. kukła, kukla 'rodzaj podłużnej bułki'

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie rodzaje pokarmu/potraw i ich cechy

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  bułka

Cytaty

Gminy Czernichów i Liszki prezentowały wyroby wikliniarskie. Ta druga częstowała też bułkami kukiełkami i słynną lisiecką kiełbasą.

źródło: NKJP: (CIR): Każdy ma swój urok, Gazeta Krakowska, 2006-05-22

[...] jak głosi legenda, w czasie wizyty cesarza Franciszka Józefa w Krakowie wybudowano specjalny piec, w którym upieczono kukiełkę ze 150 kg mąki i poczęstowano cesarza z całym dworem, za co cesarz dał Golkowicom przywilej wolnego handlu.

źródło: NKJP: Internet

Odpustowe pieczywo było od dawnych czasów powszechnym podarunkiem dla dzieci, gościńcem. W południowych województwach wypiekano kukiełki, ofiarowywane zwyczajowo chrześniakom, duże, czasem wysokie na metr.

źródło: NKJP: Aleksander Jackowski: Polska sztuka ludowa, 1974

Data ostatniej modyfikacji: 21.12.2018
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj