UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

uderzyć

Chronologizacja

2 połowa XIV w., SStp

Pochodzenie

psł. *udъriti 'uderzyć'

Z przedrostkiem *u-od psł. czasownika *dъriti (z nieregularnym rozwojem e < ъ [w pozycji słabej])

1. pięścią w twarz

Definicja

kierując rękę lub trzymany w niej przedmiot w stronę jakiejś osoby lub zwierzęcia, spowodować, że gwałtownie zetknie się z powierzchnią jej ciała i wywoła w ten sposób ból, a nawet uszkodzenie tej powierzchni lub narządów znajdujących się wewnątrz ciała

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zachowania i wyrażenia nieakceptowane społecznie

Relacje znaczeniowe

synonimy:

ciapnąć, machnąć, pieprznąć, prasnąć, prześwięcić

Połączenia

uderzyć kobietę, matkę, żonę; policjanta
uderzyć pięścią, ręką; mieczem; kamieniem
uderzyć w brzuch, w nos, w szczękę, w twarz, w zęby
uderzyć mocno, z całej siły

Cytaty

	Ciałem Traszki znów wstrząsnęły torsje. Wieloch otwartą dłonią uderzył go w twarz. źródło: NKJP: Marek Krajewski, Mariusz Czubaj: Róże cmentarne, 2009
	Patrzą sobie w oczy jak dwa koguty i nagle Zenek tuż przed twarzą wroga wykonywa błyskawiczny gest ręką, jakby chciał uderzyć tamtego w nos bokiem dłoni. Zezowaty robi gwałtowny krok w tył. źródło: NKJP: Irena Jurgielewiczowa: Ten obcy, 1990
	Znienacka uderzył go nożem w klatkę piersiową. Ostrze utkwiło w sercu. źródło: NKJP: (st), Zabił brata, Express Ilustrowany, 2002-02-18
	[...] sprawca, działając ze szczególnym okrucieństwem, najpierw zgwałcił swoją ofiarę, a następnie uderzył ją kilkakrotnie kamieniem w głowę i udusił smyczą. źródło: NKJP: Rafał P. Palacz: Częściowo umorzyli, Gazeta Wrocławska, 2003-07-30

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	uderzę	uderzymy
2 os.	uderzysz	uderzycie
3 os.	uderzy	uderzą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	uderzyłem +(e)m uderzył	uderzyłam +(e)m uderzyła	uderzyłom +(e)m uderzyło	uderzyliśmy +(e)śmy uderzyli	uderzyłyśmy +(e)śmy uderzyły
2 os.	uderzyłeś +(e)ś uderzył	uderzyłaś +(e)ś uderzyła	uderzyłoś +(e)ś uderzyło	uderzyliście +(e)ście uderzyli	uderzyłyście +(e)ście uderzyły
3 os.	uderzył	uderzyła	uderzyło	uderzyli	uderzyły

bezosobnik: uderzono

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		uderzmy
2 os.	uderz	uderzcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	uderzyłbym bym uderzył	uderzyłabym bym uderzyła	uderzyłobym bym uderzyło	uderzylibyśmy byśmy uderzyli	uderzyłybyśmy byśmy uderzyły
2 os.	uderzyłbyś byś uderzył	uderzyłabyś byś uderzyła	uderzyłobyś byś uderzyło	uderzylibyście byście uderzyli	uderzyłybyście byście uderzyły
3 os.	uderzyłby by uderzył	uderzyłaby by uderzyła	uderzyłoby by uderzyło	uderzyliby by uderzyli	uderzyłyby by uderzyły

bezosobnik: uderzono by

bezokolicznik: uderzyć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: uderzywszy

gerundium: uderzenie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	uderzenie	uderzenia
D.	uderzenia	uderzeń
C.	uderzeniu	uderzeniom
B.	uderzenie	uderzenia
N.	uderzeniem	uderzeniami
Ms.	uderzeniu	uderzeniach
W.	uderzenie	uderzenia

imiesłów przymiotnikowy bierny: uderzony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	uderzony	uderzony	uderzony	uderzone	uderzona
D.	uderzonego	uderzonego	uderzonego	uderzonego	uderzonej
C.	uderzonemu	uderzonemu	uderzonemu	uderzonemu	uderzonej
B.	uderzonego	uderzonego	uderzony	uderzone	uderzoną
N.	uderzonym	uderzonym	uderzonym	uderzonym	uderzoną
Ms.	uderzonym	uderzonym	uderzonym	uderzonym	uderzonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	uderzeni	uderzeni	uderzone	uderzone
D.	uderzonych	uderzonych	uderzonych	uderzonych
C.	uderzonym	uderzonym	uderzonym	uderzonym
B.	uderzonych	uderzonych	uderzonych	uderzone
N.	uderzonymi	uderzonymi	uderzonymi	uderzonymi
Ms.	uderzonych	uderzonych	uderzonych	uderzonych

odpowiednik aspektowy: uderzać

Składnia

uderzyć

KOGO + w CO + CZYM

2. głową o ścianę

Definicja

spowodować gwałtowne, silne zetknięcie się czegoś z czymś

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka zachowania emocjonalne

Połączenia

uderzyć głową, młotkiem, siekierą
uderzyć czymś o mur, o stół, o ścianę,
uderzyć czymś w gwóźdź, w mur, w pień, w stół, w ścianę

Cytaty

Komendant uderzył ręką w parapet tak mocno, że podskoczyły kwiatki i zabrzęczały talerzyki, które służyły za podstawki pod doniczki.

źródło: NKJP: Marek Krajewski, Mariusz Czubaj: Róże cmentarne, 2009

Nowak chwycił Malanowskiego za głowę i uderzył nią w maskę. Na tyle mocno, że włączył się alarm, a na białym lakierze pojawiło się kilka kropel krwi.

źródło: NKJP: Tomasz Konatkowski: Wilcza wyspa, 2006

Wyczekiwana chwila nastała o zmroku jednego z kolejnych dni wykopalisk. Łopata uderzyła o kamień.

źródło: NKJP: Andrzej Wójckiewicz: Przebudzenie Cheopsa czyli Jak uratować ludzi i Ziemię, 2005

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	uderzę	uderzymy
2 os.	uderzysz	uderzycie
3 os.	uderzy	uderzą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	uderzyłem +(e)m uderzył	uderzyłam +(e)m uderzyła	uderzyłom +(e)m uderzyło	uderzyliśmy +(e)śmy uderzyli	uderzyłyśmy +(e)śmy uderzyły
2 os.	uderzyłeś +(e)ś uderzył	uderzyłaś +(e)ś uderzyła	uderzyłoś +(e)ś uderzyło	uderzyliście +(e)ście uderzyli	uderzyłyście +(e)ście uderzyły
3 os.	uderzył	uderzyła	uderzyło	uderzyli	uderzyły

bezosobnik: uderzono

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		uderzmy
2 os.	uderz	uderzcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	uderzyłbym bym uderzył	uderzyłabym bym uderzyła	uderzyłobym bym uderzyło	uderzylibyśmy byśmy uderzyli	uderzyłybyśmy byśmy uderzyły
2 os.	uderzyłbyś byś uderzył	uderzyłabyś byś uderzyła	uderzyłobyś byś uderzyło	uderzylibyście byście uderzyli	uderzyłybyście byście uderzyły
3 os.	uderzyłby by uderzył	uderzyłaby by uderzyła	uderzyłoby by uderzyło	uderzyliby by uderzyli	uderzyłyby by uderzyły

bezosobnik: uderzono by

bezokolicznik: uderzyć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: uderzywszy

gerundium: uderzenie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	uderzenie	uderzenia
D.	uderzenia	uderzeń
C.	uderzeniu	uderzeniom
B.	uderzenie	uderzenia
N.	uderzeniem	uderzeniami
Ms.	uderzeniu	uderzeniach
W.	uderzenie	uderzenia

imiesłów przymiotnikowy bierny: uderzony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	uderzony	uderzony	uderzony	uderzone	uderzona
D.	uderzonego	uderzonego	uderzonego	uderzonego	uderzonej
C.	uderzonemu	uderzonemu	uderzonemu	uderzonemu	uderzonej
B.	uderzonego	uderzonego	uderzony	uderzone	uderzoną
N.	uderzonym	uderzonym	uderzonym	uderzonym	uderzoną
Ms.	uderzonym	uderzonym	uderzonym	uderzonym	uderzonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	uderzeni	uderzeni	uderzone	uderzone
D.	uderzonych	uderzonych	uderzonych	uderzonych
C.	uderzonym	uderzonym	uderzonym	uderzonym
B.	uderzonych	uderzonych	uderzonych	uderzone
N.	uderzonymi	uderzonymi	uderzonymi	uderzonymi
Ms.	uderzonych	uderzonych	uderzonych	uderzonych

odpowiednik aspektowy: uderzać

Składnia

uderzyć

CZYM + (w CO | o CO)

3. w drzewo

Definicja

będąc w ruchu, gwałtownie zetknąć się z czymś, powodując uszkodzenie tego czegoś lub siebie samego

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Choroby i ich leczenie przyczyny, objawy i skutki chorób

Relacje znaczeniowe

synonimy:

prasnąć

Połączenia

uderzyć o brzeg, o burtę, o ścianę, o drzewo
uderzyć w ścianę, w drzewo

Cytaty

- Był polskiego pochodzenia - zdążył odpowiedzieć, zanim Towarzysz Mauser wykopał spod niego butelkę po winie. Uderzyła w ścianę, roztrzaskując się na wiele części tuż pod portretami zaskoczonych hukiem przywódców narodu.

źródło: NKJP: Zdzisław Smektała: Chcica..., 2006

Nadkomisarz chwycił go za ramiona i z całej siły popchnął. Traszka uderzył o reling i krzyknął.

źródło: NKJP: Marek Krajewski, Mariusz Czubaj: Róże cmentarne, 2009

Pocisk przebił przednią szybę, uderzył w lusterko i wyleciał rozbijając tylną szybę auta.

źródło: NKJP: Życie z wyrokiem Adwokat - wróg, Gazeta Poznańska, 2002-05-29

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	uderzę	uderzymy
2 os.	uderzysz	uderzycie
3 os.	uderzy	uderzą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	uderzyłem +(e)m uderzył	uderzyłam +(e)m uderzyła	uderzyłom +(e)m uderzyło	uderzyliśmy +(e)śmy uderzyli	uderzyłyśmy +(e)śmy uderzyły
2 os.	uderzyłeś +(e)ś uderzył	uderzyłaś +(e)ś uderzyła	uderzyłoś +(e)ś uderzyło	uderzyliście +(e)ście uderzyli	uderzyłyście +(e)ście uderzyły
3 os.	uderzył	uderzyła	uderzyło	uderzyli	uderzyły

bezosobnik: uderzono

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		uderzmy
2 os.	uderz	uderzcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	uderzyłbym bym uderzył	uderzyłabym bym uderzyła	uderzyłobym bym uderzyło	uderzylibyśmy byśmy uderzyli	uderzyłybyśmy byśmy uderzyły
2 os.	uderzyłbyś byś uderzył	uderzyłabyś byś uderzyła	uderzyłobyś byś uderzyło	uderzylibyście byście uderzyli	uderzyłybyście byście uderzyły
3 os.	uderzyłby by uderzył	uderzyłaby by uderzyła	uderzyłoby by uderzyło	uderzyliby by uderzyli	uderzyłyby by uderzyły

bezosobnik: uderzono by

bezokolicznik: uderzyć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: uderzywszy

gerundium: uderzenie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	uderzenie	uderzenia
D.	uderzenia	uderzeń
C.	uderzeniu	uderzeniom
B.	uderzenie	uderzenia
N.	uderzeniem	uderzeniami
Ms.	uderzeniu	uderzeniach
W.	uderzenie	uderzenia

odpowiednik aspektowy: uderzać

Składnia

uderzyć

w CO | o CO

4. na nieprzyjaciela

Definicja

zaatakować z zamiarem pozbawienia życia lub zdobycia terytorium

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Wojsko i wojna czynności, przedmioty, miejsca związane z wojskiem i wojną

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Prawo i łamanie prawa przestępstwa

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

zaatakować

Połączenia

morderca, wróg; oddział uderzył; armia uderzyła; wojsko uderzyło
uderzyć na kraj, na miasto; na wojsko

Cytaty

	Obydwa plutony z impetem uderzyły na nieprzyjaciela, który po poniesieniu ciężkich strat wycofał się za rzekę. źródło: NKJP: Jerzy Przybylski: Marynarze w walce o niepodległość Polski (1918-1920), 1999
	Najlepszymi oddziałami będą rzesze przedsiębiorczych geniuszy, a nie siły specjalne, które jako pierwsze uderzyły na talibów w Afganistanie. źródło: NKJP: Edwin Bendyk: Zatruta studnia : rzecz o władzy i wolności, 2002
	[...] przecież wiesz, że nasze siły są niewystarczające, by uderzyć na Rzym. źródło: NKJP: Halina Rudnicka: Uczniowie Spartakusa, 1951
	Jeśli mają do czynienia z mścicielem psychopatą, znowu uderzy. Zabójstwo dwóch chłopaków to dopiero początek. źródło: NKJP: Mariusz Czubaj: 21:37, 2010

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	uderzę	uderzymy
2 os.	uderzysz	uderzycie
3 os.	uderzy	uderzą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	uderzyłem +(e)m uderzył	uderzyłam +(e)m uderzyła	uderzyłom +(e)m uderzyło	uderzyliśmy +(e)śmy uderzyli	uderzyłyśmy +(e)śmy uderzyły
2 os.	uderzyłeś +(e)ś uderzył	uderzyłaś +(e)ś uderzyła	uderzyłoś +(e)ś uderzyło	uderzyliście +(e)ście uderzyli	uderzyłyście +(e)ście uderzyły
3 os.	uderzył	uderzyła	uderzyło	uderzyli	uderzyły

bezosobnik: uderzono

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		uderzmy
2 os.	uderz	uderzcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	uderzyłbym bym uderzył	uderzyłabym bym uderzyła	uderzyłobym bym uderzyło	uderzylibyśmy byśmy uderzyli	uderzyłybyśmy byśmy uderzyły
2 os.	uderzyłbyś byś uderzył	uderzyłabyś byś uderzyła	uderzyłobyś byś uderzyło	uderzylibyście byście uderzyli	uderzyłybyście byście uderzyły
3 os.	uderzyłby by uderzył	uderzyłaby by uderzyła	uderzyłoby by uderzyło	uderzyliby by uderzyli	uderzyłyby by uderzyły

bezosobnik: uderzono by

bezokolicznik: uderzyć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: uderzywszy

gerundium: uderzenie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	uderzenie	uderzenia
D.	uderzenia	uderzeń
C.	uderzeniu	uderzeniom
B.	uderzenie	uderzenia
N.	uderzeniem	uderzeniami
Ms.	uderzeniu	uderzeniach
W.	uderzenie	uderzenia

odpowiednik aspektowy: uderzać

Składnia

uderzyć

na KOGO

5. w Polskę

Definicja

książk.

zadziałać tak, aby spowodować, żeby coś niekorzystnego stało się w związku z kimś lub czymś

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne

Połączenia

uderzyć w gospodarkę; w Polskę

Cytaty

Savonarola uderzył też ostro w Komitet Powiatowy w Lubaniu Śląskim. Napiętnował ich za to, że wystąpili o wydanie duplikatu Krawczykowi i Kościelniakowi, którym najcenniejszy dla komunisty dokument zabrano po pijanemu, dla jaj.

źródło: NKJP: Zdzisław Smektała: Chcica..., 2006

Kryzys nie uderzył w Polskę tak mocno, jak w gospodarkę amerykańską, ale to chyba nie jest dobre zestawienie.

źródło: NKJP: Praca i Zdrowie, 2009-05-06

Jeżeli Amerykanie uderzą sankcjami , Paryż bez wahania poprowadzi Unię do WTO przeciwko Ameryce i rozpęta się prawdziwa wojna - twierdzi ekspert Komisji Europejskiej.

źródło: NKJP: Małgorzata Alterman: USA - EUROPA - KUBA, Gazeta Wyborcza, 1997-10-25

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	uderzę	uderzymy
2 os.	uderzysz	uderzycie
3 os.	uderzy	uderzą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	uderzyłem +(e)m uderzył	uderzyłam +(e)m uderzyła	uderzyłom +(e)m uderzyło	uderzyliśmy +(e)śmy uderzyli	uderzyłyśmy +(e)śmy uderzyły
2 os.	uderzyłeś +(e)ś uderzył	uderzyłaś +(e)ś uderzyła	uderzyłoś +(e)ś uderzyło	uderzyliście +(e)ście uderzyli	uderzyłyście +(e)ście uderzyły
3 os.	uderzył	uderzyła	uderzyło	uderzyli	uderzyły

bezosobnik: uderzono

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		uderzmy
2 os.	uderz	uderzcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	uderzyłbym bym uderzył	uderzyłabym bym uderzyła	uderzyłobym bym uderzyło	uderzylibyśmy byśmy uderzyli	uderzyłybyśmy byśmy uderzyły
2 os.	uderzyłbyś byś uderzył	uderzyłabyś byś uderzyła	uderzyłobyś byś uderzyło	uderzylibyście byście uderzyli	uderzyłybyście byście uderzyły
3 os.	uderzyłby by uderzył	uderzyłaby by uderzyła	uderzyłoby by uderzyło	uderzyliby by uderzyli	uderzyłyby by uderzyły

bezosobnik: uderzono by

bezokolicznik: uderzyć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: uderzywszy

gerundium: uderzenie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	uderzenie	uderzenia
D.	uderzenia	uderzeń
C.	uderzeniu	uderzeniom
B.	uderzenie	uderzenia
N.	uderzeniem	uderzeniami
Ms.	uderzeniu	uderzeniach
W.	uderzenie	uderzenia

odpowiednik aspektowy: uderzać

Składnia

uderzyć

w KOGO/CO

6. uderzyło kogoś podobieństwo

Definicja

książk.

zostać przez kogoś zauważonym jako coś dziwnego lub zaskakującego

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie

Połączenia

czyjś wygląd uderzył kogoś; czyjaś uroda uderzyła kogoś

Cytaty

Przypomniał sobie, że gdy obserwował kleryków podczas przerwy, coś go w tym widoku uderzyło, wydało mu się nienaturalne. Wciąż jednak nie potrafił sprecyzować, o co mu wtedy chodziło.

źródło: NKJP: Mariusz Czubaj: 21:37, 2010

We wszystkich wywiadach, z którymi udało mi się zapoznać, uderzyło mnie jedno. Mianowicie na pytanie, jak zachowywali się terroryści, odpowiadają: „Bardzo przyzwoicie. Czasem,, owszem, popchnęli, krzywo spojrzeli, podnieśli głos, no ale nie można im się dziwić, byli zdenerwowani. [...]”.

źródło: NKJP: Stanisław Mrożek: Jak zostałem filmowcem, 2004

[...] pojechał kiedyś na Litwę i uderzyło go, że wszystko jest tam inne, a ludzie mówią w swoim [...] języku.

źródło: NKJP: Małgorzata Andrzej Nocuń Brzezicki: Białoruś: kartofle i dżinsy, 2007

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	uderzę	uderzymy
2 os.	uderzysz	uderzycie
3 os.	uderzy	uderzą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	uderzyłem +(e)m uderzył	uderzyłam +(e)m uderzyła	uderzyłom +(e)m uderzyło	uderzyliśmy +(e)śmy uderzyli	uderzyłyśmy +(e)śmy uderzyły
2 os.	uderzyłeś +(e)ś uderzył	uderzyłaś +(e)ś uderzyła	uderzyłoś +(e)ś uderzyło	uderzyliście +(e)ście uderzyli	uderzyłyście +(e)ście uderzyły
3 os.	uderzył	uderzyła	uderzyło	uderzyli	uderzyły

bezosobnik: uderzono

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		uderzmy
2 os.	uderz	uderzcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	uderzyłbym bym uderzył	uderzyłabym bym uderzyła	uderzyłobym bym uderzyło	uderzylibyśmy byśmy uderzyli	uderzyłybyśmy byśmy uderzyły
2 os.	uderzyłbyś byś uderzył	uderzyłabyś byś uderzyła	uderzyłobyś byś uderzyło	uderzylibyście byście uderzyli	uderzyłybyście byście uderzyły
3 os.	uderzyłby by uderzył	uderzyłaby by uderzyła	uderzyłoby by uderzyło	uderzyliby by uderzyli	uderzyłyby by uderzyły

bezosobnik: uderzono by

bezokolicznik: uderzyć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: uderzywszy

gerundium: uderzenie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	uderzenie	uderzenia
D.	uderzenia	uderzeń
C.	uderzeniu	uderzeniom
B.	uderzenie	uderzenia
N.	uderzeniem	uderzeniami
Ms.	uderzeniu	uderzeniach
W.	uderzenie	uderzenia

imiesłów przymiotnikowy bierny: uderzony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	uderzony	uderzony	uderzony	uderzone	uderzona
D.	uderzonego	uderzonego	uderzonego	uderzonego	uderzonej
C.	uderzonemu	uderzonemu	uderzonemu	uderzonemu	uderzonej
B.	uderzonego	uderzonego	uderzony	uderzone	uderzoną
N.	uderzonym	uderzonym	uderzonym	uderzonym	uderzoną
Ms.	uderzonym	uderzonym	uderzonym	uderzonym	uderzonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	uderzeni	uderzeni	uderzone	uderzone
D.	uderzonych	uderzonych	uderzonych	uderzonych
C.	uderzonym	uderzonym	uderzonym	uderzonym
B.	uderzonych	uderzonych	uderzonych	uderzone
N.	uderzonymi	uderzonymi	uderzonymi	uderzonymi
Ms.	uderzonych	uderzonych	uderzonych	uderzonych

odpowiednik aspektowy: uderzać

Składnia

	+	uderzyć	+	KOGO + (CZYM)
	+	uderzyć	+	KOGO + (że ZDANIE)

7. blask uderzył kogoś

Definicja

książk.

mocno, nagle, zwykle nieprzyjemnie oddziałać na kogoś

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego zmysły

Połączenia

smród, swąd, zapach; blask, żar uderzył kogoś

Cytaty

	Odetchnął, zaklął bezgłośnie i już miał zamiar ponownie pogrążyć się w myślach [...], gdy wiedźmiński medalion na jego szyi zadrgał nagle silnie, a w nozdrza uderzył zapach piołunu, bazylii, kolendry, szałwii i anyżku. źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Chrzest ognia, 2001
	Gasili je dłońmi, rzęzili, ustawali, ostatnim wysiłkiem biegli na wyprzódy z ogniem, aż dopadli wyżyny, na której bił miłosierny powiew Łaski, uderzył ich lica chłodny dech wschodniego wiatru wstrzymującego pożogę. źródło: NKJP: Zofia Kossak: Przymierze, 1996
	Ostry blask uderzył go tak mocno, że był zmuszony zasłonić oczy. źródło: NKJP: Ryszard Stanoszek, Czerwony Tunel, Esensja I, 2005-09
	Poranek na starym cmentarzu uderzył go wonią wilgoci. źródło: NKJP: Marian Pankowski: Fara na Pomorzu, 1997

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	uderzę	uderzymy
2 os.	uderzysz	uderzycie
3 os.	uderzy	uderzą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	uderzyłem +(e)m uderzył	uderzyłam +(e)m uderzyła	uderzyłom +(e)m uderzyło	uderzyliśmy +(e)śmy uderzyli	uderzyłyśmy +(e)śmy uderzyły
2 os.	uderzyłeś +(e)ś uderzył	uderzyłaś +(e)ś uderzyła	uderzyłoś +(e)ś uderzyło	uderzyliście +(e)ście uderzyli	uderzyłyście +(e)ście uderzyły
3 os.	uderzył	uderzyła	uderzyło	uderzyli	uderzyły

bezosobnik: uderzono

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		uderzmy
2 os.	uderz	uderzcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	uderzyłbym bym uderzył	uderzyłabym bym uderzyła	uderzyłobym bym uderzyło	uderzylibyśmy byśmy uderzyli	uderzyłybyśmy byśmy uderzyły
2 os.	uderzyłbyś byś uderzył	uderzyłabyś byś uderzyła	uderzyłobyś byś uderzyło	uderzylibyście byście uderzyli	uderzyłybyście byście uderzyły
3 os.	uderzyłby by uderzył	uderzyłaby by uderzyła	uderzyłoby by uderzyło	uderzyliby by uderzyli	uderzyłyby by uderzyły

bezosobnik: uderzono by

bezokolicznik: uderzyć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: uderzywszy

gerundium: uderzenie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	uderzenie	uderzenia
D.	uderzenia	uderzeń
C.	uderzeniu	uderzeniom
B.	uderzenie	uderzenia
N.	uderzeniem	uderzeniami
Ms.	uderzeniu	uderzeniach
W.	uderzenie	uderzenia

imiesłów przymiotnikowy bierny: uderzony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	uderzony	uderzony	uderzony	uderzone	uderzona
D.	uderzonego	uderzonego	uderzonego	uderzonego	uderzonej
C.	uderzonemu	uderzonemu	uderzonemu	uderzonemu	uderzonej
B.	uderzonego	uderzonego	uderzony	uderzone	uderzoną
N.	uderzonym	uderzonym	uderzonym	uderzonym	uderzoną
Ms.	uderzonym	uderzonym	uderzonym	uderzonym	uderzonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	uderzeni	uderzeni	uderzone	uderzone
D.	uderzonych	uderzonych	uderzonych	uderzonych
C.	uderzonym	uderzonym	uderzonym	uderzonym
B.	uderzonych	uderzonych	uderzonych	uderzone
N.	uderzonymi	uderzonymi	uderzonymi	uderzonymi
Ms.	uderzonych	uderzonych	uderzonych	uderzonych

odpowiednik aspektowy: uderzać

Składnia

uderzyć

KOGO

8. do dyrektora

Definicja

pot.

zwrócić się do kogoś w celu załatwienia jakiejś sprawy

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa urzędy i ich funkcjonowanie

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne

Połączenia

uderzyć do kolegi, do przyjaciela, do znajomego; do burmistrza, do wojewody...

Cytaty

[...] komisja rządowa rozpoczęła, skradając się za naszymi plecami, rozmowę z pojedynczymi zakładami, zwłaszcza uderzyła do tych, co to były obrażone na Wąsatego, że przedtem bez porozumienia zakończył strajk.

źródło: NKJP: Janusz Głowacki: Nie mogę narzekać t1, 2003

Co innego, gdybym zdobył materiały świadczące o nieuczciwych zagraniach agencji lub, bezpośrednio, wilkołaczej organizacji, na przykład dowody w sprawie tej kliniki. Z czymś takim mógłbym uderzyć do ludzi u władzy, przekonać świat o zagrożeniu.

źródło: NKJP: Magda Parus: Wilcze dziedzictwo: Przeznaczona – rozdział 2, Esensja, 2008-11

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	uderzę	uderzymy
2 os.	uderzysz	uderzycie
3 os.	uderzy	uderzą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	uderzyłem +(e)m uderzył	uderzyłam +(e)m uderzyła	uderzyłom +(e)m uderzyło	uderzyliśmy +(e)śmy uderzyli	uderzyłyśmy +(e)śmy uderzyły
2 os.	uderzyłeś +(e)ś uderzył	uderzyłaś +(e)ś uderzyła	uderzyłoś +(e)ś uderzyło	uderzyliście +(e)ście uderzyli	uderzyłyście +(e)ście uderzyły
3 os.	uderzył	uderzyła	uderzyło	uderzyli	uderzyły

bezosobnik: uderzono

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		uderzmy
2 os.	uderz	uderzcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	uderzyłbym bym uderzył	uderzyłabym bym uderzyła	uderzyłobym bym uderzyło	uderzylibyśmy byśmy uderzyli	uderzyłybyśmy byśmy uderzyły
2 os.	uderzyłbyś byś uderzył	uderzyłabyś byś uderzyła	uderzyłobyś byś uderzyło	uderzylibyście byście uderzyli	uderzyłybyście byście uderzyły
3 os.	uderzyłby by uderzył	uderzyłaby by uderzyła	uderzyłoby by uderzyło	uderzyliby by uderzyli	uderzyłyby by uderzyły

bezosobnik: uderzono by

bezokolicznik: uderzyć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: uderzywszy

gerundium: uderzenie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	uderzenie	uderzenia
D.	uderzenia	uderzeń
C.	uderzeniu	uderzeniom
B.	uderzenie	uderzenia
N.	uderzeniem	uderzeniami
Ms.	uderzeniu	uderzeniach
W.	uderzenie	uderzenia

odpowiednik aspektowy: uderzać

Składnia

uderzyć

do KOGO

9. w płacz

Definicja

nagle zacząć wykonywać czynność nazwaną następującym rzeczownikiem, wiążącą się z wydawaniem głośnych dźwięków lub polegającą na tym

Kwalifikacja tematyczna

ATEMATYCZNY

Połączenia

uderzyć w krzyk, w lament, w płacz; w śmiech; w błagania, w prośby

Cytaty

	Nagle otoczyła ich gromadka wyrośniętych nastolatków z żądaniem: oddawać portfele, telefony komórkowe.I żeby zaznaczyć, że nie żartują, zaczęli małżonków popychać, a gdy ci uderzyli w krzyk, że co to za rozbój w biały dzień, wykręcili im ręce. źródło: NKJP: Gazeta Poznańska, 2004-02-06
	Oboje mieliśmy świetne humory, aż tu nagle w szatni Jagoda uderzyła w płacz. Co się stało? Nic, tylko pan dozorca układał wykładzinę podłogową i ustawił szafki na buty nie tam, gdzie wcześniej stały. źródło: NKJP: Paweł Smoleński, Czytanki Justyny, Gazeta Wyborcza, 1997-01-24
	Tłukąc go obcasami, zarazem przemawiał doń z udanym spokojem lub obrzucał go obelgami, jakby liczył na to, że ów odpowie, a może nawet uderzy w błagania i prośby. źródło: NKJP: Stanisław Lem: Bajki robotów, 1964
	Dworzanie za królem uderzyli w śmiech tak wielki, że ściany zaczęły się trząść - palcami wytykali Piszczajkę i również zaczęli chwytać się za brzuchy. źródło: NKJP: Mariusz Sieniewicz: Żydówek nie obsługujemy, 2005

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	uderzę	uderzymy
2 os.	uderzysz	uderzycie
3 os.	uderzy	uderzą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	uderzyłem +(e)m uderzył	uderzyłam +(e)m uderzyła	uderzyłom +(e)m uderzyło	uderzyliśmy +(e)śmy uderzyli	uderzyłyśmy +(e)śmy uderzyły
2 os.	uderzyłeś +(e)ś uderzył	uderzyłaś +(e)ś uderzyła	uderzyłoś +(e)ś uderzyło	uderzyliście +(e)ście uderzyli	uderzyłyście +(e)ście uderzyły
3 os.	uderzył	uderzyła	uderzyło	uderzyli	uderzyły

bezosobnik: uderzono

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		uderzmy
2 os.	uderz	uderzcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	uderzyłbym bym uderzył	uderzyłabym bym uderzyła	uderzyłobym bym uderzyło	uderzylibyśmy byśmy uderzyli	uderzyłybyśmy byśmy uderzyły
2 os.	uderzyłbyś byś uderzył	uderzyłabyś byś uderzyła	uderzyłobyś byś uderzyło	uderzylibyście byście uderzyli	uderzyłybyście byście uderzyły
3 os.	uderzyłby by uderzył	uderzyłaby by uderzyła	uderzyłoby by uderzyło	uderzyliby by uderzyli	uderzyłyby by uderzyły

bezosobnik: uderzono by

bezokolicznik: uderzyć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: uderzywszy

gerundium: uderzenie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	uderzenie	uderzenia
D.	uderzenia	uderzeń
C.	uderzeniu	uderzeniom
B.	uderzenie	uderzenia
N.	uderzeniem	uderzeniami
Ms.	uderzeniu	uderzeniach
W.	uderzenie	uderzenia

odpowiednik aspektowy: uderzać

Składnia

uderzyć

w CO

10. piłkę

Definicja

sport.

częścią ciała lub sprzętem używanym w danej grze sportowej zadziałać na piłkę (lub krążek) tak, że zaczyna się ona poruszać w określonym kierunku

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Sport czynności związane ze sportem

Połączenia

uderzyć krążek, piłkę
uderzyć głową, nogą; kijem, rakietą
uderzyć na aut
uderzyć w stronę bramki
uderzyć z woleja

Cytaty

	22-letni napastnik przebiegł kilkanaście metrów. Gdy minął linię środkową, zamiast podawać na prawą stronę, zdecydował się na strzał z 40 metrów. Precyzyjnie uderzona piłka [...] wpadła do siatki. źródło: NKJP: Gazeta Wyborcza, 1996-10-05
	Był siłą napędową janikowian. Motywował kolegów do większego wysiłku. Był też częstym wykonawcą stałych fragmentów gry. Potrafił również celnie uderzyć piłkę głową. źródło: NKJP: Lider w rundzie jesiennej: Marcin Dettlaff, Gazeta Pomorska, 2009-12-15
	Na technikę w squashu składa się umiejętność przyjmowania optymalnych pozycji do odbicia piłki, umiejętność poruszania się (biegania po korcie) oraz poprawne uderzenie piłki rakietą [...]. źródło: NKJP: Szukaj pomocy trenera, Polska Głos Wielkopolski, 2005-02-07
	[...] mocno uderzył krążek w stronę bramki, a Rafał [...] w niecodziennych okolicznościach wpakował go do siatki. źródło: NKJP: Każdy sobie rzepkę skrobie..., Trybuna Śląska, 2001-12-03

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	uderzę	uderzymy
2 os.	uderzysz	uderzycie
3 os.	uderzy	uderzą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	uderzyłem +(e)m uderzył	uderzyłam +(e)m uderzyła	uderzyłom +(e)m uderzyło	uderzyliśmy +(e)śmy uderzyli	uderzyłyśmy +(e)śmy uderzyły
2 os.	uderzyłeś +(e)ś uderzył	uderzyłaś +(e)ś uderzyła	uderzyłoś +(e)ś uderzyło	uderzyliście +(e)ście uderzyli	uderzyłyście +(e)ście uderzyły
3 os.	uderzył	uderzyła	uderzyło	uderzyli	uderzyły

bezosobnik: uderzono

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		uderzmy
2 os.	uderz	uderzcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	uderzyłbym bym uderzył	uderzyłabym bym uderzyła	uderzyłobym bym uderzyło	uderzylibyśmy byśmy uderzyli	uderzyłybyśmy byśmy uderzyły
2 os.	uderzyłbyś byś uderzył	uderzyłabyś byś uderzyła	uderzyłobyś byś uderzyło	uderzylibyście byście uderzyli	uderzyłybyście byście uderzyły
3 os.	uderzyłby by uderzył	uderzyłaby by uderzyła	uderzyłoby by uderzyło	uderzyliby by uderzyli	uderzyłyby by uderzyły

bezosobnik: uderzono by

bezokolicznik: uderzyć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: uderzywszy

gerundium: uderzenie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	uderzenie	uderzenia
D.	uderzenia	uderzeń
C.	uderzeniu	uderzeniom
B.	uderzenie	uderzenia
N.	uderzeniem	uderzeniami
Ms.	uderzeniu	uderzeniach
W.	uderzenie	uderzenia

imiesłów przymiotnikowy bierny: uderzony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	uderzony	uderzony	uderzony	uderzone	uderzona
D.	uderzonego	uderzonego	uderzonego	uderzonego	uderzonej
C.	uderzonemu	uderzonemu	uderzonemu	uderzonemu	uderzonej
B.	uderzonego	uderzonego	uderzony	uderzone	uderzoną
N.	uderzonym	uderzonym	uderzonym	uderzonym	uderzoną
Ms.	uderzonym	uderzonym	uderzonym	uderzonym	uderzonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	uderzeni	uderzeni	uderzone	uderzone
D.	uderzonych	uderzonych	uderzonych	uderzonych
C.	uderzonym	uderzonym	uderzonym	uderzonym
B.	uderzonych	uderzonych	uderzonych	uderzone
N.	uderzonymi	uderzonymi	uderzonymi	uderzonymi
Ms.	uderzonych	uderzonych	uderzonych	uderzonych

odpowiednik aspektowy: uderzać

Składnia

uderzyć

CO + (CZYM) + (DOKĄD)

11. o zegarze

Definicja

wydać dźwięk lub dźwięki sygnalizujące coś

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii dźwięki

Cytaty

	Gdy zegar uderzył kolejny raz, Grzegorz wręczył Ani pierścionek i patrząc jej głęboko w oczy, poprosił o rękę. źródło: NKJP: Małżeństwo z komputera, Express Ilustrowany, 2002-11-22
	Drgnęła, kiedy zegar w przedpokoju uderzył trzy razy. źródło: NKJP: Marek Krajewski: Widma w mieście Breslau, 2005
	Gdy uderzył dzwon żałobny, lokatorki w bieliźnie biegły do okien i zachęcały panów z orszaku, by po oddaniu ostatniej posługi zmarłemu pomyśleli o rzeczach bardziej ziemskich. źródło: NKJP: Stanisław Milewski: Intymne życie niegdysiejszej Warszawy, 2008
	Na kościele Świętego Piotra uderzyły dzwony nieszporne, natychmiast odpowiedziały im inne i przez pewien czas muzyka dzwonów wypełniała Wieczne Miasto, wstrząsając powietrzem. źródło: NKJP: Zofia Kossak: Błogosławiona wina, 1953
	Kiedy zbliżyli się do kościoła, uderzył właśnie dzwon. źródło: NKJP: Tadeusz Konwicki: Dziura w niebie, 1959

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	uderzę	uderzymy
2 os.	uderzysz	uderzycie
3 os.	uderzy	uderzą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	uderzyłem +(e)m uderzył	uderzyłam +(e)m uderzyła	uderzyłom +(e)m uderzyło	uderzyliśmy +(e)śmy uderzyli	uderzyłyśmy +(e)śmy uderzyły
2 os.	uderzyłeś +(e)ś uderzył	uderzyłaś +(e)ś uderzyła	uderzyłoś +(e)ś uderzyło	uderzyliście +(e)ście uderzyli	uderzyłyście +(e)ście uderzyły
3 os.	uderzył	uderzyła	uderzyło	uderzyli	uderzyły

bezosobnik: uderzono

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		uderzmy
2 os.	uderz	uderzcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	uderzyłbym bym uderzył	uderzyłabym bym uderzyła	uderzyłobym bym uderzyło	uderzylibyśmy byśmy uderzyli	uderzyłybyśmy byśmy uderzyły
2 os.	uderzyłbyś byś uderzył	uderzyłabyś byś uderzyła	uderzyłobyś byś uderzyło	uderzylibyście byście uderzyli	uderzyłybyście byście uderzyły
3 os.	uderzyłby by uderzył	uderzyłaby by uderzyła	uderzyłoby by uderzyło	uderzyliby by uderzyli	uderzyłyby by uderzyły

bezosobnik: uderzono by

bezokolicznik: uderzyć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: uderzywszy

gerundium: uderzenie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	uderzenie	uderzenia
D.	uderzenia	uderzeń
C.	uderzeniu	uderzeniom
B.	uderzenie	uderzenia
N.	uderzeniem	uderzeniami
Ms.	uderzeniu	uderzeniach
W.	uderzenie	uderzenia

odpowiednik aspektowy: uderzać

12. o sercu

Definicja

wykonać jeden z wielu rytmicznych skurczów

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt budowa i funkcjonowanie organizmów zwierzęcych

Relacje znaczeniowe

synonimy:

zabić

Cytaty

[suseł] Zapada w bardzo głęboki sen. Trzystugramowe ciałko będzie zaledwie o dwa stopnie cieplejsze niż lód, serce uderzy parę razy na minutę, a na jeden oddech trzeba by czekać jeszcze dłużej.

źródło: NKJP: Spać jak suseł, Dziennik Polski, 2006-12-02

Serce uderzyło w piersi, jakby chciało wyrwać się na zewnątrz. Przez ciało przebiegł przykry wstrząs, gdy stopy opadły sztywno na twardą ziemię.

źródło: NKJP: Ewa Białołęcka: Tkacz iluzji, 2004

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	uderzę	uderzymy
2 os.	uderzysz	uderzycie
3 os.	uderzy	uderzą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	uderzyłem +(e)m uderzył	uderzyłam +(e)m uderzyła	uderzyłom +(e)m uderzyło	uderzyliśmy +(e)śmy uderzyli	uderzyłyśmy +(e)śmy uderzyły
2 os.	uderzyłeś +(e)ś uderzył	uderzyłaś +(e)ś uderzyła	uderzyłoś +(e)ś uderzyło	uderzyliście +(e)ście uderzyli	uderzyłyście +(e)ście uderzyły
3 os.	uderzył	uderzyła	uderzyło	uderzyli	uderzyły

bezosobnik: uderzono

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		uderzmy
2 os.	uderz	uderzcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	uderzyłbym bym uderzył	uderzyłabym bym uderzyła	uderzyłobym bym uderzyło	uderzylibyśmy byśmy uderzyli	uderzyłybyśmy byśmy uderzyły
2 os.	uderzyłbyś byś uderzył	uderzyłabyś byś uderzyła	uderzyłobyś byś uderzyło	uderzylibyście byście uderzyli	uderzyłybyście byście uderzyły
3 os.	uderzyłby by uderzył	uderzyłaby by uderzyła	uderzyłoby by uderzyło	uderzyliby by uderzyli	uderzyłyby by uderzyły

bezosobnik: uderzono by

bezokolicznik: uderzyć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: uderzywszy

gerundium: uderzenie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	uderzenie	uderzenia
D.	uderzenia	uderzeń
C.	uderzeniu	uderzeniom
B.	uderzenie	uderzenia
N.	uderzeniem	uderzeniami
Ms.	uderzeniu	uderzeniach
W.	uderzenie	uderzenia

odpowiednik aspektowy: uderzać

Frazeologizmy

coś uderzyło do głowy komuś
coś uderzyło do łba komuś
coś/ktoś uderzyło/uderzył po kieszeni kogoś
krew uderzyła do głowy komuś
krew uderzyła do twarzy komuś
ktoś dał sobie w szyję
ktoś uderzył w gaz
ktoś poszedł w kimono
ktoś uderzył w kimono
ktoś uderzył na alarm
ktoś uderzył w czułą strunę
ktoś uderzył w jakiś ton
ktoś uderzył w jakąś nutę
ktoś uderzył w jakieś tony
ktoś uderzył w konkury
ktoś uderzył w pokorę
woda sodowa uderzyła do głowy komuś

Przysłowia

Jak / Jeśli się chce psa uderzyć, to kij się znajdzie
Jak ktoś chce psa uderzyć, to kij zawsze znajdzie
Kto chce psa uderzyć, kij zawsze znajdzie
Uderz w stół, a nożyce się odezwą
Uderz w stół, nożyce się odezwą
Uderz ręką w stół, a nożyce się odezwą

Data ostatniej modyfikacji: 11.10.2023