UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

nasycić

Chronologizacja

SStp, SPXVI, SKN, SJPXVII, STR, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

Zob.  sycić 

1. głód

Definicja

zaspokoić głód lub pragnienie

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie czynności związane z jedzeniem

Połączenia

  • nasycić głodnych; głód, pragnienie; brzuch, żołądek
  • chcieć, nie móc nasycić
  • uczucie nasycenia

Cytaty

Na bunty wczesnego średniowiecza znaleziono, jak wiadomo, odtrutkę i nie mogąc nasycić głodnych, ukazano ubóstwo w złotych ramach uświęcenia.

źródło: KWSJP: Andrzej Kuśniewicz: Trzecie królestwo, Miesięcznik Literacki, 1970, nr 3

Pierwszą myślą było znaleźć coś do jedzenia, potem, gdy nasycił głód zimną konserwą i sucharami [...], odszukał magazyn budowlany ośrodka.

źródło: KWSJP: Tadeusz Hołuj: Raj, 1972

Gdy nasycili pierwsze pragnienie i przełknęli po parę kęsów, poczuli się weselej.

źródło: KWSJP: Eugeniusz Paukszta: Ich trzech i dziewczyna, 1978

Wilczyca gnana głodem powracała kilkakrotnie na śródleśną polanę [...]. Nie znajdowała tam jednak niczego, czym mogłaby nasycić swój niezmiennie teraz podciągnięty brzuch.

źródło: KWSJP: Piotr Korda: Wadera, 1968

[...] jest w kocie coś, co mimo nasycenia każe mu gonić za każdą myszą, a dogoniwszy, igrać z nią okrutnie.

źródło: KWSJP: Marcin Wolski: Agent dołu, 1988

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. nasycę
 nasycimy
2 os. nasycisz
 nasycicie
3 os. nasyci
 nasycą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. nasyciłem
+(e)m nasycił
 nasyciłam
+(e)m nasyciła
 nasyciłom
+(e)m nasyciło
 nasyciliśmy
+(e)śmy nasycili
 nasyciłyśmy
+(e)śmy nasyciły
2 os. nasyciłeś
+(e)ś nasycił
 nasyciłaś
+(e)ś nasyciła
 nasyciłoś
+(e)ś nasyciło
 nasyciliście
+(e)ście nasycili
 nasyciłyście
+(e)ście nasyciły
3 os. nasycił
 nasyciła
 nasyciło
 nasycili
 nasyciły

bezosobnik: nasycono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. nasyćmy
2 os. nasyć
 nasyćcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. nasyciłbym
bym nasycił
 nasyciłabym
bym nasyciła
 nasyciłobym
bym nasyciło
 nasycilibyśmy
byśmy nasycili
 nasyciłybyśmy
byśmy nasyciły
2 os. nasyciłbyś
byś nasycił
 nasyciłabyś
byś nasyciła
 nasyciłobyś
byś nasyciło
 nasycilibyście
byście nasycili
 nasyciłybyście
byście nasyciły
3 os. nasyciłby
by nasycił
 nasyciłaby
by nasyciła
 nasyciłoby
by nasyciło
 nasyciliby
by nasycili
 nasyciłyby
by nasyciły

bezosobnik: nasycono by

bezokolicznik: nasycić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: nasyciwszy

gerundium: nasycenie

imiesłów przymiotnikowy bierny: nasycony

odpowiedniki aspektowe: sycić , nasycać

Składnia

Rzżywotny + nasycić +
KOGO/CO + (CZYM)

2. ciekawość

Definicja

zaspokoić zmysły, jakieś uczucie lub potrzebę czegoś

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka emocje i uczucia

Połączenia

  • nasycić ambicję, ciekawość, oczy, pragnienie, serce, wrażliwość, wyobraźnię, wzrok, żądze
  • nasycić obecnością, rozmową, wrażeniami; oczy jakimś widokiem
  • uczucie satysfakcji i nasycenia; nasycenie i niedosyt

Cytaty

[...] zjawił się w porze, w której, jak sądził, wszyscy już będą po kolacji, a zastał samego Teofila [...] i nasycił swe samotne serce rozmową z chłopcem.

źródło: KJ PWN: Jan Parandowski: Niebo w płomieniach: 1947

Wasi bogowie umarli bezpowrotnie, wasze tradycje rozwiały się, jak mgły przed gwiazdą dzienną. Nie mówię tego dlatego, by nasycić zemstę.

