Chronologizacja
Pochodzenie
psł. *životъ 'życie', 'część tułowia poniżej klatki piersiowej, brzuch'
Rzeczownik abstrakcyjny (wtórnie skonkretyzowany) z przyrostkiem *-otъ od psł. *živъ
Zob. żywy
1. człowieka
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Bieg życia
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt
Relacje znaczeniowe
synonimy: | życie |
Połączenia
- ludzki, koci, psi; doczesny, ziemski; długi, krótki; burzliwy, monotonny; ciężki, marny, nędzny, nieszczęsny, nieszczęśliwy, pieski, smutny; sielski, szczęśliwy żywot
- żywot artysty, bandyty, banity, emeryta, emigranta, kloszarda, kryminalisty, próżniaka, pustelnika, żołnierza
- radość, rozkosz; piękno; przemijanie; trudy żywota
- prowadzić, wieść; rozpoczynać; dokończyć, zakończyć; utrudniać żywot
Cytaty
Klub utonie w blasku pokutnych świec, goście z hasłem „Memento mori” będą dostawać pokutne bicze, a także odblaskowe szkielety i czaszki, by pamiętali o marności doczesnego żywota. źródło: NKJP: Dorota Klusek: Galowo i pokutnie w Efekcie Motyla, Echo Dnia, 2007-03-03 |
|
Jedna z legend, w jakie obrósł żywot wiejskiego mułły, który wspiął się na tron emira, mówi, że pewnego dnia do meczetu, gdzie modlił się i mieszkał, przybyła delegacja zrozpaczonych wieśniaków. źródło: NKJP: Wojciech Jagielski: Modlitwa o deszcz, 2002 |
|
Ponieważ psi żywot jest dużo krótszy od ludzkiego, jest weń wpisane jeszcze potężniejsze pragnienie prokreacji, przekazania swoich genów przyszłym pokoleniom. źródło: NKJP: Waldemar Borzestowski: Bulterier Samson i ja, 2008 |
|
Większość z nich wymaga pomocy specjalisty. Gapią się w podłogę, są smutni i najchętniej zakończyliby swój marny żywot na grubej gałęzi lub pod kołami tramwaju. źródło: NKJP: Paulina Grych: Numer zerowy, 2001 |
|
Tym, co najbardziej determinuje nasze życie, jest niepewność, ulotność ludzkiego żywota, bo przecież w każdej chwili może nas dopaść z zaskoczenia straszna choroba, zaraza, zatrucie, nagła śmierć od pioruna [...]. źródło: NKJP: Krzysztof Varga: Demony miłości, demony szaleństwa, Gazeta Wyborcza, 1996-05-15 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
---|---|---|---|
M. | żywot |
żywoty |
|
D. | żywota |
żywotów |
|
C. | żywotowi |
żywotom |
|
B. | żywot |
żywoty |
|
N. | żywotem |
żywotami |
|
Ms. | żywocie |
żywotach |
|
W. | żywocie |
żywoty |
Składnia
+ | żywot | + |
JAKI
|
|
+ | żywot | + |
KOGO
|
2. próżniaczy
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia
Relacje znaczeniowe
synonimy: | życie |
Połączenia
- beztroski, hulaszczy, pasożytniczy, próżniaczy; cnotliwy, grzeszny; dostatni, sielski; pracowity; bezpieczny, ustabilizowany; cichy, spokojny; codzienny; pospolity; tułaczy, włóczęgowski, wygnańczy; samotniczy, rodzinny; klasztorny, zakonny; cywilny, żołnierski żywot
- prowadzić, wieść żywot
Cytaty
[...] po pierwszym hauście zachwytu nad takim uproszczonym, wreszcie ustabilizowanym żywotem przyszła od razu fala zwątpienia: przecież te same ambicje i zawiści odrodziłyby się we mnie błyskawicznie, tyle tylko, że wśród innych rekwizytów i z innymi statystami. źródło: NKJP: Andrzej Horubała: Fariarz, 2003 |
|
Musimy zdać sobie sprawę, że w tych klasztorach, gdzie przeor nie dbał o dyscyplinę, mnisi wiedli często próżniaczy żywot, zaniedbując swój duchowy rozwój. źródło: NKJP: Agnieszka Kozyra: Filozofia zen, 2004 |
|
Wiedli dostatni i pracowity żywot, jętki jednodniówki, w absurdalnym poczuciu bezpieczeństwa, jak gdyby świat był wielkim pokojem dziecinnym, nad którym sprawuje opiekę Opatrzność, hojna dla wszystkich, którzy są cisi i pokornego serca. źródło: NKJP: Jerzy Sosnowski: Prąd zatokowy, 2003 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
---|---|---|---|
M. | żywot |
żywoty |
|
D. | żywota |
żywotów |
|
C. | żywotowi |
żywotom |
|
B. | żywot |
żywoty |
|
N. | żywotem |
żywotami |
|
Ms. | żywocie |
żywotach |
|
W. | żywocie |
żywoty |
Inne uwagi
Zwykle lp
Składnia
+ | żywot | + |
JAKI
|
3. firmy
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
ATEMATYCZNY
Relacje znaczeniowe
synonimy: | życie |
Połączenia
- długi, długoletni, krótki; dalszy; polityczny, prawny, legislacyjny żywot
- żywot banku, firmy, kopalni, stoczni, szkoły, szpitala; komisji, resortu; przepisu, umowy, ustawy; maszyny, samochodu; ubrań
- żywot dobiegł/dobiega kresu
- rozpocząć/rozpoczynać, kontynuować, kończyć, skończyć, zakończyć; przedłużyć/przedłużać, skrócić/skracać żywot
Cytaty
Na szczęście przeciętny żywot bojowej maszyny w czasie wojny trwał znacznie krócej i nim zdążyła się zestarzeć, ginęła w ogniu lub roztrzaskana o ziemię czy wodę. źródło: NKJP: Mirosław M. Bujko: Czerwony byk, 2007 |
|
Obrazy Nowego Jorku kontynuują swój żywot na pocztówkach, plakatach, kalendarzach, okładkach płyt, koszulkach... źródło: NKJP: Kamila Sławińska: Nowy Jork. Przewodnik niepraktyczny, 2008 |
|
[...] wolałbym, żeby nasza konstytucja miała nieco dłuższy żywot niż napoleońska, albowiem w kilka lat po tym, jak Napoleon został cesarzem, ona praktycznie przestała obowiązywać. źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 19.03.1992 |
|
W chwili, gdy zakończyła żywot Gminna Spółdzielnia „SCh”, stałe zatrudnienie mają tylko pracownicy Urzędu Gminy, poczty, banku oraz nauczyciele [...]. źródło: NKJP: A.Fidrysiak: Bieda aż piszczy, Tygodnik Ciechanowski, 2002-09-26 |
|
Rośnięcie, zwłaszcza wszerz, nieubłaganie skracało żywot ubrań opatrzonych metką „dziewczęce”, a ona miała czternaście lat i sylwetkę dojrzałej kobiety. źródło: NKJP: Grażyna Plebanek: Dziewczyny z Portofino, 2005 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
---|---|---|---|
M. | żywot |
żywoty |
|
D. | żywota |
żywotów |
|
C. | żywotowi |
żywotom |
|
B. | żywot |
żywoty |
|
N. | żywotem |
żywotami |
|
Ms. | żywocie |
żywotach |
|
W. | żywocie |
żywoty |
Inne uwagi
Zwykle lp
Składnia
+ | żywot | + |
(CZEGO)
|
4. świętego
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność artystyczna człowieka literatura
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Religia – kościół osoby związane z religią i kościołem
Relacje znaczeniowe
hiperonimy: | biografia |
Połączenia
- żywoty świętych, sławnych ludzi, sławnych mężów
- spisać/spisywać żywot kogoś
Cytaty
Fragmenty pism i żywotów świętych oraz błogosławionych Polaków, kanonizowanych i beatyfikowanych przez papieża Polaka, będą odczytywane przez bielskich i krakowskich artystów, w oprawie muzycznej Pawła Orkisza. źródło: (MM): Czekając na papieża, Dziennik Polski, 2002-08-10 |
|
Opracowanie Pióra Stefaniaka liczy 112 s. Zawiera dzieje klasztoru dominikanek oraz żywot Eufemii Ofki. źródło: NKJP: (waw): O siostrach zapomniano, Nowiny Raciborskie, 2006-11-21 |
|
Temat cielesnej i duchowej “krasy” Maryi drobiazgowo roztrząsali autorzy średniowiecznych Mariale [...]; pogłosy tych rozważań odnajdziemy także w polskich żywotach i kazaniach maryjnych [...]. źródło: NKJP: Roman Mazurkiewicz: Polskie średniowieczne pieśni maryjne. Studia filologiczne, 2002 |
|
Biografię Emmanuela Levinaesa, która ukazała się u Flammariona w serii żywotów sławnych ludzi, wziąłem do ręki niechętnie [...]. źródło: NKJP: Krzysztof Rutkowski: Paryskie pasaże, Gazeta Wyborcza, 1994-09-20 |
|
Inną kategorią zasług przypisywaną Jadwidze było zainicjowanie przez nią spisania żywota i cudów księżnej Kingi, złożenie osobistego zeznania o łasce doznanej dzięki wstawiennictwu tej świątobliwej niewiasty, a także potwierdzenie jej dozgonnego dziewictwa. źródło: NKJP: O związkach Jadwigi kaliskiej z Sądecczyzną, Dziennik Polski, 2002-02-01 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
---|---|---|---|
M. | żywot |
żywoty |
|
D. | żywotu |
żywotów |
|
C. | żywotowi |
żywotom |
|
B. | żywot |
żywoty |
|
N. | żywotem |
żywotami |
|
Ms. | żywocie |
żywotach |
|
W. | żywocie |
żywoty |
Składnia
+ | żywot | + |
KOGO
|