Chronologizacja
Pochodzenie
internac.
ang. evolution
fr. évolution
niem. Evolution
z łac. ēvolūtiō 'rozwijanie'
1. w przyrodzie
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt budowa i funkcjonowanie organizmów zwierzęcych
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat roślin budowa i funkcjonowanie roślin
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | proces |
Połączenia
- biologiczna, genetyczna; darwinowska ewolucja
- ewolucja człowieka, owadów, ptaków, roślin, zwierząt, ssaków; gatunku (gatunków), organizmów; mózgu
- prawo, teoria ewolucji; na drodze ewolucji, w drodze ewolucji, w toku ewolucji, w wyniku ewolucji
Cytaty
|
Ekotyp jest to populacja w obrębie gatunku, przystosowana w wyniku ewolucji do specyficznych warunków środowiskowych. źródło: NKJP: Krystyna Falińska: Ekologia roślin, 1997 |
|
|
W toku ewolucji organizmy ssaków zostały wyposażone w bardzo sprawnie działające mechanizmy naprawy uszkodzeń w DNA spowodowanych przez różne czynniki, źródło: NKJP: Marcin Rotkiewicz: Zabójczy mit Czarnobyla, Polityka, 2006-04-15 |
|
|
Przecież oglądając te nieszczęsne tablice antropologiczne ewolucji człowieka, dowiadujemy się o zadziwiającym współistnieniu dwóch ludzkich gatunków: człowieka i neandertalczyka, który wymarł zaledwie trzydzieści tysięcy lat temu. źródło: NKJP: Manuela Gretkowska: Europejka, 2004 |
|
|
Spośród czułkowców najlepiej udokumentowaną ewolucję mają ramienionogi (Brachiopoda). źródło: NKJP: Jerzy Dzik: Dzieje życia na ziemi : wprowadzenie do paleobiologii, 1992 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | ewolucja |
ewolucje |
|
| D. | ewolucji |
ewolucji |
neut |
| ewolucyj |
char | ||
| C. | ewolucji |
ewolucjom |
|
| B. | ewolucję |
ewolucje |
|
| N. | ewolucją |
ewolucjami |
|
| Ms. | ewolucji |
ewolucjach |
|
| W. | ewolucjo |
ewolucje |
Inne uwagi
Zwykle lp
Składnia
|
+ | ewolucja | + |
(KOGO/CZEGO)
|
2.a proces
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | zmiana |
Połączenia
- ewolucja artystyczna, ideowa, historyczna, gospodarcza, internetowa, kulturowa, polityczna, społeczna, światopoglądowa; duchowa ewolucja
- ewolucja myśli, poglądów, postępowania, zachowania
Cytaty
|
W toku ewolucji społecznej wykształciły się takie instytucje życia społecznego jak rodzina, obyczaje, instytucje polityczne, religijne, gospodarcze itp. źródło: NKJP: Krystyna Rembowska: Kultura w tradycji i we współczesnych nurtach badań geograficznych, 2002 |
|
|
Ewolucję postawy Seweryna można prześledzić na kolejnych zbiorach jego wierszy. źródło: NKJP: Ryszard Matuszewski: Alfabet : wybór z pamięci 90-latka, 2004 |
|
|
Chcieli przeprowadzić pokojową ewolucję komunistycznego imperium. źródło: NKJP: Wojciech Jagielski: Dobre miejsce do umierania, 2005 |
|
|
Wskazywało to na stałą ewolucję poglądów społeczeństwa w kierunku republikańskim. źródło: NKJP: Janusz Pajewski: Historia powszechna 1871-1918, 1994 |
|
|
Ewolucja myśli i zachowań ludzkich nie idzie w kierunku rewindykacji agresywnej. źródło: NKJP: Ryszard Kapuściński:Lapidarium I-III, 2008 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | ewolucja |
ewolucje |
|
| D. | ewolucji |
ewolucji |
neut |
| ewolucyj |
char | ||
| C. | ewolucji |
ewolucjom |
|
| B. | ewolucję |
ewolucje |
|
| N. | ewolucją |
ewolucjami |
|
| Ms. | ewolucji |
ewolucjach |
|
| W. | ewolucjo |
ewolucje |
Inne uwagi
Zwykle lp
Składnia
|
|
+ | ewolucja | + |
KOGO/CZEGO
|
|
|
+ | ewolucja | + |
JAKA
|
2.b rezultat
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | proces |
Cytaty
|
Wprowadzenie laserów do chirurgii urologicznej to także kolejna ewolucja stosowanych do tej pory procedur endoskopowych. źródło: NKJP: Dorota Dejmek (rozmawiała): Laser w rękach urologa, Dziennik Polski, 2006-03-30 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | ewolucja |
ewolucje |
|
| D. | ewolucji |
ewolucji |
neut |
| ewolucyj |
char | ||
| C. | ewolucji |
ewolucjom |
|
| B. | ewolucję |
ewolucje |
|
| N. | ewolucją |
ewolucjami |
|
| Ms. | ewolucji |
ewolucjach |
|
| W. | ewolucjo |
ewolucje |
Inne uwagi
Zwykle lp
3. akrobatyczna
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Sport czynności związane ze sportem
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Czas wolny rozrywka
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | figura |
Połączenia
- akrobatyczne, karkołomne, przeróżne, skomplikowane, trudne ewolucje
- ewolucje samolotu, linoskoczków, ptaków, tancerzy
- ewolucje z obręczami
- ewolucje na desce, na drążku, na koniu, na trapezie; w powietrzu,
- wyczyniać, wykonywać; oglądać, podziwiać ewolucje
Cytaty
|
Do rozegrania mamy dwie konkurencje: trick i cross. W tej pierwszej zawodnik musi wykonać na wyznaczonym akwenie najciekawszą ewolucję, np. obrót w powietrzu i wylądować na krawędzi deski. źródło: NKJP: (R.K., pen): Deskarze na plaży, Dziennik Bałtycki, 2002-05-25 |
|
|
W czasie wykonywania ewolucji zjazdowych należało w dużym stopniu obciążać przody nart. Rozmach wykonywany był górną częścią tułowia, od stoku. źródło: NKJP: Kazimierz Bronisław Chojnacki; Małgorzata Orlewicz-Musiał: Rozwój sprzętu, techniki jazdy oraz stylów narciarskich w Polsce od telemarku do carvingu, 2005 |
|
|
Oto bowiem przez cały czas na środku ekranu widzimy wyraźną postać: nasze komputerowe wcielenie, które biega, skacze, strzela, wspina się i wykonuje inne efektowne ewolucje - w Tomb Raiderze do ich zapisania użyto aż 5 tys. klatek animacji. źródło: NKJP: Aleksy Uchański: Kariera Lary Croft, Polityka, 2001-08-11 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | ewolucja |
ewolucje |
|
| D. | ewolucji |
ewolucji |
neut |
| ewolucyj |
char | ||
| C. | ewolucji |
ewolucjom |
|
| B. | ewolucję |
ewolucje |
|
| N. | ewolucją |
ewolucjami |
|
| Ms. | ewolucji |
ewolucjach |
|
| W. | ewolucjo |
ewolucje |
Inne uwagi
Zwykle lm