UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

zakole

Chronologizacja

XVI w., SPXVI
Na podstawie indeksu haseł.

Pochodzenie

Od: wyrażenia przyimkowego za kołem ; zob. koło

1. na rzece

Definicja

część rzeki wraz z jej otoczeniem, która kształtem przypomina łuk

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Ziemia zbiorniki wodne

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

kolano, zakręt

Połączenia

duże, niewielkie, ostre, szerokie; malownicze, urokliwe zakole; liczne zakola; zakole rzeczne
zakole potoku, rzeczki, rzeki, strumienia; Dunaju, Warty, Wisły...
zakola i rozlewiska, zakola i starorzecza
widok na zakole
tworzyć zakole
płynąć, wić się zakolami
położony, usytuowany w zakolu

Cytaty

- Przy moim domu rzeka zakręca - pokazuje zakole pan Andrzej.

źródło: NKJP: Agnieszka Bielawska: A murów wciąż nie ma, Gazeta Wrocławska, 2002-05-08

W dole wiła się wstęga rzeki, a w jej zakolu spoczywała wioska.

źródło: NKJP: Beata Ostrowicka: Kraina kolorów: księga intryg, 1999

W wodach rzeki oraz jej licznych zakolach i starorzeczach stwierdzono 36 gatunków ryb [...].

źródło: NKJP: Jerzy Stanisław Fronczek: Na biebrzańskim szlaku, Zielone Brygady. Pismo ekologów, 2001-09-16

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: n2

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zakole	zakola
D.	zakola	zakoli
C.	zakolu	zakolom
B.	zakole	zakola
N.	zakolem	zakolami
Ms.	zakolu	zakolach
W.	zakole	zakola

Składnia

zakole

(CZEGO)

2. łuk drogi

Definicja

ostry zakręt na drodze

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Transport transport lądowy

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

zakręt

Cytaty

To niebezpieczne miejsce. Zakole drogi sprawia, że dopiero kilkanaście metrów przed pasami widać samochody jadące od strony centrum.

źródło: NKJP: O problemach i nadziejach, Dziennik Polski, 2001-02-10

[...] przy jedynym sklepie, pod którym ustawiła się długa kolejka ludzi, czekających na dostawę chleba, skręcili w polną, wyboistą dróżkę, zakolami wspinającą się w góry.

źródło: NKJP: Wiesława Maria Korczyńska: Wróć..., 2001

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: n2

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zakole	zakola
D.	zakola	zakoli
C.	zakolu	zakolom
B.	zakole	zakola
N.	zakolem	zakolami
Ms.	zakolu	zakolach
W.	zakole	zakola

Składnia

zakole

(CZEGO)

3. wysepka na drodze

Definicja

fragment jezdni wyłączony z ruchu pojazdów

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Transport transport lądowy

Relacje znaczeniowe

synonimy:

wysepka

Cytaty

Mały, pusty placyk, a właściwie zakole asfaltu, wrzynał się w anemiczny lasek-parczek.

źródło: NKJP: Piotr Zaremba: Plama na suficie, 2004

X od trzech lat podjeżdża swoim maluszkiem na zakole przy drodze szybkiego ruchu. Na asfalcie ustawia kobiałki z grzybami. I z tego żyje.

źródło: NKJP: MAC: Pieniądze rosną w lesie, Trybuna Śląska, 2001-07-02

- Powstaną schody, podjazd dla wózków z odpowiednimi poręczami. Przy wyjściu na plac Maksymiliana Kolbego zostaną usytuowane specjalne „bezpieczne” zakola.

źródło: NKJP: (mst): Nowy ciąg dla pieszych, Gazeta Krakowska, 2002-10-15

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: n2

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zakole	zakola
D.	zakola	zakoli
C.	zakolu	zakolom
B.	zakole	zakola
N.	zakolem	zakolami
Ms.	zakolu	zakolach
W.	zakole	zakola

Składnia

zakole

(CZEGO)

4. na głowie

Definicja

część skóry głowy pozbawiona włosów, tworząca się w efekcie procesu starzenia nad czołem, zachodząca na partie pokryte włosami

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Określenia fizyczności człowieka wygląd

Relacje znaczeniowe

synonimy:

zatoka

Połączenia

spore, widoczna zakola
zakola nad czołem
zakola na czole, na głowie
mieć zakola

Cytaty

	Włosy przerzedzają się [...] na czole, tworząc charakterystyczne zakola. źródło: NKJP: (d): Alfabet dolegliwości, Dziennik Łódzki, 2006-02-25
	Wysokie czoło z głębokimi zakolami przecinały pionowe zmarszczki, nadające twarzy wyraz wiecznego niezadowolenia. źródło: NKJP: Iwona Surmik: Smoczy Pakt, 2003
	Na salę wchodzi mężczyzna, z wyglądu około czterdziestoletni, z wyraźnie zaznaczonymi zakolami postępującej łysiny. źródło: NKJP: Wiesława Maria Korczyńska: Wróć..., 2001
	O ile [...] mężczyzna potrafi się przystosować do takiej sytuacji, żartować ze swoich zakoli albo wręcz wymyślić modę na łysych, kobieta, która zaczyna tracić włosy, jest bezradna. źródło: NKJP: Problem na głowie, Dziennik Polski, 2000-07-18
	Jakiś rok temu zauważyłam, że robią mi się zakola w kącikach czoła (dosłownie jak u faceta). [...] Zakole po lewej stronie jest ogromne... źródło: Internet: forum.szafa.pl

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: n2

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zakole	zakola
D.	zakola	zakoli
C.	zakolu	zakolom
B.	zakole	zakola
N.	zakolem	zakolami
Ms.	zakolu	zakolach
W.	zakole	zakola

Data ostatniej modyfikacji: 09.04.2018