Chronologizacja
1. wypłata
Definicja
Wymowa
[pęsja] lub [pensja]
Pochodzenie
łac. pensiō 'wypłata, rata'
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca wynagrodzenie za pracę
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | płaca, pobory, uposażenie, wypłata | |
| hiperonimy: | wynagrodzenie, zarobek |
Połączenia
- dobra, duża, godziwa, niezła, przyzwoita, wysoka; głodowa, mała, marna, nędzna, niewielka, niska, skromna; maksymalna, minimalna; przeciętna, średnia; goła, podstawowa, zasadnicza; miesięczna, roczna; dodatkowa; dożywotnia; stała; czerwcowa, majowa, październikowa... pensja; dyrektorskie, górnicze, lekarskie, ministerialne, nauczycielskie, oficerskie, prezydenckie, pracownicze, profesorskie, szpitalne, urzędnicze pensje
- pensje funkcjonariuszy, górników, lekarzy, nauczycieli, pielęgniarek, piłkarzy, policjantów, prokuratorów, sędziów, trenerów, urzędników, żołnierzy; burmistrza, marszałka, ministra, posłów, premiera, prezydenta, samorządowców, starosty, wójta; dyrektora, kierownika, prezesa, szefa; pracowników, robotników; asystenta, stażysty; kadry, personelu; kierownictwa, zarządu; budżetówki
- pensje dla katechety, dla księży, dla lekarzy, dla nauczycieli, dla pielęgniarek, dla sędziów, dla urzędników; dla burmistrza, dla prezydenta, dla starosty; dla pracowników; dla personelu; pensje z jakichś pieniędzy; z budżetu
- pensja za pracę; za czerwiec, za grudzień, za kwiecień...
- pensje w firmie, w przedsiębiorstwach, w szpitalu, w zakładzie; w budżetówce, w gospodarce, w oświacie; w jakimś sektorze, w jakiejś sferze; w jakiejś wysokości
- pensje i diety, pensje i dodatki, pensje i emerytury, pensje i honoraria, pensje i nagrody, pensje i odprawy, pensje i podwyżki, pensje i premie, pensje i renty, pensje i stypendia, pensje i świadczenia, pensje i zasiłki
- brak; wysokość; część, połowa, składniki; podwyżka, wzrost; obniżka; wypłata; termin pensji
- dodatki, podwyżka do pensji; zaliczki zamiast pensji
- fundusze, pieniądze, środki, wydatki na pensje
- pensja wynosi ileś; pensje podskoczyły, rosną, skaczą, wzrosły
- domagać się pensji
- brać, dostać/dostawać, odbierać, otrzymać, pobierać, przyjąć pensję; płacić, wypłacić/wypłacać, zapłacić; przelewać; podnieść, podwyższyć/podwyższać, zwiększyć/zwiększać; obciąć, obniżyć/obniżać, ograniczyć, zaniżać, zmniejszyć/zmniejszać; ustalać, wyrównać; obiecać pensje
- dorabiać; dołożyć coś do pensji; potrącić, ściągnąć; utrzymywać się, wyżyć, żyć; zrezygnować z pensji
- liczyć na pensję; wydać; przeznaczony na pensje; walczyć o pensje
Cytaty
|
Średnia miesięczna pensja na Białorusi wynosi ok. 20-24 dolarów [...]. źródło: NKJP: 200 lat później, Dziennik Polski, 1998-11-13 |
|
|
Zaczęło brakować pieniędzy na wypłaty pensji dla pracowników, nie mówiąc już o pieniądzach na podatki, których prawie nikt nie płacił. źródło: NKJP: Marcin Wojciechowski: Pomarańczowy majdan, 2006 |
|
|
Poza godziwą pensją deputowani otrzymują służbowe mieszkania w dobrej dzielnicy Ankary, dolarowy ryczałt na podróże zagraniczne oraz trzyosobowy sekretariat. źródło: NKJP: Turecki parlament wybiera prezydenta, Gazeta Wyborcza, 1993-05-10 |
|
|
Właściciele okazałych pensjonatów zatrudniają obsługę na czarno za śmieszne stawki i płacą pensje z półrocznym opóźnieniem. źródło: NKJP: Jacek Rębacz: Zakopane: sezon na samobójców, 2006 |
|
|
Rejonowy sędzia, czasami bardzo młody, po 2 latach stażu ma dostać uposażenie równe [...] ponad dwóm średnim pensjom krajowym. źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 09.12.1993 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | pensja |
pensje |
|
| D. | pensji |
pensji |
neut |
| pensyj |
char | ||
| C. | pensji |
pensjom |
|
| B. | pensję |
pensje |
|
| N. | pensją |
pensjami |
|
| Ms. | pensji |
pensjach |
|
| W. | pensjo |
pensje |
2. szkoła
Definicja
Wymowa
[pęsja] lub [pensja]
Pochodzenie
fr. pension 'szkoła z internatem; pensja'
z łac. pensiō 'wypłata, rata'
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Edukacja i oświata szkoła
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja świat dawnych epok i wydarzenia historyczne
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | szkoła |
Połączenia
- pensja dla panien, dla panienek
- dziewczęta, koleżanki z pensji
- nauczycielka na pensji
Cytaty
|
Uczyła się w domu, potem dwa lata uczęszczała na pensję Platerówny dla panienek z dobrych domów w Warszawie, maturę uzyskała w rosyjskim gimnazjum w Petersburgu. źródło: NKJP: Litewska Iłłakowiczówna, Dziennik Polski, 2002-09-20 |
|
|
[...] mama najbliższa była katolicyzmu, bo wychowała ją pensja pani Tołwińskiej, gdzie mieszkały i uczyły się same „panienki z dobrych domów” [...]. źródło: NKJP: Joanna Kulmowa: Topografia myślenia, 2001 |
|
|
Helena była nauczycielką na pensji hr. Cecylii Plater-Zyberkówny i tam wstąpiła do ukrytego zakonu - podobnie jak sama hrabianka i jej najbliższe współpracownice. źródło: NKJP: Danuta Koral: Wydziedziczeni, 1997 |
|
|
Dziewczęta z pensji pani Appleyard [...] wyjeżdżają na piknik pod Wiszącą Skałę, będącą lokalną atrakcją turystyczną. źródło: NKJP: Jacek Szczerba: Dziś premiera, Gazeta Wyborcza, 1994-04-22 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | pensja |
pensje |
|
| D. | pensji |
pensji |
neut |
| pensyj |
char | ||
| C. | pensji |
pensjom |
|
| B. | pensję |
pensje |
|
| N. | pensją |
pensjami |
|
| Ms. | pensji |
pensjach |
|
| W. | pensjo |
pensje |