UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

raczyć

Chronologizacja

SStp, SKN, SJPXVII, STR, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

psł. *račiti 'krzyczeć, wołać o coś, mówić o czymś'

Stąd dopiero 'życzyć sobie czegoś, chcieć czegoś', 'częstować, ugaszczać, ucztować'. Od rdzenia *rōk- związanego z *rēk- .

1. kawą

Definicja

książk.

dawać komuś coś do jedzenia, picia lub palenia

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie czynności związane z jedzeniem

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zwroty grzecznościowe i zachowania akceptowane społecznie

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	częstować
	hiperonimy:	dawać

Połączenia

kuchnia, restauracja raczyła; gospodynie raczyły kogoś czymś
raczyć gości, krewnych, przyjaciół
raczyć koniakiem, piwem, winem, wódką; jakimiś potrawami
raczyć obficie

Cytaty

	Nie wspominała tych smakowitych potraw, [...] jakimi niegdyś raczyła gości w swojej restauracji, bo zaraz łzy stawały w jej oczach. źródło: KJ PWN: Jerzy Krzysztoń: Wielbłąd na stepie, 1978
	Zarzeka się, że nie znosi kuchni arabskiej, którą raczyły ją egipskie restauracje. źródło: KJ PWN: Fakt Nr: 01.17 (14)/2004
	Może miały jeszcze w swej kociej pamięci czułe głaskanie, miski z mlekiem, kawały wędzonki, którymi obficie raczyła ich, gdy była jeszcze zdrową [...]. źródło: KJ PWN: Krystyna Kolińska: Orzeszkowa, złote ptaki i terroryści, 1996
	Kuchnia raczy ich przypaloną zupą mleczną. źródło: KJ PWN: Maria Borowa: Dominika znaczy niedziela, 1988
	Krupami z wołowiną po maniowsku, pęczakiem z grochem i kapustą [...] obficie raczyły gospodynie z Maniów. źródło: KWSJP: Józef Figura: Szumigłówka w morzu dań, Tygodnik Podhalański nr 5, 1997

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	raczę	raczymy
2 os.	raczysz	raczycie
3 os.	raczy	raczą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	raczyłem +(e)m raczył	raczyłam +(e)m raczyła	raczyłom +(e)m raczyło	raczyliśmy +(e)śmy raczyli	raczyłyśmy +(e)śmy raczyły
2 os.	raczyłeś +(e)ś raczył	raczyłaś +(e)ś raczyła	raczyłoś +(e)ś raczyło	raczyliście +(e)ście raczyli	raczyłyście +(e)ście raczyły
3 os.	raczył	raczyła	raczyło	raczyli	raczyły

bezosobnik: raczono

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę raczył będę raczyć	będę raczyła będę raczyć	będę raczyło będę raczyć	będziemy raczyli będziemy raczyć	będziemy raczyły będziemy raczyć
2 os.	będziesz raczył będziesz raczyć	będziesz raczyła będziesz raczyć	będziesz raczyło będziesz raczyć	będziecie raczyli będziecie raczyć	będziecie raczyły będziecie raczyć
3 os.	będzie raczył będzie raczyć	będzie raczyła będzie raczyć	będzie raczyło będzie raczyć	będą raczyli będą raczyć	będą raczyły będą raczyć

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		raczmy
2 os.	racz	raczcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	raczyłbym bym raczył	raczyłabym bym raczyła	raczyłobym bym raczyło	raczylibyśmy byśmy raczyli	raczyłybyśmy byśmy raczyły
2 os.	raczyłbyś byś raczył	raczyłabyś byś raczyła	raczyłobyś byś raczyło	raczylibyście byście raczyli	raczyłybyście byście raczyły
3 os.	raczyłby by raczył	raczyłaby by raczyła	raczyłoby by raczyło	raczyliby by raczyli	raczyłyby by raczyły

bezosobnik: raczono by

bezokolicznik: raczyć

imiesłów przysłówkowy współczesny: racząc

gerundium: raczenie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	raczenie	raczenia
D.	raczenia	raczeń
C.	raczeniu	raczeniom
B.	raczenie	raczenia
N.	raczeniem	raczeniami
Ms.	raczeniu	raczeniach
W.	raczenie	raczenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: raczący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	raczący	raczący	raczący	raczące	racząca
D.	raczącego	raczącego	raczącego	raczącego	raczącej
C.	raczącemu	raczącemu	raczącemu	raczącemu	raczącej
B.	raczącego	raczącego	raczący	raczące	raczącą
N.	raczącym	raczącym	raczącym	raczącym	raczącą
Ms.	raczącym	raczącym	raczącym	raczącym	raczącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	raczący	raczący	raczące	raczące
D.	raczących	raczących	raczących	raczących
C.	raczącym	raczącym	raczącym	raczącym
B.	raczących	raczących	raczących	raczące
N.	raczącymi	raczącymi	raczącymi	raczącymi
Ms.	raczących	raczących	raczących	raczących

imiesłów przymiotnikowy bierny: raczony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	raczony	raczony	raczony	raczone	raczona
D.	raczonego	raczonego	raczonego	raczonego	raczonej
C.	raczonemu	raczonemu	raczonemu	raczonemu	raczonej
B.	raczonego	raczonego	raczony	raczone	raczoną
N.	raczonym	raczonym	raczonym	raczonym	raczoną
Ms.	raczonym	raczonym	raczonym	raczonym	raczonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	raczeni	raczeni	raczone	raczone
D.	raczonych	raczonych	raczonych	raczonych
C.	raczonym	raczonym	raczonym	raczonym
B.	raczonych	raczonych	raczonych	raczone
N.	raczonymi	raczonymi	raczonymi	raczonymi
Ms.	raczonych	raczonych	raczonych	raczonych

odpowiednik aspektowy: uraczyć

Składnia

Rz_osobowy

raczyć

KOGO + CZYM

2. anegdotami

Definicja

pejorat.

pokazywać, opowiadać lub prezentować w inny sposób jakieś osobie coś, co niekoniecznie wzbudza jej zainteresowanie

Kwalifikacja tematyczna

ATEMATYCZNY

Relacje znaczeniowe

synonimy:

częstować, obdarzać

Połączenia

raczyć czytelników, dziennikarzy, publiczność, publikę
raczyć grą, muzyką; anegdotami, hasłami, historyjkami, opowieściami, plotkami, rewelacjami, jakimiś tekstami, utworami

Cytaty

	Gospodarz, władający trzema językami [...] raczył mnie anegdotami, które przydawały barw wydarzeniom na Krecie. źródło: KWSJP: Jan Mar: Powrót do kolebki, 1976
	Polacy są gadatliwi, lubią rozmawiać i opowiadać, chętnie raczą każdego szczegółowymi historiami swych trosk, kłopotów, niepowodzeń. źródło: KJ PWN: Twórczość Nr: 11/1968
	Kiedy siedziałem na Montelupich wraz z czterema więźniami radzieckimi [...], potrafili cytować całe fragmenty z książek żenująco naiwnych [...], którymi raczono ich w szkołach. źródło: KJ PWN: Tadeusz Kwiatkowski: Panopticum, 1995
	Syn gospodarza z pobliskiego obejścia przynosił nam zawinięte w gazetę wędliny. W zamian dawaliśmy mu piwo i papierosy i raczyliśmy go opowieściami z miasta. źródło: KJ PWN: Krzysztof Varga: Chłopaki nie płaczą, 1996

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	raczę	raczymy
2 os.	raczysz	raczycie
3 os.	raczy	raczą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	raczyłem +(e)m raczył	raczyłam +(e)m raczyła	raczyłom +(e)m raczyło	raczyliśmy +(e)śmy raczyli	raczyłyśmy +(e)śmy raczyły
2 os.	raczyłeś +(e)ś raczył	raczyłaś +(e)ś raczyła	raczyłoś +(e)ś raczyło	raczyliście +(e)ście raczyli	raczyłyście +(e)ście raczyły
3 os.	raczył	raczyła	raczyło	raczyli	raczyły

bezosobnik: raczono

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę raczył będę raczyć	będę raczyła będę raczyć	będę raczyło będę raczyć	będziemy raczyli będziemy raczyć	będziemy raczyły będziemy raczyć
2 os.	będziesz raczył będziesz raczyć	będziesz raczyła będziesz raczyć	będziesz raczyło będziesz raczyć	będziecie raczyli będziecie raczyć	będziecie raczyły będziecie raczyć
3 os.	będzie raczył będzie raczyć	będzie raczyła będzie raczyć	będzie raczyło będzie raczyć	będą raczyli będą raczyć	będą raczyły będą raczyć