źródło: KWSJP: Teodor Jeske-Choiński: Ostatni Rzymianie, 1958

Otóż miłość jest tą siłą [...], która nie narzuca się człowiekowi od zewnątrz, lecz rodzi się w jego wnętrzu [...]. Chodzi tylko o to, by człowiek pozwolił jej narodzić się i by umiał nasycić nią swoją wrażliwość.

źródło: KWSJP: Przemówienie Ojca Świętego Jana Pawła II podczas spotkania w Auli Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Gazeta Miejska, 1999, nr 12

Locha, nasyciwszy swoją świńską ciekawość i uznawszy, że nie jestem zbyt apetyczna, zaczęła spędzać warchlaki do lasu.

źródło: KWSJP: Wyprawa na wyspę, Płomyczek, 1963, nr 17

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. nasycę
 nasycimy
2 os. nasycisz
 nasycicie
3 os. nasyci
 nasycą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. nasyciłem
+(e)m nasycił
 nasyciłam
+(e)m nasyciła
 nasyciłom
+(e)m nasyciło
 nasyciliśmy
+(e)śmy nasycili
 nasyciłyśmy
+(e)śmy nasyciły
2 os. nasyciłeś
+(e)ś nasycił
 nasyciłaś
+(e)ś nasyciła
 nasyciłoś
+(e)ś nasyciło
 nasyciliście
+(e)ście nasycili
 nasyciłyście
+(e)ście nasyciły
3 os. nasycił
 nasyciła
 nasyciło
 nasycili
 nasyciły

bezosobnik: nasycono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. nasyćmy
2 os. nasyć
 nasyćcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. nasyciłbym
bym nasycił
 nasyciłabym
bym nasyciła
 nasyciłobym
bym nasyciło
 nasycilibyśmy
byśmy nasycili
 nasyciłybyśmy
byśmy nasyciły
2 os. nasyciłbyś
byś nasycił
 nasyciłabyś
byś nasyciła
 nasyciłobyś
byś nasyciło
 nasycilibyście
byście nasycili
 nasyciłybyście
byście nasyciły
3 os. nasyciłby
by nasycił
 nasyciłaby
by nasyciła
 nasyciłoby
by nasyciło
 nasyciliby
by nasycili
 nasyciłyby
by nasyciły

bezosobnik: nasycono by

bezokolicznik: nasycić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: nasyciwszy

gerundium: nasycenie

imiesłów przymiotnikowy bierny: nasycony

odpowiedniki aspektowe: sycić , nasycać

Składnia

Rzżywotny + nasycić +
CO + (CZYM)

3. powietrze

Definicja

wprowadzić do czegoś dużą ilość jakiejś substancji

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii stan skupienia, trwałość materii

KATEGORIE FIZYCZNE Ilość, liczby i liczenie ogólne określenia ilości

Relacje znaczeniowe

synonimy:  wysycić

Połączenia

  • nasycić atmosferę, glebę, powietrze; krew
  • nasycić barwnikiem, benzyną, dwutlenkiem węgla, gazem, olejem, parą wodną, płynem, roztworem, smarem, jakąś substancją, środkami chemicznymi, terpentyną, tlenem, trucizną, wilgocią, wodą, żywicą; dymem, zapachem
  • nasycić mocno
  • poziom, stan nasycenia

Cytaty

Idąc przygotował sobie tamponik i nasycił go jakąś substancją.

źródło: KJ PWN: Zbigniew Nienacki: Księga strachów, 1967

Jedna z japońskich firm olejkami eterycznymi nasyciła powietrze w systemie wentylacyjnym.

źródło: KJ PWN: Wprost, 2000, nr 12

Maszynista i palacz schodzili po wąskich schodkach [...], wycierali dłonie w szmaty nasycone oliwą.

źródło: KWSJP: Romuald Cabaj: Trzebienie lasu, 1967

Na drugi dzień wstawił tygle na ogień i [...] nasycił powietrze celi i korytarza takim dymem, że żołnierze po każdej wizycie umykali w pośpiechu do wartowni.

źródło: KWSJP: Artur Klingen: Kawaler pokutnego krzyża, 1976

Temperatura panująca w tej strefie powoduje zbyt słabe nasycenie atmosfery parą wodną.

źródło: KWSJP: Bolesław Gomółka: Ekologia planet — Wenus i Marsa, Wszechświat, 1958, nr 7-8

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. nasycę
 nasycimy
2 os. nasycisz
 nasycicie
3 os. nasyci
 nasycą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. nasyciłem
+(e)m nasycił
 nasyciłam
+(e)m nasyciła
 nasyciłom
+(e)m nasyciło
 nasyciliśmy
+(e)śmy nasycili
 nasyciłyśmy
+(e)śmy nasyciły
2 os. nasyciłeś
+(e)ś nasycił
 nasyciłaś
+(e)ś nasyciła
 nasyciłoś
+(e)ś nasyciło
 nasyciliście
+(e)ście nasycili
 nasyciłyście
+(e)ście nasyciły
3 os. nasycił
 nasyciła
 nasyciło
 nasycili
 nasyciły

bezosobnik: nasycono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. nasyćmy
2 os. nasyć
 nasyćcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. nasyciłbym
bym nasycił
 nasyciłabym
bym nasyciła
 nasyciłobym
bym nasyciło
 nasycilibyśmy
byśmy nasycili
 nasyciłybyśmy
byśmy nasyciły
2 os. nasyciłbyś
byś nasycił
 nasyciłabyś
byś nasyciła
 nasyciłobyś
byś nasyciło
 nasycilibyście
byście nasycili
 nasyciłybyście
byście nasyciły
3 os. nasyciłby
by nasycił
 nasyciłaby
by nasyciła
 nasyciłoby
by nasyciło
 nasyciliby
by nasycili
 nasyciłyby
by nasyciły

bezosobnik: nasycono by

bezokolicznik: nasycić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: nasyciwszy

gerundium: nasycenie

imiesłów przymiotnikowy bierny: nasycony

odpowiednik aspektowy: nasycać

Składnia

bez ograniczeń + nasycić +
CO + CZYM

4. rynek

Definicja

dostarczyć czegoś lub zgromadzić coś w dużej ilości, aby zaspokoić jakieś potrzeby

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Biznes handel i usługi

CZŁOWIEK I TECHNIKA Przemysł produkcja

KATEGORIE FIZYCZNE Ilość, liczby i liczenie ogólne określenia ilości

Relacje znaczeniowe

synonimy:  wysycić

Połączenia

  • nasycić rynek, gospodarkę
  • nasycić elektroniką, produktami, mieszkaniami, zabytkami
  • nasycić nadmiernie, przesadnie
  • stan, wskaźniki nasycenia

Cytaty

Ponoć zespół specjalistów Renault bada możliwość czasowego ograniczenia produkcji innych aut rodziny Megane, by nasycić rynek.

źródło: NKJP: Andrzej Kublik: SCENICzny zawrót głowy, Gazeta Wyborcza - Dodatek, 1997-01-31

Tym, którzy przyjechali tuż po rozszerzeniu Unii, łatwiej było się zatrudnić, nawet bez znajomości angielskiego. Teraz rynek jest już nasycony.

źródło: KWSJP: Beata Polanowska: Ambicje do kieszeni, Trybuna, 2006

Kolejną rzeczą jest zwyczajne rozróżnienie, czy jesteśmy leworęczni czy praworęczni. Rynek nasycony jest produktami dla tych dwóch grup, więc nie będzie problemów z wyborem.

źródło: NKJP: Jarosz Damian: Dobrana, komputerowa para, Dziennik Bałtycki, 2000-07-27

Ciasne klatki schodowe, korytarze i gabinety obłożono tandetnymi wykładzinami, wsadzono trochę plastikowo-aluminiowej stolarki i nasycono to elektroniką.

źródło: NKJP: Andrzej Horubała: Farciarz, 2003

Kazimierz zwany Wielkim rozumiał, że o znaczeniu kraju nie stanowi rozległość obszaru, ale jego jakość gatunkowa, czyli jego zagospodarowanie i efektywność ekonomiczna, obronność państwa i […] poziom cywilizacyjny mieszkańców oraz nasycenie terenu obiektami kultury i sztuki.

źródło: KWSJP: Jadwiga Żylińska: Piastówny i żony Piastów, 1969

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. nasycę
 nasycimy
2 os. nasycisz
 nasycicie
3 os. nasyci
 nasycą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. nasyciłem
+(e)m nasycił
 nasyciłam
+(e)m nasyciła
 nasyciłom
+(e)m nasyciło
 nasyciliśmy
+(e)śmy nasycili
 nasyciłyśmy
+(e)śmy nasyciły
2 os. nasyciłeś
+(e)ś nasycił
 nasyciłaś
+(e)ś nasyciła
 nasyciłoś
+(e)ś nasyciło
 nasyciliście
+(e)ście nasycili
 nasyciłyście
+(e)ście nasyciły
3 os. nasycił
 nasyciła
 nasyciło
 nasycili
 nasyciły

bezosobnik: nasycono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. nasyćmy
2 os. nasyć
 nasyćcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. nasyciłbym
bym nasycił
 nasyciłabym
bym nasyciła
 nasyciłobym
bym nasyciło
 nasycilibyśmy
byśmy nasycili
 nasyciłybyśmy
byśmy nasyciły
2 os. nasyciłbyś
byś nasycił
 nasyciłabyś
byś nasyciła
 nasyciłobyś
byś nasyciło
 nasycilibyście
byście nasycili
 nasyciłybyście
byście nasyciły
3 os. nasyciłby
by nasycił
 nasyciłaby
by nasyciła
 nasyciłoby
by nasyciło
 nasyciliby
by nasycili
 nasyciłyby
by nasyciły

bezosobnik: nasycono by

bezokolicznik: nasycić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: nasyciwszy

gerundium: nasycenie

imiesłów przymiotnikowy bierny: nasycony

odpowiednik aspektowy: nasycać

Składnia

bez ograniczeń + nasycić +
CO + (CZYM)

5. twórczość

Definicja

wprowadzić do czegoś jakieś elementy w dużej ilości lub uczynić je bardziej intensywnymi

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Ilość, liczby i liczenie ogólne określenia ilości

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Połączenia

  • nasycić kulturę, utwór
  • nasycić dźwiękami, faktami, informacjami, jakimiś treściami, wiadomościami; bólem, goryczą, melancholią, refleksją

Cytaty

Zespół powrócił do porządnego rockowego łojenia i w dodatku wyjątkowo szczodrze nasycił je dźwiękami gitary.

źródło: KWSJP: Grzegorz Szczepański: „Stadium Arcadium” - Red Hot Chili Peppers, Głos Pomorza, 2006

Oborski domagał się od literatury pełnego świadectwa swoich czasów [...], potępiał formalizm i estetyzm utworów ukazujących się po wyzwoleniu, postulował nasycenie literatury racjonalizmem.

źródło: KWSJP: Halina Gosk: W kręgu „Kuźnicy”. Dyskusje krytycznoliterackie lat 1945 - 1948, 1985

Dzięki specjalnej funkcji restauracji starych fotografii można automatycznie nasycić barwy i pozbyć się kurzu z powierzchni skanowanego zdjęcia.

źródło: KWSJP: Zdjęcia jak nowe, Enter, 2004, nr 3

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. nasycę
 nasycimy
2 os. nasycisz
 nasycicie
3 os. nasyci
 nasycą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. nasyciłem
+(e)m nasycił
 nasyciłam
+(e)m nasyciła
 nasyciłom
+(e)m nasyciło
 nasyciliśmy
+(e)śmy nasycili
 nasyciłyśmy
+(e)śmy nasyciły
2 os. nasyciłeś
+(e)ś nasycił
 nasyciłaś
+(e)ś nasyciła
 nasyciłoś
+(e)ś nasyciło
 nasyciliście
+(e)ście nasycili
 nasyciłyście
+(e)ście nasyciły
3 os. nasycił
 nasyciła
 nasyciło
 nasycili
 nasyciły

bezosobnik: nasycono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. nasyćmy
2 os. nasyć
 nasyćcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. nasyciłbym
bym nasycił
 nasyciłabym
bym nasyciła
 nasyciłobym
bym nasyciło
 nasycilibyśmy
byśmy nasycili
 nasyciłybyśmy
byśmy nasyciły
2 os. nasyciłbyś
byś nasycił
 nasyciłabyś
byś nasyciła
 nasyciłobyś
byś nasyciło
 nasycilibyście
byście nasycili
 nasyciłybyście
byście nasyciły
3 os. nasyciłby
by nasycił
 nasyciłaby
by nasyciła
 nasyciłoby
by nasyciło
 nasyciliby
by nasycili
 nasyciłyby
by nasyciły

bezosobnik: nasycono by

bezokolicznik: nasycić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: nasyciwszy

gerundium: nasycenie

imiesłów przymiotnikowy bierny: nasycony

odpowiednik aspektowy: nasycać

Składnia

bez ograniczeń + nasycić +
CO + CZYM
Data ostatniej modyfikacji: 10.07.2012
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN