UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

kroić

Chronologizacja

SStp, SJPXVII, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

psł. *krojiti 'oddzielać, odcinać, odkrawać, kroić'

1. chleb

Definicja

wykonując posuwiste ruchy ostrym narzędziem, dzielić coś na części lub oddzielać część od całości

Warianty

rzadziej krajać

Wymowa

[kro-ić] lub [krojić]

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie czynności związane z przyrządzaniem jedzenia

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca rodzaje pracy

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

ciąć

Połączenia

kroić chleb, cebulę, ciasto, cytryny, filety rybne, gruszkę, indyka, jajka, jarzyny, kaczkę, kajzerkę, kapustę, karpia, kiełbasę, kotleta, łazanki, marchewkę, mięso, mydło, oliwki, pieczywo, pomarańczę, pomidory, pora, prosiaka, rybę, salami, salceson, ser, słoninę, tort, warzywa, wędlinę, ziemniaki; beton, szkło, szybę; kromki, plasterek, plastry, połowy; sałatkę
kroić nożem, nożykiem
kroić na części, na cząstki, na ćwiartki, na kawałki, na kromeczki, na pajdy, na pasma, na plasterki, na plastry, na paski, na połowy, na połówki, na porcje, na pół, na prostokąty; na desce, na stolnicy
kroić po kawałku
kroić w kostkę, w kostki, w krążki, w kromki, w paseczki, w paski, w plasterki, w plastry,w półplastry, w romby, w talarki
kroić cienko, drobno, grubo; równo, skośnie, ukośnie, wzdłuż; mechanicznie, ręcznie
kroić w poprzek
dawać się kroić; można kroić
kroić i dusić, kroić i mielić, kroić i pakować, kroić i podpiekać, kroić i porcjować, kroić i siekać, kroić i smarować, kroić i szatkować, kroić i układać; ciąć i kroić, obierać i kroić
krojony chleb, ser, krojona kiełbasa, polędwica, szynka, wędlina; deska do krojenia

Cytaty

	Pierwszego bochenka wyjętego z pieca nie można było kroić nożem, tylko łamać, bo inaczej chleb przez siedem kolejnych razów się nie uda. źródło: NKJP: G.Czerwińska: Chleba naszego powszedniego... , Tygodnik Ciechanowski - 2002-05-05
	Umiał dostrzec piękno we wszystkich jego przejawach, [...] w spracowanych dłoniach matki krojącej chleb swoim dzieciom. źródło: NKJP: Alicja Chrzanowska: Tarot a karma, czyli problemy, 2001
	Nawet najlepszy kucharz nie podzieli upieczonego kurczaka tępym nożem, dlatego do porcjowania najlepiej używać dobrze naostrzonego narzędzia. Za jego pomocą można kroić mięso nawet na bardzo cienkie plasterki. źródło: KJ PWN: Reklamy kulinarne, 2004
	Zastosowana w Skawinie technologia krojenia betonu komórkowego stanowi unikatowe, polskie rozwiązanie, którego wyjątkowość polega na obróbce wielkiego, jeszcze mokrego bloku betonu w jednym cyklu krojenia. źródło: NKJP: (M): Dom - Bloczki z krajalnicy, Dziennik Polski, 2001-04-11
	Pieczarki kroimy w plasterki. Cebulę kroimy w kostkę i szklimy na maśle lub margarynie. źródło: NKJP: Zupa pieczarkowa z makaronem, Echo Dnia, 2007-10-23

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	kroję	kroimy
2 os.	kroisz	kroicie
3 os.	kroi	kroją

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	kroiłem +(e)m kroił	kroiłam +(e)m kroiła	kroiłom +(e)m kroiło	kroiliśmy +(e)śmy kroili	kroiłyśmy +(e)śmy kroiły
2 os.	kroiłeś +(e)ś kroił	kroiłaś +(e)ś kroiła	kroiłoś +(e)ś kroiło	kroiliście +(e)ście kroili	kroiłyście +(e)ście kroiły
3 os.	kroił	kroiła	kroiło	kroili	kroiły

bezosobnik: krojono

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę kroił będę kroić	będę kroiła będę kroić	będę kroiło będę kroić	będziemy kroili będziemy kroić	będziemy kroiły będziemy kroić
2 os.	będziesz kroił będziesz kroić	będziesz kroiła będziesz kroić	będziesz kroiło będziesz kroić	będziecie kroili będziecie kroić	będziecie kroiły będziecie kroić
3 os.	będzie kroił będzie kroić	będzie kroiła będzie kroić	będzie kroiło będzie kroić	będą kroili będą kroić	będą kroiły będą kroić

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		krójmy
2 os.	krój	krójcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	kroiłbym bym kroił	kroiłabym bym kroiła	kroiłobym bym kroiło	kroilibyśmy byśmy kroili	kroiłybyśmy byśmy kroiły
2 os.	kroiłbyś byś kroił	kroiłabyś byś kroiła	kroiłobyś byś kroiło	kroilibyście byście kroili	kroiłybyście byście kroiły
3 os.	kroiłby by kroił	kroiłaby by kroiła	kroiłoby by kroiło	kroiliby by kroili	kroiłyby by kroiły

bezosobnik: krojono by

bezokolicznik: kroić

imiesłów przysłówkowy współczesny: krojąc

gerundium: krojenie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	krojenie	krojenia
D.	krojenia	krojeń
C.	krojeniu	krojeniom
B.	krojenie	krojenia
N.	krojeniem	krojeniami
Ms.	krojeniu	krojeniach
W.	krojenie	krojenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: krojący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	krojący	krojący	krojący	krojące	krojąca
D.	krojącego	krojącego	krojącego	krojącego	krojącej
C.	krojącemu	krojącemu	krojącemu	krojącemu	krojącej
B.	krojącego	krojącego	krojący	krojące	krojącą
N.	krojącym	krojącym	krojącym	krojącym	krojącą
Ms.	krojącym	krojącym	krojącym	krojącym	krojącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	krojący	krojący	krojące	krojące
D.	krojących	krojących	krojących	krojących
C.	krojącym	krojącym	krojącym	krojącym
B.	krojących	krojących	krojących	krojące
N.	krojącymi	krojącymi	krojącymi	krojącymi
Ms.	krojących	krojących	krojących	krojących

imiesłów przymiotnikowy bierny: krojony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	krojony	krojony	krojony	krojone	krojona
D.	krojonego	krojonego	krojonego	krojonego	krojonej
C.	krojonemu	krojonemu	krojonemu	krojonemu	krojonej
B.	krojonego	krojonego	krojony	krojone	krojoną
N.	krojonym	krojonym	krojonym	krojonym	krojoną
Ms.	krojonym	krojonym	krojonym	krojonym	krojonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	krojeni	krojeni	krojone	krojone
D.	krojonych	krojonych	krojonych	krojonych
C.	krojonym	krojonym	krojonym	krojonym
B.	krojonych	krojonych	krojonych	krojone
N.	krojonymi	krojonymi	krojonymi	krojonymi
Ms.	krojonych	krojonych	krojonych	krojonych

Składnia

kroić

CO + (CZYM) + (na + CO | w + CO)

2. garnitur

Definicja

przycinać tkaninę, skórę lub inny materiał, przygotowując do szycia

Warianty

rzadziej krajać

Wymowa

[kro-ić] lub [krojić]

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Ubranie czynności, przedmioty i osoby związane z robieniem i noszeniem ubrań

Połączenia

kroić koszulę, krawat, spódnicę; materiał, skórę
kroić i szyć, kroić i zszywać

Cytaty

	Przygotowujemy wykrój z papieru, następnie kroimy materiał przy samej formie, nie naddając na szwy. źródło: KJ PWN; Kobieta i Życie nr 10, 1954
	Mężczyźni noszą marynarki, czapki leninówki i mocno zużyte trampki, a kobiety - spódnice krojone w trapez. źródło: NKJP: Iza Gronowska: Kongur Shan - relacja z drugiej ręki, 1999, prasa
	Czapki harcerskie, krojone według przedwojennego wzoru, to wielka miłość pana Adama. źródło: NKJP: Czapki z głów, Dziennik Polski - Magazyn, 2000-06-02
	Spółdzielnia krawiecka Ambasador nie mogła nadążyć z krojeniem nowych marynarek, wciętych i dwurzędowych. źródło: NKJP: Zbigniew Kruszyński: Na lądach i morzach, 1999

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	kroję	kroimy
2 os.	kroisz	kroicie
3 os.	kroi	kroją

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	kroiłem +(e)m kroił	kroiłam +(e)m kroiła	kroiłom +(e)m kroiło	kroiliśmy +(e)śmy kroili	kroiłyśmy +(e)śmy kroiły
2 os.	kroiłeś +(e)ś kroił	kroiłaś +(e)ś kroiła	kroiłoś +(e)ś kroiło	kroiliście +(e)ście kroili	kroiłyście +(e)ście kroiły
3 os.	kroił	kroiła	kroiło	kroili	kroiły

bezosobnik: krojono

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę kroił będę kroić	będę kroiła będę kroić	będę kroiło będę kroić	będziemy kroili będziemy kroić	będziemy kroiły będziemy kroić
2 os.	będziesz kroił będziesz kroić	będziesz kroiła będziesz kroić	będziesz kroiło będziesz kroić	będziecie kroili będziecie kroić	będziecie kroiły będziecie kroić
3 os.	będzie kroił będzie kroić	będzie kroiła będzie kroić	będzie kroiło będzie kroić	będą kroili będą kroić	będą kroiły będą kroić

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		krójmy
2 os.	krój	krójcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	kroiłbym bym kroił	kroiłabym bym kroiła	kroiłobym bym kroiło	kroilibyśmy byśmy kroili	kroiłybyśmy byśmy kroiły
2 os.	kroiłbyś byś kroił	kroiłabyś byś kroiła	kroiłobyś byś kroiło	kroilibyście byście kroili	kroiłybyście byście kroiły
3 os.	kroiłby by kroił	kroiłaby by kroiła	kroiłoby by kroiło	kroiliby by kroili	kroiłyby by kroiły

bezosobnik: krojono by

bezokolicznik: kroić

imiesłów przysłówkowy współczesny: krojąc

gerundium: krojenie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	krojenie	krojenia
D.	krojenia	krojeń
C.	krojeniu	krojeniom
B.	krojenie	krojenia
N.	krojeniem	krojeniami
Ms.	krojeniu	krojeniach
W.	krojenie	krojenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: krojący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	krojący	krojący	krojący	krojące	krojąca
D.	krojącego	krojącego	krojącego	krojącego	krojącej
C.	krojącemu	krojącemu	krojącemu	krojącemu	krojącej
B.	krojącego	krojącego	krojący	krojące	krojącą
N.	krojącym	krojącym	krojącym	krojącym	krojącą
Ms.	krojącym	krojącym	krojącym	krojącym	krojącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	krojący	krojący	krojące	krojące
D.	krojących	krojących	krojących	krojących
C.	krojącym	krojącym	krojącym	krojącym
B.	krojących	krojących	krojących	krojące
N.	krojącymi	krojącymi	krojącymi	krojącymi
Ms.	krojących	krojących	krojących	krojących

imiesłów przymiotnikowy bierny: krojony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	krojony	krojony	krojony	krojone	krojona
D.	krojonego	krojonego	krojonego	krojonego	krojonej
C.	krojonemu	krojonemu	krojonemu	krojonemu	krojonej
B.	krojonego	krojonego	krojony	krojone	krojoną
N.	krojonym	krojonym	krojonym	krojonym	krojoną
Ms.	krojonym	krojonym	krojonym	krojonym	krojonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	krojeni	krojeni	krojone	krojone
D.	krojonych	krojonych	krojonych	krojonych
C.	krojonym	krojonym	krojonym	krojonym
B.	krojonych	krojonych	krojonych	krojone
N.	krojonymi	krojonymi	krojonymi	krojonymi
Ms.	krojonych	krojonych	krojonych	krojonych

Składnia

kroić

3. pacjenta

Definicja

pot.

wykonywać zabieg chirurgiczny lub sekcję zwłok

Warianty

rzadziej krajać

Wymowa

[kro-ić] lub [krojić]

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Choroby i ich leczenie leki i sposoby leczenia, zabiegi, sprzęty medyczne

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Bieg życia śmierć

Relacje znaczeniowe

synonimy:

operować

Połączenia

chirurg kroi kogoś
kroić kończynę, ludzkie ciało
kroić i zszywać

Cytaty

Mamy tu takiego pacjenta. Jastrzębski go wczoraj kroił.

źródło: NKJP: Michał Bielecki (Bieniasz): Siostra Komandosa, 1997

– Od razu bym łobuza kropnął, ale kiedy cię kroili, wciąż tkwiłem na Pecinacu.

źródło: NKJP: Artur Baniewicz: Góra Trzech Szkieletów, 2003

– Po śmierci syna następnego dnia znów poszliśmy do prokuratora prosić go, by odstąpił od sekcji – wyjaśnia rodzic. – Syn przeleżał w szpitalu dwa tygodnie. Po co zatem go kroić?!

źródło: Internet

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	kroję	kroimy
2 os.	kroisz	kroicie
3 os.	kroi	kroją

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	kroiłem +(e)m kroił	kroiłam +(e)m kroiła	kroiłom +(e)m kroiło	kroiliśmy +(e)śmy kroili	kroiłyśmy +(e)śmy kroiły
2 os.	kroiłeś +(e)ś kroił	kroiłaś +(e)ś kroiła	kroiłoś +(e)ś kroiło	kroiliście +(e)ście kroili	kroiłyście +(e)ście kroiły
3 os.	kroił	kroiła	kroiło	kroili	kroiły

bezosobnik: krojono

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę kroił będę kroić	będę kroiła będę kroić	będę kroiło będę kroić	będziemy kroili będziemy kroić	będziemy kroiły będziemy kroić
2 os.	będziesz kroił będziesz kroić	będziesz kroiła będziesz kroić	będziesz kroiło będziesz kroić	będziecie kroili będziecie kroić	będziecie kroiły będziecie kroić
3 os.	będzie kroił będzie kroić	będzie kroiła będzie kroić	będzie kroiło będzie kroić	będą kroili będą kroić	będą kroiły będą kroić

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		krójmy
2 os.	krój	krójcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	kroiłbym bym kroił	kroiłabym bym kroiła	kroiłobym bym kroiło	kroilibyśmy byśmy kroili	kroiłybyśmy byśmy kroiły
2 os.	kroiłbyś byś kroił	kroiłabyś byś kroiła	kroiłobyś byś kroiło	kroilibyście byście kroili	kroiłybyście byście kroiły
3 os.	kroiłby by kroił	kroiłaby by kroiła	kroiłoby by kroiło	kroiliby by kroili	kroiłyby by kroiły

bezosobnik: krojono by

bezokolicznik: kroić

imiesłów przysłówkowy współczesny: krojąc

gerundium: krojenie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	krojenie	krojenia
D.	krojenia	krojeń
C.	krojeniu	krojeniom
B.	krojenie	krojenia
N.	krojeniem	krojeniami
Ms.	krojeniu	krojeniach
W.	krojenie	krojenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: krojący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	krojący	krojący	krojący	krojące	krojąca
D.	krojącego	krojącego	krojącego	krojącego	krojącej
C.	krojącemu	krojącemu	krojącemu	krojącemu	krojącej
B.	krojącego	krojącego	krojący	krojące	krojącą
N.	krojącym	krojącym	krojącym	krojącym	krojącą
Ms.	krojącym	krojącym	krojącym	krojącym	krojącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	krojący	krojący	krojące	krojące
D.	krojących	krojących	krojących	krojących
C.	krojącym	krojącym	krojącym	krojącym
B.	krojących	krojących	krojących	krojące
N.	krojącymi	krojącymi	krojącymi	krojącymi
Ms.	krojących	krojących	krojących	krojących

imiesłów przymiotnikowy bierny: krojony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	krojony	krojony	krojony	krojone	krojona
D.	krojonego	krojonego	krojonego	krojonego	krojonej
C.	krojonemu	krojonemu	krojonemu	krojonemu	krojonej
B.	krojonego	krojonego	krojony	krojone	krojoną
N.	krojonym	krojonym	krojonym	krojonym	krojoną
Ms.	krojonym	krojonym	krojonym	krojonym	krojonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	krojeni	krojeni	krojone	krojone
D.	krojonych	krojonych	krojonych	krojonych
C.	krojonym	krojonym	krojonym	krojonym
B.	krojonych	krojonych	krojonych	krojone
N.	krojonymi	krojonymi	krojonymi	krojonymi
Ms.	krojonych	krojonych	krojonych	krojonych

Składnia

tylko Rz osobowy

kroić

KOGO

4. frajera

Definicja

przestęp.

okradać lub oszukiwać

Wymowa

[kro-ić] lub [krojić]

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Prawo i łamanie prawa przestępstwa

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zachowania i wyrażenia nieakceptowane społecznie

Relacje znaczeniowe

synonimy:

okradać

Połączenia

kroić bliźnich, klientów, małolatów, staruszki
kroić w biały dzień

Cytaty

Myk, myk, i nie ma portfela. [...] Co może zrobić samotna kobieta przeciwko czterem złodziejom? A znieczulica jest taka, że nikt nie zareaguje. Wtedy, jak tego gościa kroili w biały dzień, nikt nie zareagował.

źródło: NKJP: Mariusz Cieślik: Śmieszni kochankowie, 2004

Kradną dla sportu, by potwierdzić swoją sprawność, spryt, zdecydowanie i siłę. [...] Specjaliści od krojenia staruszek, kobiet i dzieci zwykle nie planują wcześniej napadu.

źródło: NKJP: Na oczach świadków, Dziennik Polski - Magazyn, 2002-10-18

Deweloperzy kroją klientów na potęgę, sprzedając sutereny jako słoneczne apartamenty.

źródło: NKJP: Jacek Rębacz: Sezon na samobójców, 2006

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	kroję	kroimy
2 os.	kroisz	kroicie
3 os.	kroi	kroją

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	kroiłem +(e)m kroił	kroiłam +(e)m kroiła	kroiłom +(e)m kroiło	kroiliśmy +(e)śmy kroili	kroiłyśmy +(e)śmy kroiły
2 os.	kroiłeś +(e)ś kroił	kroiłaś +(e)ś kroiła	kroiłoś +(e)ś kroiło	kroiliście +(e)ście kroili	kroiłyście +(e)ście kroiły
3 os.	kroił	kroiła	kroiło	kroili	kroiły

bezosobnik: krojono

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę kroił będę kroić	będę kroiła będę kroić	będę kroiło będę kroić	będziemy kroili będziemy kroić	będziemy kroiły będziemy kroić
2 os.	będziesz kroił będziesz kroić	będziesz kroiła będziesz kroić	będziesz kroiło będziesz kroić	będziecie kroili będziecie kroić	będziecie kroiły będziecie kroić
3 os.	będzie kroił będzie kroić	będzie kroiła będzie kroić	będzie kroiło będzie kroić	będą kroili będą kroić	będą kroiły będą kroić

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		krójmy
2 os.	krój	krójcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	kroiłbym bym kroił	kroiłabym bym kroiła	kroiłobym bym kroiło	kroilibyśmy byśmy kroili	kroiłybyśmy byśmy kroiły
2 os.	kroiłbyś byś kroił	kroiłabyś byś kroiła	kroiłobyś byś kroiło	kroilibyście byście kroili	kroiłybyście byście kroiły
3 os.	kroiłby by kroił	kroiłaby by kroiła	kroiłoby by kroiło	kroiliby by kroili	kroiłyby by kroiły

bezosobnik: krojono by

bezokolicznik: kroić

imiesłów przysłówkowy współczesny: krojąc

gerundium: krojenie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	krojenie	krojenia
D.	krojenia	krojeń
C.	krojeniu	krojeniom
B.	krojenie	krojenia
N.	krojeniem	krojeniami
Ms.	krojeniu	krojeniach
W.	krojenie	krojenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: krojący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	krojący	krojący	krojący	krojące	krojąca
D.	krojącego	krojącego	krojącego	krojącego	krojącej
C.	krojącemu	krojącemu	krojącemu	krojącemu	krojącej
B.	krojącego	krojącego	krojący	krojące	krojącą
N.	krojącym	krojącym	krojącym	krojącym	krojącą
Ms.	krojącym	krojącym	krojącym	krojącym	krojącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	krojący	krojący	krojące	krojące
D.	krojących	krojących	krojących	krojących
C.	krojącym	krojącym	krojącym	krojącym
B.	krojących	krojących	krojących	krojące
N.	krojącymi	krojącymi	krojącymi	krojącymi
Ms.	krojących	krojących	krojących	krojących

imiesłów przymiotnikowy bierny: krojony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	krojony	krojony	krojony	krojone	krojona
D.	krojonego	krojonego	krojonego	krojonego	krojonej
C.	krojonemu	krojonemu	krojonemu	krojonemu	krojonej
B.	krojonego	krojonego	krojony	krojone	krojoną
N.	krojonym	krojonym	krojonym	krojonym	krojoną
Ms.	krojonym	krojonym	krojonym	krojonym	krojonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	krojeni	krojeni	krojone	krojone
D.	krojonych	krojonych	krojonych	krojonych
C.	krojonym	krojonym	krojonym	krojonym
B.	krojonych	krojonych	krojonych	krojone
N.	krojonymi	krojonymi	krojonymi	krojonymi
Ms.	krojonych	krojonych	krojonych	krojonych

Składnia

tylko Rz osobowy

kroić

KOGO

5. horyzont

Definicja

książk.

przecinać powierzchnię czegoś, zostawiając na niej ślad

Wymowa

[kro-ić] lub [krojić]

Kwalifikacja tematyczna

ATEMATYCZNY

Połączenia

kroić horyzont, morze, powietrze, taflę wody, wodę

Cytaty

Siadam z impetem na fotelu, przede mną na ścianie zegar - piętnasta dwadzieścia jeden, słońce wdziera się przez żaluzje, kroi pokój na paski.

źródło: KJ PWN: Marek Soból: Mojry, 2005

Okruszyny zebrane w papierową serwetkę zaniosłem karpiom. Zaraz ich ciemne grzbiety zaczęły kroić senną wodę, a głośne cmoknięcia brzmiały jak filmowe pocałunki.

