UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

przypalić

Chronologizacja

SPXVI, SJPXVII, STR, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. przypalę
 przypalimy
2 os. przypalisz
 przypalicie
3 os. przypali
 przypalą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. przypaliłem
+(e)m przypalił
 przypaliłam
+(e)m przypaliła
 przypaliłom
+(e)m przypaliło
 przypaliliśmy
+(e)śmy przypalili
 przypaliłyśmy
+(e)śmy przypaliły
2 os. przypaliłeś
+(e)ś przypalił
 przypaliłaś
+(e)ś przypaliła
 przypaliłoś
+(e)ś przypaliło
 przypaliliście
+(e)ście przypalili
 przypaliłyście
+(e)ście przypaliły
3 os. przypalił
 przypaliła
 przypaliło
 przypalili
 przypaliły

bezosobnik: przypalono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. przypalmy
2 os. przypal
 przypalcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. przypaliłbym
bym przypalił
 przypaliłabym
bym przypaliła
 przypaliłobym
bym przypaliło
 przypalilibyśmy
byśmy przypalili
 przypaliłybyśmy
byśmy przypaliły
2 os. przypaliłbyś
byś przypalił
 przypaliłabyś
byś przypaliła
 przypaliłobyś
byś przypaliło
 przypalilibyście
byście przypalili
 przypaliłybyście
byście przypaliły
3 os. przypaliłby
by przypalił
 przypaliłaby
by przypaliła
 przypaliłoby
by przypaliło
 przypaliliby
by przypalili
 przypaliłyby
by przypaliły

bezosobnik: przypalono by

bezokolicznik: przypalić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: przypaliwszy

gerundium: przypalenie

imiesłów przymiotnikowy bierny: przypalony

odpowiednik aspektowy: przypalać

Pochodzenie

Zob. palić

1. potrawę

Definicja

spowodować częściowe zwęglenie się w wyniku nieumiejętnego gotowania, smażenia lub pieczenia

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie czynności związane z przyrządzaniem jedzenia

Połączenia

  • kucharz przypalił coś; żona przypaliła coś
  • przypalić barszcz, bigos, golonkę, kaszę, kluski, mięsko, mleko, obiad, potrawę, risotto, wodę, ziemniaki, zupę, żeberka
  • przypalony chleb, cukier, tłuszcz; przypalona cebulka, jajecznica, pizza; przypalone ciastko, kartofle

Cytaty

Czasami przypali zupę, czasami stłucze talerz z pomidorówką.

źródło: NKJP: Fatalne zauroczenie, CKM, 2000

[...] w Alpach możecie do woli obwiniać się o to, kto tydzień temu bardziej przypalił ziemniaki i dlaczego.

źródło: NKJP: Ty i on, Cosmopolitan, 2000

Arek raz przypalił żeberka i na obiad trzeba było zjeść chińską zupkę.

źródło: NKJP: Tylko mamy brak..., Trybuna Śląska, 1998

[...] smakowała jak rozwodniona kapusta podprawiona przypalonym chlebem.

źródło: NKJP: Piotr Bikont: Jadłem w..., Dodatek do Gazety Wyborczej, 1992-10-30

Składnia

bez ograniczeń + przypalić +
CO

2. ubranie

Definicja

spowodować częściowe uszkodzenie, działając ogniem lub czymś bardzo gorącym

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii temperatura i ogień

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii stan skupienia, trwałość materii

Połączenia

  • przypalić bluzkę, koszulę
  • przypalić płonącym patykiem, żelazkiem
  • przypalony garnek

Cytaty

Jednego magun uderzył błyskawicą w pierś, przypalił koszulę, sypnął iskrami, oparzył i oszołomił.

źródło: NKJP: Artur Baniewicz: Smoczy pazur, 2003

Znalazłam w zlewie przypalony garnek.

źródło: NKJP: Danuta Błaszak: Karuzela ku słońcu, 2003

Spodnie-dzwony są czarne i szare, jakby przypalone żelazkiem albo wycierane pumeksem.

źródło: NKJP: (ECe): W co się ubrać?, Gazeta Krakowska, 2002-09-22

Przypaliłam dzisiaj bluzkę żelazkiem. Nie mogłam doprasować zagięcia, wiec tak przycisnęłam żelazko, że lekko przytopiłam bluzkę.

źródło: Internet

Składnia

bez ograniczeń + przypalić +
CO

3. człowieka

Definicja

poparzyć kogoś, dotykając jego ciała jakimś bardzo gorącym lub płonącym przedmiotem

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Choroby i ich leczenie przyczyny, objawy i skutki chorób

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii temperatura i ogień

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  storturować

Połączenia

  • przypalić skórę; trzylatka; psa
  • przypalić papierosem, żelazem, żelazkiem
  • przypalony ogniem

Cytaty

I ta jego gęba, matko! Jakby ktoś ją przypalił żelazem.

źródło: NKJP: Mariusz Grzebalski: Człowiek, który biegnie przez las, 2006

Sprawcy grozili chłopcom, że zostaną przypaleni papierosami.

źródło: NKJP: Policyjna doba, Dziennik Polski, 2003-03-17

Składnia

bez ograniczeń + przypalić +
KOGO/CO + (CZYM)

4. papierosa

Definicja

przytknąć ogień do papierosa lub czegoś podobnego i spowodować, że się to zaczyna palić

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie używki

Połączenia

  • przypalić fajkę, papierosa, papieroska
  • przypalić zapalniczką, zapałką

Cytaty

Kiedyś jako nastolatka usiłowała przypalić papierosa od kuchenki gazowej i podpaliła sobie grzywkę.

źródło: NKJP: Zygmunt Miłoszewski: Domofon, 2005

Zapałka płonie, a ja przecież nie mogę przypalić fajki.

źródło: NKJP: Leszek Michno: Nie pal sobie życia, Gazeta Wyborcza, 1994-11-17

Władek poczęstował go papierosem. Wziął bez słowa, oderwał filtr i przypalił zapałką.

źródło: NKJP: Andrzej Stasiuk: Taksim, 2009

Składnia

bez ograniczeń + przypalić +
CO + (KOMU)

5. od czasu do czasu

Definicja

pot. 
zapalić papierosa lub inną używkę od czasu do czasu

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie używki

Połączenia

  • przypalić trawkę

Cytaty

Czasem na imprezie ktoś przypali trawkę, ale nikomu to nie imponuje - zapewniają uczniowie.

źródło: NKJP: Ewa Ziętarska: Nie strzelać do ucznia, Gazeta Wyborcza, 1996-05-07

Ja zawsze twierdziłem że przypalić jest zdrowo :) ale nie spodziewałem się, że alzheimera tym można leczyć.

źródło: Internet

Ja lubię przypalić i poprawić wódą. Jak mnie porządnie kopnie to dopiero wiem, że żyję.

źródło: Internet

Składnia

bez ograniczeń + przypalić +
CO
Data ostatniej modyfikacji: 18.10.2011
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN