UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

siekiera

Chronologizacja

SStp, SKN, SJPXVII, STR, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

psł. *sekyra 'narzędzie do rąbania, siekiera'

Od pie. *sek- ‘obrabiać ostrym narzędziem’ z izolowanym na gruncie słow. przyr. *-yra (jedyne poświadczenie).
Stąd też bierze się też pod uwagę możliwość zapożyczenia z łac. secūris ‘topór, siekiera’.
Znaczenie siekiera 2 metaforyczne 'coś ostrego, mocnego, zwalającego z nóg'.

1. do drewna

Definicja

narzędzie składające się z ostrza osadzonego na drewnianym trzonku, służące do rąbania drewna lub wykorzystywane w walce

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca materiały i narzędzia pracy

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Wojsko i wojna broń

Połączenia

kamienna, krzemienna, metalowa, stalowa, żelazna; ostra, tępa; ciężka, poręczna siekiera
siekiery drwali
siekiera i pieniek, siekiery i kilofy, piła i siekiera, łomy i siekiery, młotki i siekiery, młoty i siekiery, noże i siekiery,
obuch, ostrze, stylisko, trzonek; cios, raz; stal siekiery; huk, łomot, łoskot, stukot siekier
rana od siekiery
siekiera dzwoni, tętni
użyć siekiery
ostrzyć; chwycić, powiesić, zawiesić siekierę; nastalać siekiery
ciosać, obciosywać, odrąbać, okrzesywać, porąbać, rąbać, rozbijać, rozłupać, rozrąbywać, wyrąbać; ciąć, obciąć, odciąć, uciąć; robić, wywijać, zamachnąć się; dostać, grozić, mordować, ranić, uderzyć, walnąć/walić, zaatakować, zabić, zaciukać, zamordować, zranić siekierą; bić siekierami w coś; bić się siekierami z kimś
zginąć od siekiery
uzbroić kogoś w siekierę;
ganiać kogoś z siekierą
nos, żona jak siekiera
ostry jak siekiera
spada, wisi nad kimś jak siekiera

Cytaty

	Rozalski miał okazję oglądać Witherspoona kilka dni temu w lesie, przy ścinaniu siekierą drzewa. źródło: NKJP: (PAP, KAW): Gołota w Radzyniu, Dziennik Polski - Sport, 1998-09-13
	Mógł ją położyć w bruździe i przyprószyć dla niepoznaki jakąś zieleniną, i wziąć, gdy będzie wracał; ale nie zrobił tego, bo to była nowa siekiera, nowa stal i nowy trzonek, nie za duża, nie za mała, w sam raz, poręczna, dobra do uchwytu; siekiera, a jakby coś więcej, jakby także ozdoba, dobra do rąbania drewna i wbijania pali. źródło: KWSJP: Julian Kawalec: Ukraść brata. Oset, 1985
	Niewątpliwie nasi praprzodkowie zasługują na podziw i szacunek. A jak osadzano takie krzemienne siekiery, topory czy kopaczki? Wkładano je po prostu w rozszczepiony na końcu, odpowiedni kij i obwiązywano mocno ścięgnem zwierzęcym, paskiem skóry, lub sznurem splecionym z włókien roślinnych. Ale nie był to najlepszy sposób, bo kij często pękał, łamała się jedna jego połowa i trzeba było siekierę osadzać na nowo. Wtedy ludzie pomyśleli, że może byłoby lepiej, gdyby w samej siekierze przewiercić otwór i w nim osadzać kij. źródło: NKJP: Eko: U nas, Pradzieje dla ciebie, 2004
	To właśnie z baraków wyruszyła wyprawa zbrojnych w siekiery i łomy mężczyzn, którzy zaatakowali komendę policji. źródło: NKJP: Burmistrz forsuje program: Mieszkanie dla każdego, Tygodnik Ciechanowski, 2008-08-17
	Akowców nie posiadających broni kazał uzbroić w siekiery, łomy i kilofy i razem z innymi oszołomami wymógł na Borze-Komorowskim rozkaz pójścia do ataku. źródło: NKJP: Internet

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	siekiera	siekiery
D.	siekiery	siekier

C.	siekierze	siekierom
B.	siekierę	siekiery
N.	siekierą	siekierami
Ms.	siekierze	siekierach
W.	siekiero	siekiery

2. napój

Definicja

pot.

napój lub papieros o wyjątkowo silnym działaniu pobudzającym lub odurzającym