źródło: NKJP: Wojciech Żukrowski: Za kurtyną mroku. Zabawa w chowanego, 1995

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	kroję	kroimy
2 os.	kroisz	kroicie
3 os.	kroi	kroją

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	kroiłem +(e)m kroił	kroiłam +(e)m kroiła	kroiłom +(e)m kroiło	kroiliśmy +(e)śmy kroili	kroiłyśmy +(e)śmy kroiły
2 os.	kroiłeś +(e)ś kroił	kroiłaś +(e)ś kroiła	kroiłoś +(e)ś kroiło	kroiliście +(e)ście kroili	kroiłyście +(e)ście kroiły
3 os.	kroił	kroiła	kroiło	kroili	kroiły

bezosobnik: krojono

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę kroił będę kroić	będę kroiła będę kroić	będę kroiło będę kroić	będziemy kroili będziemy kroić	będziemy kroiły będziemy kroić
2 os.	będziesz kroił będziesz kroić	będziesz kroiła będziesz kroić	będziesz kroiło będziesz kroić	będziecie kroili będziecie kroić	będziecie kroiły będziecie kroić
3 os.	będzie kroił będzie kroić	będzie kroiła będzie kroić	będzie kroiło będzie kroić	będą kroili będą kroić	będą kroiły będą kroić

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		krójmy
2 os.	krój	krójcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	kroiłbym bym kroił	kroiłabym bym kroiła	kroiłobym bym kroiło	kroilibyśmy byśmy kroili	kroiłybyśmy byśmy kroiły
2 os.	kroiłbyś byś kroił	kroiłabyś byś kroiła	kroiłobyś byś kroiło	kroilibyście byście kroili	kroiłybyście byście kroiły
3 os.	kroiłby by kroił	kroiłaby by kroiła	kroiłoby by kroiło	kroiliby by kroili	kroiłyby by kroiły

bezosobnik: krojono by

bezokolicznik: kroić

imiesłów przysłówkowy współczesny: krojąc

gerundium: krojenie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	krojenie	krojenia
D.	krojenia	krojeń
C.	krojeniu	krojeniom
B.	krojenie	krojenia
N.	krojeniem	krojeniami
Ms.	krojeniu	krojeniach
W.	krojenie	krojenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: krojący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	krojący	krojący	krojący	krojące	krojąca
D.	krojącego	krojącego	krojącego	krojącego	krojącej
C.	krojącemu	krojącemu	krojącemu	krojącemu	krojącej
B.	krojącego	krojącego	krojący	krojące	krojącą
N.	krojącym	krojącym	krojącym	krojącym	krojącą
Ms.	krojącym	krojącym	krojącym	krojącym	krojącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	krojący	krojący	krojące	krojące
D.	krojących	krojących	krojących	krojących
C.	krojącym	krojącym	krojącym	krojącym
B.	krojących	krojących	krojących	krojące
N.	krojącymi	krojącymi	krojącymi	krojącymi
Ms.	krojących	krojących	krojących	krojących

imiesłów przymiotnikowy bierny: krojony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	krojony	krojony	krojony	krojone	krojona
D.	krojonego	krojonego	krojonego	krojonego	krojonej
C.	krojonemu	krojonemu	krojonemu	krojonemu	krojonej
B.	krojonego	krojonego	krojony	krojone	krojoną
N.	krojonym	krojonym	krojonym	krojonym	krojoną
Ms.	krojonym	krojonym	krojonym	krojonym	krojonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	krojeni	krojeni	krojone	krojone
D.	krojonych	krojonych	krojonych	krojonych
C.	krojonym	krojonym	krojonym	krojonym
B.	krojonych	krojonych	krojonych	krojone
N.	krojonymi	krojonymi	krojonymi	krojonymi
Ms.	krojonych	krojonych	krojonych	krojonych

Składnia

kroić

6. budżet

Definicja

ograniczać wartość lub wielkość czegoś

Wymowa

[kro-ić] lub [krojić]

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Finanse czynności, przedmioty związane z pieniędzmi

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	ciąć
	hiperonimy:	ograniczać

Połączenia

kroić budżet, uprawnienia, wydatki

Cytaty

Do upadku etosu artysty przyczyniają się nie tylko decydenci, którzy wciąż najbardziej kroją budżet na kulturę, ale i sami artyści, którzy w pogoni za brakującymi - często, przyznaję - pieniędzmi zaczęli sprzedawać swoje ideały.

źródło: NKJP: Aktor osobny, Dziennik Polski- Magazyn, 2000-05-20

W czasie tego konfliktu parlamentarzyści, którzy zasiadali w komisji konstytucyjnej, zdecydowanie kroili uprawnienia prezydenckie, szczególnie te, z którymi już były złe doświadczenia.

źródło: NKJP: Wiktor Osiatyński, Gazeta Wyborcza,1997-05-20

Niedawno opublikowano ingerencje w „Dwunastu krzesłach” , liczące 41 stron drobnego druku. Co do „Złotego cielęcia” nie ma tak ścisłych danych, lecz wiadomo, że powieść krojono i po wojnie.

źródło: NKJP: Jan Gondowicz: Gazeta Wyborcza, 1994-10-05

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	kroję	kroimy
2 os.	kroisz	kroicie
3 os.	kroi	kroją

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	kroiłem +(e)m kroił	kroiłam +(e)m kroiła	kroiłom +(e)m kroiło	kroiliśmy +(e)śmy kroili	kroiłyśmy +(e)śmy kroiły
2 os.	kroiłeś +(e)ś kroił	kroiłaś +(e)ś kroiła	kroiłoś +(e)ś kroiło	kroiliście +(e)ście kroili	kroiłyście +(e)ście kroiły
3 os.	kroił	kroiła	kroiło	kroili	kroiły

bezosobnik: krojono

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę kroił będę kroić	będę kroiła będę kroić	będę kroiło będę kroić	będziemy kroili będziemy kroić	będziemy kroiły będziemy kroić
2 os.	będziesz kroił będziesz kroić	będziesz kroiła będziesz kroić	będziesz kroiło będziesz kroić	będziecie kroili będziecie kroić	będziecie kroiły będziecie kroić
3 os.	będzie kroił będzie kroić	będzie kroiła będzie kroić	będzie kroiło będzie kroić	będą kroili będą kroić	będą kroiły będą kroić

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		krójmy
2 os.	krój	krójcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	kroiłbym bym kroił	kroiłabym bym kroiła	kroiłobym bym kroiło	kroilibyśmy byśmy kroili	kroiłybyśmy byśmy kroiły
2 os.	kroiłbyś byś kroił	kroiłabyś byś kroiła	kroiłobyś byś kroiło	kroilibyście byście kroili	kroiłybyście byście kroiły
3 os.	kroiłby by kroił	kroiłaby by kroiła	kroiłoby by kroiło	kroiliby by kroili	kroiłyby by kroiły

bezosobnik: krojono by

bezokolicznik: kroić

imiesłów przysłówkowy współczesny: krojąc

gerundium: krojenie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	krojenie	krojenia
D.	krojenia	krojeń
C.	krojeniu	krojeniom
B.	krojenie	krojenia
N.	krojeniem	krojeniami
Ms.	krojeniu	krojeniach
W.	krojenie	krojenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: krojący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	krojący	krojący	krojący	krojące	krojąca
D.	krojącego	krojącego	krojącego	krojącego	krojącej
C.	krojącemu	krojącemu	krojącemu	krojącemu	krojącej
B.	krojącego	krojącego	krojący	krojące	krojącą
N.	krojącym	krojącym	krojącym	krojącym	krojącą
Ms.	krojącym	krojącym	krojącym	krojącym	krojącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	krojący	krojący	krojące	krojące
D.	krojących	krojących	krojących	krojących
C.	krojącym	krojącym	krojącym	krojącym
B.	krojących	krojących	krojących	krojące
N.	krojącymi	krojącymi	krojącymi	krojącymi
Ms.	krojących	krojących	krojących	krojących

imiesłów przymiotnikowy bierny: krojony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	krojony	krojony	krojony	krojone	krojona
D.	krojonego	krojonego	krojonego	krojonego	krojonej
C.	krojonemu	krojonemu	krojonemu	krojonemu	krojonej
B.	krojonego	krojonego	krojony	krojone	krojoną
N.	krojonym	krojonym	krojonym	krojonym	krojoną
Ms.	krojonym	krojonym	krojonym	krojonym	krojonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	krojeni	krojeni	krojone	krojone
D.	krojonych	krojonych	krojonych	krojonych
C.	krojonym	krojonym	krojonym	krojonym
B.	krojonych	krojonych	krojonych	krojone
N.	krojonymi	krojonymi	krojonymi	krojonymi
Ms.	krojonych	krojonych	krojonych	krojonych

Składnia

kroić

7. dostosowywać

Definicja

przygotowywać, planować lub wykonywać coś w określony sposób, zwykle dostosowując do kogoś lub czegoś

Wymowa

[kro-ić] lub [krojić]

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka

ATEMATYCZNY

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

dostosowywać

Połączenia

kroić oczekiwania, wymagania, zamiary
kroić na jakąś miarę, na miarę czegoś, według czegoś

Cytaty

Popularność różnych ugrupowań zmienia się i warto prawo, które dotyczy sposobu wyborów, kroić w taki sposób, aby było w miarę możliwości uniwersalne niezależnie od różnego rodzaju uwarunkowań czasowych.

źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 08.10.1999

Ale mądrością nas wszystkich powinno być krojenie marzeń na miarę możliwości, a uczciwą powinnością szukanie szans w powiększaniu dochodów budżetowych.

źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 22.11.1995

Trzeba spojrzeć na nich [polityków i urzędników] nie jak na dawnych czy potencjalnych bohaterów, lecz jak na ludzi zagubionych w świecie paragrafów, mitów i pokus. I na tę miarę powinniśmy kroić oczekiwania i wymogi.

źródło: NKJP: Magdalena Środa: Gazeta Wyborcza, 1994-04-20

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	kroję	kroimy
2 os.	kroisz	kroicie
3 os.	kroi	kroją

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	kroiłem +(e)m kroił	kroiłam +(e)m kroiła	kroiłom +(e)m kroiło	kroiliśmy +(e)śmy kroili	kroiłyśmy +(e)śmy kroiły
2 os.	kroiłeś +(e)ś kroił	kroiłaś +(e)ś kroiła	kroiłoś +(e)ś kroiło	kroiliście +(e)ście kroili	kroiłyście +(e)ście kroiły
3 os.	kroił	kroiła	kroiło	kroili	kroiły

bezosobnik: krojono

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę kroił będę kroić	będę kroiła będę kroić	będę kroiło będę kroić	będziemy kroili będziemy kroić	będziemy kroiły będziemy kroić
2 os.	będziesz kroił będziesz kroić	będziesz kroiła będziesz kroić	będziesz kroiło będziesz kroić	będziecie kroili będziecie kroić	będziecie kroiły będziecie kroić
3 os.	będzie kroił będzie kroić	będzie kroiła będzie kroić	będzie kroiło będzie kroić	będą kroili będą kroić	będą kroiły będą kroić

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		krójmy
2 os.	krój	krójcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	kroiłbym bym kroił	kroiłabym bym kroiła	kroiłobym bym kroiło	kroilibyśmy byśmy kroili	kroiłybyśmy byśmy kroiły
2 os.	kroiłbyś byś kroił	kroiłabyś byś kroiła	kroiłobyś byś kroiło	kroilibyście byście kroili	kroiłybyście byście kroiły
3 os.	kroiłby by kroił	kroiłaby by kroiła	kroiłoby by kroiło	kroiliby by kroili	kroiłyby by kroiły

bezosobnik: krojono by

bezokolicznik: kroić

imiesłów przysłówkowy współczesny: krojąc

gerundium: krojenie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	krojenie	krojenia
D.	krojenia	krojeń
C.	krojeniu	krojeniom
B.	krojenie	krojenia
N.	krojeniem	krojeniami
Ms.	krojeniu	krojeniach
W.	krojenie	krojenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: krojący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	krojący	krojący	krojący	krojące	krojąca
D.	krojącego	krojącego	krojącego	krojącego	krojącej
C.	krojącemu	krojącemu	krojącemu	krojącemu	krojącej
B.	krojącego	krojącego	krojący	krojące	krojącą
N.	krojącym	krojącym	krojącym	krojącym	krojącą
Ms.	krojącym	krojącym	krojącym	krojącym	krojącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	krojący	krojący	krojące	krojące
D.	krojących	krojących	krojących	krojących
C.	krojącym	krojącym	krojącym	krojącym
B.	krojących	krojących	krojących	krojące
N.	krojącymi	krojącymi	krojącymi	krojącymi
Ms.	krojących	krojących	krojących	krojących

imiesłów przymiotnikowy bierny: krojony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	krojony	krojony	krojony	krojone	krojona
D.	krojonego	krojonego	krojonego	krojonego	krojonej
C.	krojonemu	krojonemu	krojonemu	krojonemu	krojonej
B.	krojonego	krojonego	krojony	krojone	krojoną
N.	krojonym	krojonym	krojonym	krojonym	krojoną
Ms.	krojonym	krojonym	krojonym	krojonym	krojonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	krojeni	krojeni	krojone	krojone
D.	krojonych	krojonych	krojonych	krojonych
C.	krojonym	krojonym	krojonym	krojonym
B.	krojonych	krojonych	krojonych	krojone
N.	krojonymi	krojonymi	krojonymi	krojonymi
Ms.	krojonych	krojonych	krojonych	krojonych

Składnia

kroić

Frazeologizmy

coś można kroić nożem

Data ostatniej modyfikacji: 13.08.2011