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		raczmy
2 os.	racz	raczcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	raczyłbym bym raczył	raczyłabym bym raczyła	raczyłobym bym raczyło	raczylibyśmy byśmy raczyli	raczyłybyśmy byśmy raczyły
2 os.	raczyłbyś byś raczył	raczyłabyś byś raczyła	raczyłobyś byś raczyło	raczylibyście byście raczyli	raczyłybyście byście raczyły
3 os.	raczyłby by raczył	raczyłaby by raczyła	raczyłoby by raczyło	raczyliby by raczyli	raczyłyby by raczyły

bezosobnik: raczono by

bezokolicznik: raczyć

imiesłów przysłówkowy współczesny: racząc

gerundium: raczenie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	raczenie	raczenia
D.	raczenia	raczeń
C.	raczeniu	raczeniom
B.	raczenie	raczenia
N.	raczeniem	raczeniami
Ms.	raczeniu	raczeniach
W.	raczenie	raczenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: raczący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	raczący	raczący	raczący	raczące	racząca
D.	raczącego	raczącego	raczącego	raczącego	raczącej
C.	raczącemu	raczącemu	raczącemu	raczącemu	raczącej
B.	raczącego	raczącego	raczący	raczące	raczącą
N.	raczącym	raczącym	raczącym	raczącym	raczącą
Ms.	raczącym	raczącym	raczącym	raczącym	raczącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	raczący	raczący	raczące	raczące
D.	raczących	raczących	raczących	raczących
C.	raczącym	raczącym	raczącym	raczącym
B.	raczących	raczących	raczących	raczące
N.	raczącymi	raczącymi	raczącymi	raczącymi
Ms.	raczących	raczących	raczących	raczących

imiesłów przymiotnikowy bierny: raczony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	raczony	raczony	raczony	raczone	raczona
D.	raczonego	raczonego	raczonego	raczonego	raczonej
C.	raczonemu	raczonemu	raczonemu	raczonemu	raczonej
B.	raczonego	raczonego	raczony	raczone	raczoną
N.	raczonym	raczonym	raczonym	raczonym	raczoną
Ms.	raczonym	raczonym	raczonym	raczonym	raczonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	raczeni	raczeni	raczone	raczone
D.	raczonych	raczonych	raczonych	raczonych
C.	raczonym	raczonym	raczonym	raczonym
B.	raczonych	raczonych	raczonych	raczone
N.	raczonymi	raczonymi	raczonymi	raczonymi
Ms.	raczonych	raczonych	raczonych	raczonych

odpowiednik aspektowy: uraczyć

Składnia

Rz_osobowy

raczyć

KOGO + CZYM

3. coś zrobić

Definicja

zechcieć wykonać określoną czynność

Noty o użyciu

Często używane ironicznie.

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Relacje znaczeniowe

synonimy:

zechcieć

Połączenia

raczyć odpowiedzieć komuś, pochwalić, poinformować kogoś, powiedzieć coś, przemówić, przybyć gdzieś, przyjąć kogoś, przyjechać, skomentować coś, spojrzeć na kogoś, wybaczyć, wyjaśnić coś, wysłuchać kogoś, zająć się czymś, zauważyć, zaszczycić kogoś czymś, zezwolić, zgodzić się na coś, zwrócić na coś uwagę

Cytaty

	Skończył, tupnął jedną i drugą nogą, i wreszcie raczył spojrzeć na wyczekujących. źródło: KWSJP: Stanisław Rembek: Ballada o wzgardliwym wisielcu, 1977
	- Pan i władca raczył wrócić na obiad - powiedziała z zalotnym uśmiechem. źródło: KJ PWN: Jan Brzechwa: Opowiadania drastyczne, 1968
	- A może i pani raczy zapalić? spytał, podsuwając papierośnicę. źródło: KWSJP: Michał Choromański: Dygresje na temat kaloszy, 1966
	- Wczoraj miałem inspekcyjnego, to ten twój kapral nawet nie raczył zasalutować. źródło: KJ PWN: Igor Newerly: Pamiątka z Celulozy, 1952
	Drzwi za sobą też nie raczy zamknąć. źródło: KJ PWN: Jerzy Broszkiewicz: Doktor Twardowski, 1978

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	raczę	raczymy
2 os.	raczysz	raczycie
3 os.	raczy	raczą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	raczyłem +(e)m raczył	raczyłam +(e)m raczyła	raczyłom +(e)m raczyło	raczyliśmy +(e)śmy raczyli	raczyłyśmy +(e)śmy raczyły
2 os.	raczyłeś +(e)ś raczył	raczyłaś +(e)ś raczyła	raczyłoś +(e)ś raczyło	raczyliście +(e)ście raczyli	raczyłyście +(e)ście raczyły
3 os.	raczył	raczyła	raczyło	raczyli	raczyły

bezosobnik: raczono

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę raczył będę raczyć	będę raczyła będę raczyć	będę raczyło będę raczyć	będziemy raczyli będziemy raczyć	będziemy raczyły będziemy raczyć
2 os.	będziesz raczył będziesz raczyć	będziesz raczyła będziesz raczyć	będziesz raczyło będziesz raczyć	będziecie raczyli będziecie raczyć	będziecie raczyły będziecie raczyć
3 os.	będzie raczył będzie raczyć	będzie raczyła będzie raczyć	będzie raczyło będzie raczyć	będą raczyli będą raczyć	będą raczyły będą raczyć

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		raczmy
2 os.	racz	raczcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	raczyłbym bym raczył	raczyłabym bym raczyła	raczyłobym bym raczyło	raczylibyśmy byśmy raczyli	raczyłybyśmy byśmy raczyły
2 os.	raczyłbyś byś raczył	raczyłabyś byś raczyła	raczyłobyś byś raczyło	raczylibyście byście raczyli	raczyłybyście byście raczyły
3 os.	raczyłby by raczył	raczyłaby by raczyła	raczyłoby by raczyło	raczyliby by raczyli	raczyłyby by raczyły

bezosobnik: raczono by

bezokolicznik: raczyć

imiesłów przysłówkowy współczesny: racząc

imiesłów przysłówkowy uprzedni: raczywszy

gerundium: raczenie

rodzaj gramatyczny: ndk/(dk), ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	raczenie	raczenia
D.	raczenia	raczeń
C.	raczeniu	raczeniom
B.	raczenie	raczenia
N.	raczeniem	raczeniami
Ms.	raczeniu	raczeniach
W.	raczenie	raczenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: raczący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	raczący	raczący	raczący	raczące	racząca
D.	raczącego	raczącego	raczącego	raczącego	raczącej
C.	raczącemu	raczącemu	raczącemu	raczącemu	raczącej
B.	raczącego	raczącego	raczący	raczące	raczącą
N.	raczącym	raczącym	raczącym	raczącym	raczącą
Ms.	raczącym	raczącym	raczącym	raczącym	raczącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	raczący	raczący	raczące	raczące
D.	raczących	raczących	raczących	raczących
C.	raczącym	raczącym	raczącym	raczącym
B.	raczących	raczących	raczących	raczące
N.	raczącymi	raczącymi	raczącymi	raczącymi
Ms.	raczących	raczących	raczących	raczących

Składnia

Rz_osobowy

raczyć

BEZOKOLICZNIK

Frazeologizmy

Bóg wie
Bóg raczy wiedzieć
Bóg jeden raczy wiedzieć
wieczne odpoczywanie racz mu dać Panie
wieczny odpoczynek racz mu dać Panie

Data ostatniej modyfikacji: 01.01.2015