Chronologizacja
Pochodzenie
1.a mała łopata
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca materiały i narzędzia pracy
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | łopata |
Połączenia
- dębowa, drewniana, metalowa, plastikowa, tekturowa; krótka łopatka; łopatka saperska
- łopatka do piasku, do węgla
- łopatka i foremki; wiaderko i łopatka; worek i łopatka
- grzebać łopatką
Cytaty
|
Ratownicy przez 5 dni niewielkimi łopatkami, kilofami i gołymi rękami przekopywali się przez rumowisko. źródło: NKJP: Przemysław Gluma Przemysław Malisz: Trzydzieści metrów od życia, Super Express, 2006 |
|
|
[...] kiedy nastają ciepłe dni, piasek jest z wierzchu suchy, ale pod spodem, wystarczy zanurzyć łopatkę, znajduje się warstwa piasku mokrego, który dobrze nadaje się do robienia babek [...]. źródło: NKJP: Marek Kochan: Plac zabaw, 2007 |
|
|
Wyposażeni w łopatki lawinowe bardzo szybko odkopali obu alpinistów. źródło: NKJP: Maciek nie żyje, Tygodnik Podhalański, 1997 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | łopatka |
łopatki |
|
| D. | łopatki |
łopatek |
|
| C. | łopatce |
łopatkom |
|
| B. | łopatkę |
łopatki |
|
| N. | łopatką |
łopatkami |
|
| Ms. | łopatce |
łopatkach |
|
| W. | łopatko |
łopatki |
1.b zawartość
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca materiały i narzędzia pracy
KATEGORIE FIZYCZNE Ilość, liczby i liczenie ogólne określenia ilości
Cytaty
|
Codziennie z samych tylko schodów zmiata się po turystach pół łopatki kurzu i piasku. źródło: NKJP: Odkurzacze w komnatach, Dziennik Polski, 1998-02-18 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | łopatka |
łopatki |
|
| D. | łopatki |
łopatek |
|
| C. | łopatce |
łopatkom |
|
| B. | łopatkę |
łopatki |
|
| N. | łopatką |
łopatkami |
|
| Ms. | łopatce |
łopatkach |
|
| W. | łopatko |
łopatki |
Składnia
|
+ | łopatka | + |
CZEGO
|
2. w kuchni
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie miejsca, osoby, przedmioty, sytuacje związane z jedzeniem
Połączenia
- drewniana, plastikowa łopatka
- łopatka do ciasta, do lodów
- łopatki i łyżki
- nabierać, odwracać, przewracać coś łopatką
Cytaty
|
To mieszała łyżką w garnku, to znów przewracała łopatką cienkie, twarde placki, prażące się na płycie kuchennej. źródło: NKJP: Ewa Białołęcka: Tkacz iluzji, 2004 |
|
|
[...] kiedyś ciasto wyrabiało się ręcznie dębowymi łopatkami w kociołku [...]. źródło: NKJP: Jacek Sypień: Miłość i jedność, Dziennik Polski, 2002-12-24 |
|
|
Do kuchni wkroczyła mechanika, mamy w niej sokowirówki, miksery, [...] ale drewniane deski, łyżki, łopatki i tłuczki nadal są przydatne. źródło: NKJP: W najprostszej formie, Dziennik Polski, 2002-07-03 |
|
|
[...] mieszadło może mieć różny kształt, np. plastykowych łopatek, wygiętych metalowych haków lub uniwersalnego noża [...]. źródło: NKJP: Magdalena Łuków: Roboty kuchenne, Kuchnia, 1998 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | łopatka |
łopatki |
|
| D. | łopatki |
łopatek |
|
| C. | łopatce |
łopatkom |
|
| B. | łopatkę |
łopatki |
|
| N. | łopatką |
łopatkami |
|
| Ms. | łopatce |
łopatkach |
|
| W. | łopatko |
łopatki |
3. element mechanizmu
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I TECHNIKA Urządzenia i maszyny budowa urządzeń i maszyn
Połączenia
- wirujące łopatki
- łopatka wentylatora, wirnika, turbiny, śmigła
- łopatki do turbin
- łopatka w silniku
- geometria, położenie, ustawienie łopatek
- turbina z łopatkami
- łopatki obracają się
Cytaty
|
Przy niskich obrotach silnika łopatki są złożone i spaliny swobodnie dostają się do turbiny. źródło: NKJP: Mikołaj Szymański: Turbo z przerzutką, Gazeta Wyborcza – Magazyn, 1995-06-02 |
|
|
[...] najbardziej skuteczne nasady obrotowe działają poprzez wprawienie w ruch odpowiednio wyprofilowanych łopatek powodujących wysysanie powietrza z przewodu kominowego. źródło: NKJP: Magdalena Ślaga: Kominy i systemy kominowe, Dziennik Polski – Dom, 2003-12-17 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | łopatka |
łopatki |
|
| D. | łopatki |
łopatek |
|
| C. | łopatce |
łopatkom |
|
| B. | łopatkę |
łopatki |
|
| N. | łopatką |
łopatkami |
|
| Ms. | łopatce |
łopatkach |
|
| W. | łopatko |
łopatki |
Inne uwagi
Zwykle lm
Składnia
|
|
+ | łopatka | + |
(CZEGO)
|
4. kość
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego części ciała, elementy i substancje składowe
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt budowa i funkcjonowanie organizmów zwierzęcych
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | kość |
Połączenia
- lewa, prawa; złamana łopatka; wystające łopatki
- obojczyk i łopatka
- pęknięcie łopatki
- ból w łopatce
- łopatka boli; pękła
- złamać łopatkę; ściągnąć łopatki;
- stłuczenie, złamanie łopatki
Cytaty
|
Ranny ma pękniętą kość łopatki oraz ogólne obrażenia całego ciała. źródło: NKJP: Krótko, Dziennik Polski, 2002-07-03 |
|
|
Czułem ból w łopatce, którą mi przetrącił ormowiec [...]. źródło: NKJP: Henryk Grynberg: Życie ideologiczne, osobiste, codzienne i artystyczne, 1998 |
|
|
Nieznany kierowca nieustalonego pojazdu potrącił mężczyznę, który doznał złamania obojczyka i łopatki. źródło: NKJP: (ZS): Dziennik Polski, 2002-10-07 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | łopatka |
łopatki |
|
| D. | łopatki |
łopatek |
|
| C. | łopatce |
łopatkom |
|
| B. | łopatkę |
łopatki |
|
| N. | łopatką |
łopatkami |
|
| Ms. | łopatce |
łopatkach |
|
| W. | łopatko |
łopatki |
5. miejsce na plecach
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Określenia fizyczności człowieka wygląd
Połączenia
- kościste, krzywe łopatki
- ramię i łopatka
- włosy do łopatek
- włosy za łopatki
- rana, szrama, tatuaż na łopatce
- ranny w łopatkę
- poklepać kogoś po łopatkach
Cytaty
|
[...] opryszek z Radomia znalazł się w szpitalu z połamanymi rękoma oraz raną ciętą łopatki. źródło: NKJP: /pok/: Gang z bronią, Echo Dnia, 2005-05-21 |
|
|
Chłopcy wdziali spodnie i siedli na murawniku, zgarbiwszy kościste łopatki. źródło: NKJP: Leopold Buczkowski: Czarny potok, 1959 |
|
|
[...] nawet starszych ogarnia szał tatuowania ciała [...], decydują się na tatuaż zwłaszcza na ramionach, łopatce lub brzuchu. źródło: NKJP: Ewa Halewska: Ciało spod igły, Nowiny Raciborskie, 2002-08-07 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | łopatka |
łopatki |
|
| D. | łopatki |
łopatek |
|
| C. | łopatce |
łopatkom |
|
| B. | łopatkę |
łopatki |
|
| N. | łopatką |
łopatkami |
|
| Ms. | łopatce |
łopatkach |
|
| W. | łopatko |
łopatki |
Inne uwagi
Zwykle lm
6. porcja mięsa
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie rodzaje pokarmu/potraw i ich cechy
Połączenia
- gotowana, mrożona, wędzona łopatka; łopatka barania, cielęca, wieprzowa, wołowa
- łopatka bez kości
- łopatka z kością
- szynka i łopatka
- kawałek; kilogram, ileś deko, kilo łopatki
- mięso z łopatki
- łopatka potaniała
Cytaty
|
Udziec, comber, antrykot i łopatkę przeznacza się na pieczeń, szaszłyki, steki, kotlety, zrazy, a po rozdrobnieniu - na gulasz albo kotlety mielone. źródło: NKJP: Katarzyna i Zbigniew Tyszkowie: Specjały, Kuchnia, 1998 |
|
|
W krakowskiej sieci MAKRO [...] kilo przedniej łopatki baraniej kosztuje 18 zł. źródło: NKJP: Zostało mnóstwo jagniąt, Dziennik Polski, 2002-04-18 |
|
|
[...] zabraknie wśród mięs szynki i wieprzowiny, pojawią się za to wołowa łopatka i baranie kotlety. źródło: NKJP: Tak samo, a przecież inaczej, Dziennik Polski, 2003-08-23 |
|
|
[...] rząd podjął decyzję o wprowadzeniu stawki zero w regulacji opłat wyrównawczych na mleko [...] oraz o obniżeniu średnio o 50% na importowane szynki oraz świeże i mrożone łopatki wieprzowe. źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 27.04.1995 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | łopatka |
łopatki |
|
| D. | łopatki |
łopatek |
|
| C. | łopatce |
łopatkom |
|
| B. | łopatkę |
łopatki |
|
| N. | łopatką |
łopatkami |
|
| Ms. | łopatce |
łopatkach |
|
| W. | łopatko |
łopatki |
Inne uwagi
Zwykle lp