UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

kończyna

Chronologizacja

1522, SPXVI
Inne znaczenie: 'koniec, kraniec, granica czegoś'

Pochodzenie

Zob. koniec (pierwotne znaczenie: 'to, co znajduje się na końcu')

1. u człowieka

Definicja

anat.  med. 
ręka lub noga człowieka

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego części ciała, elementy i substancje składowe

Połączenia

  • dolna, górna; lewa, prawa; każda, własna; sztuczna kończyna, długie, krótkie; chude; masywne, mocne, potężne, silne kończyny
  • jedna kończyna; dwie, obie kończyny
  • kończyny pacjenta
  • głowa i kończyny, szyja i kończyny, tułów i kończyny
  • anatomia, budowa, długość; części, kości, mięśnie, obręcz, stawy, szkielet, tętnice, żyły; uraz, uszkodzenie, utrata; proteza; amputacja, odjęcie, przeszczep, replantacja, transplantacja; ból; brak, ruch kończyny; para; kostki, naczynia, palce, skóra, ukrwienie, zawiązki; asymetria, deformacje, dysfunkcja, obrażenia, schorzenia, wady; miażdżyca, niedowład, obrzęki, odmrożenia, paraliż, porażenie, rumień, skurcze, zmiażdżenia, żylaki; wydłużanie kończyn
  • ruchy kończynami
  • czucie, krążenie w kończynach
  • kończyny wystają
  • drżenie kończyn
  • stracić kończyny
  • odcięte, zgięte, złamane, zranione kończyny
  • machać, poruszać, ruszać, wymachiwać kończynami

Cytaty

Operacja wszczepienia protezy w miejsce zaatakowanej przez złośliwy nowotwór kości jest alternatywą dla amputacji kończyny.

źródło: NKJP: Implant zamiast amputacji, Dziennik Polski, 1998-09-10

Niedomoga lutealna przejawia się głównie zespołem napięcia przedmiesiączkowego. Zespół ten objawia się niepokojem, niekiedy bólami głowy, obrzękami kończyn dolnych, napięciem i bolesnością gruczołów sutkowych, rzadziej bólami przy oddawaniu jasnego moczu.

źródło: NKJP: Marek Pawlikowski: Leczenie hormonami i pochodnymi hormonów, 1988

Metoda wydłużania kończyn, opracowana w latach 50. w Rosji przez prof. Ilizarowa, do dziś z powodzeniem stosowana jest w wielu krajach na całym świecie.

źródło: NKJP: (E): Uczniowie prof. Ilizarowa, Dziennik Polski, 1999-09-25

Konsekwencją deformacji czaszki był też prawdopodobnie niedowład kończyn górnych.

źródło: NKJP: Joanna Bujakiewicz: Historia i medycyna, Gazeta Wyborcza, 1996-01-19

Leczy się tu choroby serca i układu krążenia oraz zaburzenia krążenia w kończynach dolnych.

źródło: NKJP: W raju ciepłych wód, Dziennik Polski, 2003-06-21

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. kończyna
kończyny
D. kończyny
kończyn
C. kończynie
kończynom
B. kończynę
kończyny
N. kończyną
kończynami
Ms. kończynie
kończynach
W. kończyno
kończyny

2. zwierzęcia

Definicja

anat. 
część ciała niektórych zwierząt służąca do przemieszczania się

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt budowa i funkcjonowanie organizmów zwierzęcych

Połączenia

  • przednia, tylna; lewa, prawa; każda kończyna; długie, krótkie/krótsze; chude, cienkie; masywne, mocne, potężne, silne; rozwinięte, zredukowane kończyny; kończyny wyposażone, zaopatrzone w pazury, w pięć palców; zakończone kopytami, palcami, pazurami, szponami
  • cztery kończyny
  • kończyna zwierzęcia
  • głowa i kończyny, szyja i kończyny, tułów i kończyny; kończyny i ogon
  • kończyny odrastają

Cytaty

Zwierzęta, gdy np. skaleczą jedną kończynę, potrafią zmodyfikować swoje ruchy i nadal iść, a nawet biec.

źródło: NKJP: Sprytny robot, Polityka, 2006-11-25

Naukowcy pracujący nad hodowlą organów badają traszki. Płazy te potrafią zregenerować odciętą kończynę lub ogon w ciągu kilku tygodni.

źródło: NKJP: Medycyna jutra, Wprost, 1999

Z kształtów odcisków, ich głębokości, długości kroków i tysiąca drobnych cech [...] można odtworzyć budowę kończyny, która je zostawiła. Potem zaś poszukać szkieletu dinozaura, do którego kończyna pasuje.

źródło: NKJP: Marzenna Nowakowska: Dyzio z Gór Świętokrzyskich, Gazeta Wyborcza - Dodatek, 1997-10-10

Uczony dokładnie zbadał kończyny płaza, sądząc, że to w nich właśnie tkwi tajemnica fenomenalnej przyczepności do gładkich nawierzchni.

źródło: NKJP: Artur Włodarski: Jak rzekotka wielka zainspirowała Dunlopa, Gazeta Wyborcza - Dodatek, 1999-01-14

Można jedynie zgadywać, że przodkowie nietoperzy musieli mieć błonę lotną rozpiętą między kończynami i palcami dłoni.

źródło: NKJP: Jerzy Dzik: Dzieje życia na ziemi: wprowadzenie do paleobiologii, 2003

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. kończyna
kończyny
D. kończyny
kończyn
C. kończynie
kończynom
B. kończynę
kończyny
N. kończyną
kończynami
Ms. kończynie
kończynach
W. kończyno
kończyny
Data ostatniej modyfikacji: 04.06.2025
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj