UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

chwycić

Chronologizacja

SStp, SJPXVII, STR, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

psł. *chytiti

Forma chwycić wynika z kontaminacji pierwotnego chycić z chwatać (od psł. * chvatati 'chwytać').

1. za rękę

Definicja

szybkim ruchem wziąć (ręką lub jakimś narzędziem)

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne

Połączenia

chwycić gałąź, linę, kubek, nóż, piłkę, płaszcz, rękę, siekierę, torebkę
chwycić ręką, obiema dłońmi, zębami; szczypcami
chwycić pod pachy
chwycić w objęcia, w ramiona; w zęby; w talii, w pasie
chwycić za klamkę, za poręcz, za uchwyt; za gardło, za szyję; za nogawkę, za ramię, za ramiona, za rękaw
chwycić gwałtownie, kurczowo, mocno; oburącz

Cytaty

	Chwycili swoje butelki i szklanki, popili znakomite mięso i precyzyjnie przyrządzone kluski. źródło: NKJP: Eugeniusz Dębski: Aksamitny Anschluss, 2001
	Gdy tylko się zachwiał, z wnętrza przelewającego się za jego plecami tłumu, wyskoczył barczysty mężczyzna w krótkiej sportowej kurtce i błyskawicznie chwycił go od tyłu pod pachy, po czym zorientowawszy się w czym rzecz, wrzasnął: - Bury! Lekarza! Piorunem! źródło: NKJP: Marek Idczak: Słony wiatr, 2007
	Chwycił dłońmi drewniany gont dachu. Podciągnął się i stanął na śliskiej, stromej płaszczyźnie. źródło: NKJP: Tomasz Kołodziejczak: Krew i kamień, 2003
	Choć się opierałem, chwyciła mnie za rękę i pociągnęła za sobą. Ruszyliśmy dalej. źródło: NKJP: Jacek Głębski: Droga do Ite, 2006
	- No, mamy teraz trochę czasu - Józefa Szczypior wygodniej usadowiła się w fotelu, a przerażony Olo kurczowo chwycił za oparcie. Pod nimi rozpościerała się Gdynia. źródło: NKJP: Dorota Abramowicz: Guzik czasu, 2006

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	chwycę	chwycimy
2 os.	chwycisz	chwycicie
3 os.	chwyci	chwycą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	chwyciłem +(e)m chwycił	chwyciłam +(e)m chwyciła	chwyciłom +(e)m chwyciło	chwyciliśmy +(e)śmy chwycili	chwyciłyśmy +(e)śmy chwyciły
2 os.	chwyciłeś +(e)ś chwycił	chwyciłaś +(e)ś chwyciła	chwyciłoś +(e)ś chwyciło	chwyciliście +(e)ście chwycili	chwyciłyście +(e)ście chwyciły
3 os.	chwycił	chwyciła	chwyciło	chwycili	chwyciły

bezosobnik: chwycono

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		chwyćmy
2 os.	chwyć	chwyćcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	chwyciłbym bym chwycił	chwyciłabym bym chwyciła	chwyciłobym bym chwyciło	chwycilibyśmy byśmy chwycili	chwyciłybyśmy byśmy chwyciły
2 os.	chwyciłbyś byś chwycił	chwyciłabyś byś chwyciła	chwyciłobyś byś chwyciło	chwycilibyście byście chwycili	chwyciłybyście byście chwyciły
3 os.	chwyciłby by chwycił	chwyciłaby by chwyciła	chwyciłoby by chwyciło	chwyciliby by chwycili	chwyciłyby by chwyciły

bezosobnik: chwycono by

bezokolicznik: chwycić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: chwyciwszy

gerundium: chwycenie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	chwycenie	chwycenia
D.	chwycenia	chwyceń
C.	chwyceniu	chwyceniom
B.	chwycenie	chwycenia
N.	chwyceniem	chwyceniami
Ms.	chwyceniu	chwyceniach
W.	chwycenie	chwycenia

imiesłów przymiotnikowy bierny: chwycony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	chwycony	chwycony	chwycony	chwycone	chwycona
D.	chwyconego	chwyconego	chwyconego	chwyconego	chwyconej
C.	chwyconemu	chwyconemu	chwyconemu	chwyconemu	chwyconej
B.	chwyconego	chwyconego	chwycony	chwycone	chwyconą
N.	chwyconym	chwyconym	chwyconym	chwyconym	chwyconą
Ms.	chwyconym	chwyconym	chwyconym	chwyconym	chwyconej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	chwyceni	chwyceni	chwycone	chwycone
D.	chwyconych	chwyconych	chwyconych	chwyconych
C.	chwyconym	chwyconym	chwyconym	chwyconym
B.	chwyconych	chwyconych	chwyconych	chwycone
N.	chwyconymi	chwyconymi	chwyconymi	chwyconymi
Ms.	chwyconych	chwyconych	chwyconych	chwyconych

odpowiednik aspektowy: chwytać

Składnia

+	chwycić	+	(CZYM) + CO
+	chwycić	+	KOGO/CO + (CZYM) + (za CO)
+	chwycić	+	(CZYM) + za CO

2. w sieci

Definicja

użyć określonych narzędzi, by zatrzymać jakieś zwierzę i nie pozwolić mu uciec

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt hodowla i opieka nad zwierzętami; człowiek wobec zwierząt

Połączenia

chwycić na wędkę
chwycić w sidła, w sieci, w pułapkę

Cytaty

Zerwał się z miejsca, wskoczył na gałąź drzewa i zręcznie chwycił wilka w pętlę ze sznurka.

źródło: Internet

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	chwycę	chwycimy
2 os.	chwycisz	chwycicie
3 os.	chwyci	chwycą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	chwyciłem +(e)m chwycił	chwyciłam +(e)m chwyciła	chwyciłom +(e)m chwyciło	chwyciliśmy +(e)śmy chwycili	chwyciłyśmy +(e)śmy chwyciły
2 os.	chwyciłeś +(e)ś chwycił	chwyciłaś +(e)ś chwyciła	chwyciłoś +(e)ś chwyciło	chwyciliście +(e)ście chwycili	chwyciłyście +(e)ście chwyciły
3 os.	chwycił	chwyciła	chwyciło	chwycili	chwyciły

bezosobnik: chwycono

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		chwyćmy
2 os.	chwyć	chwyćcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	chwyciłbym bym chwycił	chwyciłabym bym chwyciła	chwyciłobym bym chwyciło	chwycilibyśmy byśmy chwycili	chwyciłybyśmy byśmy chwyciły
2 os.	chwyciłbyś byś chwycił	chwyciłabyś byś chwyciła	chwyciłobyś byś chwyciło	chwycilibyście byście chwycili	chwyciłybyście byście chwyciły
3 os.	chwyciłby by chwycił	chwyciłaby by chwyciła	chwyciłoby by chwyciło	chwyciliby by chwycili	chwyciłyby by chwyciły

bezosobnik: chwycono by

bezokolicznik: chwycić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: chwyciwszy

gerundium: chwycenie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	chwycenie	chwycenia
D.	chwycenia	chwyceń
C.	chwyceniu	chwyceniom
B.	chwycenie	chwycenia
N.	chwyceniem	chwyceniami
Ms.	chwyceniu	chwyceniach
W.	chwycenie	chwycenia

imiesłów przymiotnikowy bierny: chwycony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	chwycony	chwycony	chwycony	chwycone	chwycona
D.	chwyconego	chwyconego	chwyconego	chwyconego	chwyconej
C.	chwyconemu	chwyconemu	chwyconemu	chwyconemu	chwyconej
B.	chwyconego	chwyconego	chwycony	chwycone	chwyconą
N.	chwyconym	chwyconym	chwyconym	chwyconym	chwyconą
Ms.	chwyconym	chwyconym	chwyconym	chwyconym	chwyconej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	chwyceni	chwyceni	chwycone	chwycone
D.	chwyconych	chwyconych	chwyconych	chwyconych
C.	chwyconym	chwyconym	chwyconym	chwyconym
B.	chwyconych	chwyconych	chwyconych	chwycone
N.	chwyconymi	chwyconymi	chwyconymi	chwyconymi
Ms.	chwyconych	chwyconych	chwyconych	chwyconych

odpowiednik aspektowy: chwytać

Składnia

Rz_osobowy

chwycić

CO + (w CO | na CO)

3. za pióro

Definicja

zacząć coś robić za pomocą przeznaczonych do tego narzędzi

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca materiały i narzędzia pracy

Połączenia

chwycić za broń, za łopatę, za pióro, za słuchawkę, za wiosło

Cytaty

Rozochocony Arnold chwycił za lutnię i począł wyśpiewywać swym pięknym, głębokim głosem balladę z ojczystych stron, w której wiejski pastuszek skarżył się na nieczułość swej ukochanej

źródło: NKJP: Witold Jabłoński: Metamorfozy, 2004

Mahmud chwycił za wiosła i wkrótce łódź dobiła do brzegu.

źródło: NKJP: Tomasz Mirkowicz: Pielgrzymka do Ziemi Świętej Egiptu, 1999

Pomyślał o synu i chwycił za telefon.

źródło: NKJP: Mariusz Czubaj: 21:37, 2010

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	chwycę	chwycimy
2 os.	chwycisz	chwycicie
3 os.	chwyci	chwycą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	chwyciłem +(e)m chwycił	chwyciłam +(e)m chwyciła	chwyciłom +(e)m chwyciło	chwyciliśmy +(e)śmy chwycili	chwyciłyśmy +(e)śmy chwyciły
2 os.	chwyciłeś +(e)ś chwycił	chwyciłaś +(e)ś chwyciła	chwyciłoś +(e)ś chwyciło	chwyciliście +(e)ście chwycili	chwyciłyście +(e)ście chwyciły
3 os.	chwycił	chwyciła	chwyciło	chwycili	chwyciły

bezosobnik: chwycono

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		chwyćmy
2 os.	chwyć	chwyćcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	chwyciłbym bym chwycił	chwyciłabym bym chwyciła	chwyciłobym bym chwyciło	chwycilibyśmy byśmy chwycili	chwyciłybyśmy byśmy chwyciły
2 os.	chwyciłbyś byś chwycił	chwyciłabyś byś chwyciła	chwyciłobyś byś chwyciło	chwycilibyście byście chwycili	chwyciłybyście byście chwyciły
3 os.	chwyciłby by chwycił	chwyciłaby by chwyciła	chwyciłoby by chwyciło	chwyciliby by chwycili	chwyciłyby by chwyciły

bezosobnik: chwycono by

bezokolicznik: chwycić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: chwyciwszy

gerundium: chwycenie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	chwycenie	chwycenia
D.	chwycenia	chwyceń
C.	chwyceniu	chwyceniom
B.	chwycenie	chwycenia
N.	chwyceniem	chwyceniami
Ms.	chwyceniu	chwyceniach
W.	chwycenie	chwycenia

odpowiednik aspektowy: chwytać

Składnia

Rz_osobowy

chwycić

za CO

4. szansę

Definicja

skorzystać z czegoś, co jest trudno dostępne i szybko przemija

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Relacje znaczeniowe

synonimy:

załapać, złapać

Połączenia

chwycić szansę, okazję

Cytaty

Opozycyjna dziś lewica [...] cierpi na brak wizji ideologicznej, więc chwyciła okazję, gdy znalazła wreszcie pole do zademonstrowania zapału w obronie podstawowych wartości.

źródło: NKJP: Marek Rapacki: Wąż się wykluwa, Gazeta Wyborcza, 1997-04-05

Pierwotnie gościem honorowym miały być trzy kraje bałtyckie, ale Estonia wycofała się[...]. I w tej sytuacji Litwa chwyciła szansę , kosztem 1,5 mln euro sama została na polu wdzierając się na kilka tygodni do niemieckojęzycznej świadomości literackiej.

źródło: NKJP: Adam Krzemiński: Grubsze lepsze, Polityka 2002-10-26

Napoleon ryzykował wszystko. Chwycił chwilę , którą stworzyła rewolucja- owszem. Ale jak chwycił! Rewolucja była czasem zawrotnych karier i...często szybkich śmierci. Bonaparte czekał. Miał instynkt. Wybrał najlepszy czas dla siebie.

źródło: NKJP: Internet

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	chwycę	chwycimy
2 os.	chwycisz	chwycicie
3 os.	chwyci	chwycą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	chwyciłem +(e)m chwycił	chwyciłam +(e)m chwyciła	chwyciłom +(e)m chwyciło	chwyciliśmy +(e)śmy chwycili	chwyciłyśmy +(e)śmy chwyciły
2 os.	chwyciłeś +(e)ś chwycił	chwyciłaś +(e)ś chwyciła	chwyciłoś +(e)ś chwyciło	chwyciliście +(e)ście chwycili	chwyciłyście +(e)ście chwyciły
3 os.	chwycił	chwyciła	chwyciło	chwycili	chwyciły

bezosobnik: chwycono

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		chwyćmy
2 os.	chwyć	chwyćcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	chwyciłbym bym chwycił	chwyciłabym bym chwyciła	chwyciłobym bym chwyciło	chwycilibyśmy byśmy chwycili	chwyciłybyśmy byśmy chwyciły
2 os.	chwyciłbyś byś chwycił	chwyciłabyś byś chwyciła	chwyciłobyś byś chwyciło	chwycilibyście byście chwycili	chwyciłybyście byście chwyciły
3 os.	chwyciłby by chwycił	chwyciłaby by chwyciła	chwyciłoby by chwyciło	chwyciliby by chwycili	chwyciłyby by chwyciły

bezosobnik: chwycono by

bezokolicznik: chwycić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: chwyciwszy

gerundium: chwycenie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	chwycenie	chwycenia
D.	chwycenia	chwyceń
C.	chwyceniu	chwyceniom
B.	chwycenie	chwycenia
N.	chwyceniem	chwyceniami
Ms.	chwyceniu	chwyceniach
W.	chwycenie	chwycenia

imiesłów przymiotnikowy bierny: chwycony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	chwycony	chwycony	chwycony	chwycone	chwycona
D.	chwyconego	chwyconego	chwyconego	chwyconego	chwyconej
C.	chwyconemu	chwyconemu	chwyconemu	chwyconemu	chwyconej
B.	chwyconego	chwyconego	chwycony	chwycone	chwyconą
N.	chwyconym	chwyconym	chwyconym	chwyconym	chwyconą
Ms.	chwyconym	chwyconym	chwyconym	chwyconym	chwyconej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	chwyceni	chwyceni	chwycone	chwycone
D.	chwyconych	chwyconych	chwyconych	chwyconych
C.	chwyconym	chwyconym	chwyconym	chwyconym
B.	chwyconych	chwyconych	chwyconych	chwycone
N.	chwyconymi	chwyconymi	chwyconymi	chwyconymi
Ms.	chwyconych	chwyconych	chwyconych	chwyconych

odpowiednik aspektowy: chwytać

Składnia

Rz_osobowy

chwycić

5. złodzieja

Definicja

książk.

schwytać

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Prawo i łamanie prawa policja i inne służby mundurowe

Relacje znaczeniowe

synonimy:

schwytać, złapać

Połączenia

chwycić złodzieja
chwycić na gorącym uczynku

Cytaty

Jechałam właśnie z kolegą po sery do Długopola, gdy zabrakło nam benzyny - relacjonuje Maria Szczęch, która wraz z przyjaciółmi chwyciła złodziei na miejscu przestępstwa.

źródło: NKJP: Nieletni trafią pod sąd, Dziennik Polski, 2001-06-02

Jeśli faktycznie takie sytuacje mają tam miejsce, podjęte zostaną środki, aby zapobiec podobnym zdarzeniom, jak i chwycić sprawców na gorącym uczynku.

źródło: NKJP: opr.AG: Masz sprawę, Gazeta Poznańska, 2002-02-14

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	chwycę	chwycimy
2 os.	chwycisz	chwycicie
3 os.	chwyci	chwycą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	chwyciłem +(e)m chwycił	chwyciłam +(e)m chwyciła	chwyciłom +(e)m chwyciło	chwyciliśmy +(e)śmy chwycili	chwyciłyśmy +(e)śmy chwyciły
2 os.	chwyciłeś +(e)ś chwycił	chwyciłaś +(e)ś chwyciła	chwyciłoś +(e)ś chwyciło	chwyciliście +(e)ście chwycili	chwyciłyście +(e)ście chwyciły
3 os.	chwycił	chwyciła	chwyciło	chwycili	chwyciły

bezosobnik: chwycono

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		chwyćmy
2 os.	chwyć	chwyćcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	chwyciłbym bym chwycił	chwyciłabym bym chwyciła	chwyciłobym bym chwyciło	chwycilibyśmy byśmy chwycili	chwyciłybyśmy byśmy chwyciły
2 os.	chwyciłbyś byś chwycił	chwyciłabyś byś chwyciła	chwyciłobyś byś chwyciło	chwycilibyście byście chwycili	chwyciłybyście byście chwyciły
3 os.	chwyciłby by chwycił	chwyciłaby by chwyciła	chwyciłoby by chwyciło	chwyciliby by chwycili	chwyciłyby by chwyciły

bezosobnik: chwycono by

bezokolicznik: chwycić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: chwyciwszy

gerundium: chwycenie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	chwycenie	chwycenia
D.	chwycenia	chwyceń
C.	chwyceniu	chwyceniom
B.	chwycenie	chwycenia
N.	chwyceniem	chwyceniami
Ms.	chwyceniu	chwyceniach
W.	chwycenie	chwycenia

imiesłów przymiotnikowy bierny: chwycony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	chwycony	chwycony	chwycony	chwycone	chwycona
D.	chwyconego	chwyconego	chwyconego	chwyconego	chwyconej
C.	chwyconemu	chwyconemu	chwyconemu	chwyconemu	chwyconej
B.	chwyconego	chwyconego	chwycony	chwycone	chwyconą
N.	chwyconym	chwyconym	chwyconym	chwyconym	chwyconą
Ms.	chwyconym	chwyconym	chwyconym	chwyconym	chwyconej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	chwyceni	chwyceni	chwycone	chwycone
D.	chwyconych	chwyconych	chwyconych	chwyconych
C.	chwyconym	chwyconym	chwyconym	chwyconym
B.	chwyconych	chwyconych	chwyconych	chwycone
N.	chwyconymi	chwyconymi	chwyconymi	chwyconymi
Ms.	chwyconych	chwyconych	chwyconych	chwyconych

odpowiednik aspektowy: chwytać

Składnia

Rz_osobowy

chwycić

KOGO

6. sens

Definicja

pot.

zacząć coś rozumieć

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka

Relacje znaczeniowe

synonimy:

uchwycić, załapać, złapać

Połączenia

chwycić dowcip, sens
chwycić w lot

Cytaty

Dzięki temu chłopcy szybko chwycili, o co w tym wszystkim chodzi – tłumaczy Gabriela Kalinowska, psycholog z orzeskiego Domu Pomocy Społecznej.

źródło: NKJP: Katarzyna Skrzypek: Wieloryb połyka rybkę, Dziennik Zachodni, 2004-12-03

A tak na marginesie: czy tylko Pan nie chwycił dowcipu?

źródło: NKJP: Internet

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	chwycę	chwycimy
2 os.	chwycisz	chwycicie
3 os.	chwyci	chwycą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	chwyciłem +(e)m chwycił	chwyciłam +(e)m chwyciła	chwyciłom +(e)m chwyciło	chwyciliśmy +(e)śmy chwycili	chwyciłyśmy +(e)śmy chwyciły
2 os.	chwyciłeś +(e)ś chwycił	chwyciłaś +(e)ś chwyciła	chwyciłoś +(e)ś chwyciło	chwyciliście +(e)ście chwycili	chwyciłyście +(e)ście chwyciły
3 os.	chwycił	chwyciła	chwyciło	chwycili	chwyciły

bezosobnik: chwycono

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		chwyćmy
2 os.	chwyć	chwyćcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	chwyciłbym bym chwycił	chwyciłabym bym chwyciła	chwyciłobym bym chwyciło	chwycilibyśmy byśmy chwycili	chwyciłybyśmy byśmy chwyciły
2 os.	chwyciłbyś byś chwycił	chwyciłabyś byś chwyciła	chwyciłobyś byś chwyciło	chwycilibyście byście chwycili	chwyciłybyście byście chwyciły
3 os.	chwyciłby by chwycił	chwyciłaby by chwyciła	chwyciłoby by chwyciło	chwyciliby by chwycili	chwyciłyby by chwyciły

bezosobnik: chwycono by

bezokolicznik: chwycić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: chwyciwszy

gerundium: chwycenie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	chwycenie	chwycenia
D.	chwycenia	chwyceń
C.	chwyceniu	chwyceniom
B.	chwycenie	chwycenia
N.	chwyceniem	chwyceniami
Ms.	chwyceniu	chwyceniach
W.	chwycenie	chwycenia

imiesłów przymiotnikowy bierny: chwycony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	chwycony	chwycony	chwycony	chwycone	chwycona
D.	chwyconego	chwyconego	chwyconego	chwyconego	chwyconej
C.	chwyconemu	chwyconemu	chwyconemu	chwyconemu	chwyconej
B.	chwyconego	chwyconego	chwycony	chwycone	chwyconą
N.	chwyconym	chwyconym	chwyconym	chwyconym	chwyconą
Ms.	chwyconym	chwyconym	chwyconym	chwyconym	chwyconej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	chwyceni	chwyceni	chwycone	chwycone
D.	chwyconych	chwyconych	chwyconych	chwyconych
C.	chwyconym	chwyconym	chwyconym	chwyconym
B.	chwyconych	chwyconych	chwyconych	chwycone
N.	chwyconymi	chwyconymi	chwyconymi	chwyconymi
Ms.	chwyconych	chwyconych	chwyconych	chwyconych

odpowiednik aspektowy: chwytać

Składnia

Rz_osobowy	+	chwycić	+	CO
	+	chwycić	+	ZDANIE PYTAJNOZALEŻNE

7. spojrzeniem

Definicja

postrzec coś jakimś zmysłem

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego zmysły

Połączenia

chwycić czyjeś spojrzenie
chwycić spojrzeniem, uchem

Cytaty

Widziałem teraz Halinę przy babci. [...] Chwyciłem jej spojrzenie. Podły jestem. Ona ciągle poświęca się dla innych, ja ciągle schylony nad swoją marną, wyschłą duszyczką

źródło: NKJP: NKJP: Marian Brandys: Dziennik 1972, 1997

Poszłyśmy prędko, nie tak prędko jednak, by nie chwycić spojrzeniem tego, co tak usilnie starał się przed nami ukryć.

źródło: NKJP: Beata Obertyńska: W domu niewoli, 2005

[...] nagle jego ucho chwyciło dźwięk silnika.

źródło: NKJP: Janusz Płoński, Maciej Rybiński: Góralskie tango, 1978

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	chwycę	chwycimy
2 os.	chwycisz	chwycicie
3 os.	chwyci	chwycą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	chwyciłem +(e)m chwycił	chwyciłam +(e)m chwyciła	chwyciłom +(e)m chwyciło	chwyciliśmy +(e)śmy chwycili	chwyciłyśmy +(e)śmy chwyciły
2 os.	chwyciłeś +(e)ś chwycił	chwyciłaś +(e)ś chwyciła	chwyciłoś +(e)ś chwyciło	chwyciliście +(e)ście chwycili	chwyciłyście +(e)ście chwyciły
3 os.	chwycił	chwyciła	chwyciło	chwycili	chwyciły

bezosobnik: chwycono

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		chwyćmy
2 os.	chwyć	chwyćcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	chwyciłbym bym chwycił	chwyciłabym bym chwyciła	chwyciłobym bym chwyciło	chwycilibyśmy byśmy chwycili	chwyciłybyśmy byśmy chwyciły
2 os.	chwyciłbyś byś chwycił	chwyciłabyś byś chwyciła	chwyciłobyś byś chwyciło	chwycilibyście byście chwycili	chwyciłybyście byście chwyciły
3 os.	chwyciłby by chwycił	chwyciłaby by chwyciła	chwyciłoby by chwyciło	chwyciliby by chwycili	chwyciłyby by chwyciły

bezosobnik: chwycono by

bezokolicznik: chwycić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: chwyciwszy

gerundium: chwycenie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	chwycenie	chwycenia
D.	chwycenia	chwyceń
C.	chwyceniu	chwyceniom
B.	chwycenie	chwycenia
N.	chwyceniem	chwyceniami
Ms.	chwyceniu	chwyceniach
W.	chwycenie	chwycenia

imiesłów przymiotnikowy bierny: chwycony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	chwycony	chwycony	chwycony	chwycone	chwycona
D.	chwyconego	chwyconego	chwyconego	chwyconego	chwyconej
C.	chwyconemu	chwyconemu	chwyconemu	chwyconemu	chwyconej
B.	chwyconego	chwyconego	chwycony	chwycone	chwyconą
N.	chwyconym	chwyconym	chwyconym	chwyconym	chwyconą
Ms.	chwyconym	chwyconym	chwyconym	chwyconym	chwyconej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	chwyceni	chwyceni	chwycone	chwycone
D.	chwyconych	chwyconych	chwyconych	chwyconych
C.	chwyconym	chwyconym	chwyconym	chwyconym
B.	chwyconych	chwyconych	chwyconych	chwycone
N.	chwyconymi	chwyconymi	chwyconymi	chwyconymi
Ms.	chwyconych	chwyconych	chwyconych	chwyconych

odpowiednik aspektowy: chwytać

Składnia

Rz_osobowy	+	chwycić	+	CO + (CZYM)
Rz_nieżywotny	+	chwycić	+	CO

8. ból chwycił

Definicja

pot.

zacząć być intensywnie odczuwanym przez kogoś

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Choroby i ich leczenie przyczyny, objawy i skutki chorób

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka emocje i uczucia

Połączenia

ból, skurcz; lęk, niepokój, płacz, sen chwycił; przerażenie chwyciło kogoś

Cytaty

	Martens chciał mu zwrócić uwagę, ale chwyciły go mdłości. źródło: NKJP: Andrzej Kwietniewski: Blondynka z miasta Łodzi, 2008
	Gdy chwyci ból gardła i nie mamy [...] ziół, możemy sobie poradzić przygotowując do płukania gardła solankę z łyżeczki zwykłej soli kuchennej lub sody oczyszczonej. źródło: NKJP: Lucyna Krysiak: Co można wywnioskować z kaszlu?, Dziennik Łódzki, 2006-10-28
	[...] gdy znalazł się na dole, wśród pierwszych bloków, znów go chwycił niepokój. źródło: NKJP: Jerzy Andrzejewski: Noc i inne opowiadania, 2001
	Gdy mnie spostrzegli, chwyciła ich taka trema, że myliły im się kroki, a jeden się przewrócił. źródło: NKJP: Mirosław M. Bujko: Czerwony byk, 2007

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	chwycę	chwycimy
2 os.	chwycisz	chwycicie
3 os.	chwyci	chwycą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	chwyciłem +(e)m chwycił	chwyciłam +(e)m chwyciła	chwyciłom +(e)m chwyciło	chwyciliśmy +(e)śmy chwycili	chwyciłyśmy +(e)śmy chwyciły
2 os.	chwyciłeś +(e)ś chwycił	chwyciłaś +(e)ś chwyciła	chwyciłoś +(e)ś chwyciło	chwyciliście +(e)ście chwycili	chwyciłyście +(e)ście chwyciły
3 os.	chwycił	chwyciła	chwyciło	chwycili	chwyciły

bezosobnik: chwycono

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		chwyćmy
2 os.	chwyć	chwyćcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	chwyciłbym bym chwycił	chwyciłabym bym chwyciła	chwyciłobym bym chwyciło	chwycilibyśmy byśmy chwycili	chwyciłybyśmy byśmy chwyciły
2 os.	chwyciłbyś byś chwycił	chwyciłabyś byś chwyciła	chwyciłobyś byś chwyciło	chwycilibyście byście chwycili	chwyciłybyście byście chwyciły
3 os.	chwyciłby by chwycił	chwyciłaby by chwyciła	chwyciłoby by chwyciło	chwyciliby by chwycili	chwyciłyby by chwyciły

bezosobnik: chwycono by

bezokolicznik: chwycić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: chwyciwszy

gerundium: chwycenie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	chwycenie	chwycenia
D.	chwycenia	chwyceń
C.	chwyceniu	chwyceniom
B.	chwycenie	chwycenia
N.	chwyceniem	chwyceniami
Ms.	chwyceniu	chwyceniach
W.	chwycenie	chwycenia

odpowiednik aspektowy: chwytać

Składnia

Rz_nieżywotny

chwycić

KOGO

9. mróz chwycił

Definicja

spowodować, że temperatura spada poniżej zera

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii temperatura i ogień

CZŁOWIEK I PRZYRODA Pogoda zjawiska atmosferyczne

Połączenia

mróz, przymrozek chwycił

Cytaty

Co więcej, spadł śnieg i chwycił mróz, zachodziła więc obawa, że front się ustabilizuje.

źródło: NKJP: Maciej Kozłowski: Sprawa premiera Leona Kozłowskiego: zdrajca czy ofiara, 2005

Jak powiedział J. Gumienny, mimo że dziś za oknem pogoda jest raczej wiosenna, to z uruchomieniem fontanny trzeba poczekać, gdyż w każdej chwili mogą chwycić przymrozki.

źródło: NKJP: Nową fontannę można podziwiać w Gliwicach od 20 listopada, Trybuna Śląska, 2000-12-01

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	chwycę	chwycimy
2 os.	chwycisz	chwycicie
3 os.	chwyci	chwycą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	chwyciłem +(e)m chwycił	chwyciłam +(e)m chwyciła	chwyciłom +(e)m chwyciło	chwyciliśmy +(e)śmy chwycili	chwyciłyśmy +(e)śmy chwyciły
2 os.	chwyciłeś +(e)ś chwycił	chwyciłaś +(e)ś chwyciła	chwyciłoś +(e)ś chwyciło	chwyciliście +(e)ście chwycili	chwyciłyście +(e)ście chwyciły
3 os.	chwycił	chwyciła	chwyciło	chwycili	chwyciły

bezosobnik: chwycono

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		chwyćmy
2 os.	chwyć	chwyćcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	chwyciłbym bym chwycił	chwyciłabym bym chwyciła	chwyciłobym bym chwyciło	chwycilibyśmy byśmy chwycili	chwyciłybyśmy byśmy chwyciły
2 os.	chwyciłbyś byś chwycił	chwyciłabyś byś chwyciła	chwyciłobyś byś chwyciło	chwycilibyście byście chwycili	chwyciłybyście byście chwyciły
3 os.	chwyciłby by chwycił	chwyciłaby by chwyciła	chwyciłoby by chwyciło	chwyciliby by chwycili	chwyciłyby by chwyciły

bezosobnik: chwycono by

bezokolicznik: chwycić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: chwyciwszy

gerundium: chwycenie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	chwycenie	chwycenia
D.	chwycenia	chwyceń
C.	chwyceniu	chwyceniom
B.	chwycenie	chwycenia
N.	chwyceniem	chwyceniami
Ms.	chwyceniu	chwyceniach
W.	chwycenie	chwycenia

odpowiednik aspektowy: chwytać

Składnia

Rz_nieżywotny

chwycić

10. pomysł chwycił

Definicja

pot.

zdobyć aprobatę wielu osób

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie

Połączenia

argument, pomysł chwycił; idea chwyciła

Cytaty

O tym, czy IKE [indywidualne konto emerytalne] chwyci, zadecydują sami Polacy – konkludowała Joanna Owczarek.

źródło: NKJP: Jerzy Kowalski: Czy każda ulga jest dobra, Gazeta Ubezpieczeniowa, 2004-11-16

Argument nie chwycił, więc Łągiewka zaordynował wstrząsową kurację księgową, coś tam dodał i odjął, po czym oświadczył, że... długu w ogóle nie ma.

źródło: NKJP: To był rok na Opolszczyźnie, Trybuna Śląska, 2002-12-27

Nie przypominam sobie, by ta sprawa wyszła na zebraniu wiejskim. Idea wykluła się w okolicznościach raczej tajemniczych, bez udziału szkoły. Jak było, tak było. Faktem jest, że idea chwyciła.

źródło: NKJP: Podaj cegłę, Dziennik Polski, 1999-10-01

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	chwycę	chwycimy
2 os.	chwycisz	chwycicie
3 os.	chwyci	chwycą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	chwyciłem +(e)m chwycił	chwyciłam +(e)m chwyciła	chwyciłom +(e)m chwyciło	chwyciliśmy +(e)śmy chwycili	chwyciłyśmy +(e)śmy chwyciły
2 os.	chwyciłeś +(e)ś chwycił	chwyciłaś +(e)ś chwyciła	chwyciłoś +(e)ś chwyciło	chwyciliście +(e)ście chwycili	chwyciłyście +(e)ście chwyciły
3 os.	chwycił	chwyciła	chwyciło	chwycili	chwyciły

bezosobnik: chwycono

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		chwyćmy
2 os.	chwyć	chwyćcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	chwyciłbym bym chwycił	chwyciłabym bym chwyciła	chwyciłobym bym chwyciło	chwycilibyśmy byśmy chwycili	chwyciłybyśmy byśmy chwyciły
2 os.	chwyciłbyś byś chwycił	chwyciłabyś byś chwyciła	chwyciłobyś byś chwyciło	chwycilibyście byście chwycili	chwyciłybyście byście chwyciły
3 os.	chwyciłby by chwycił	chwyciłaby by chwyciła	chwyciłoby by chwyciło	chwyciliby by chwycili	chwyciłyby by chwyciły

bezosobnik: chwycono by

bezokolicznik: chwycić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: chwyciwszy

gerundium: chwycenie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	chwycenie	chwycenia
D.	chwycenia	chwyceń
C.	chwyceniu	chwyceniom
B.	chwycenie	chwycenia
N.	chwyceniem	chwyceniami
Ms.	chwyceniu	chwyceniach
W.	chwycenie	chwycenia

odpowiednik aspektowy: chwytać

Składnia

Rz_nieżywotny

chwycić

11. klej chwycił

Definicja

pot.

zacząć działać zgodnie z oczekiwaniami

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii stan skupienia, trwałość materii

Połączenia

klej chwycił

Cytaty

Robił model z tektury i zostawił go na noc, żeby klej chwycił.

źródło: Internet

Ta nowa farba źle mi chwyciła w niektórych miejscach.

źródło: Internet

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	chwycę	chwycimy
2 os.	chwycisz	chwycicie
3 os.	chwyci	chwycą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	chwyciłem +(e)m chwycił	chwyciłam +(e)m chwyciła	chwyciłom +(e)m chwyciło	chwyciliśmy +(e)śmy chwycili	chwyciłyśmy +(e)śmy chwyciły
2 os.	chwyciłeś +(e)ś chwycił	chwyciłaś +(e)ś chwyciła	chwyciłoś +(e)ś chwyciło	chwyciliście +(e)ście chwycili	chwyciłyście +(e)ście chwyciły
3 os.	chwycił	chwyciła	chwyciło	chwycili	chwyciły

bezosobnik: chwycono

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		chwyćmy
2 os.	chwyć	chwyćcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	chwyciłbym bym chwycił	chwyciłabym bym chwyciła	chwyciłobym bym chwyciło	chwycilibyśmy byśmy chwycili	chwyciłybyśmy byśmy chwyciły
2 os.	chwyciłbyś byś chwycił	chwyciłabyś byś chwyciła	chwyciłobyś byś chwyciło	chwycilibyście byście chwycili	chwyciłybyście byście chwyciły
3 os.	chwyciłby by chwycił	chwyciłaby by chwyciła	chwyciłoby by chwyciło	chwyciliby by chwycili	chwyciłyby by chwyciły

bezosobnik: chwycono by

bezokolicznik: chwycić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: chwyciwszy

gerundium: chwycenie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	chwycenie	chwycenia
D.	chwycenia	chwyceń
C.	chwyceniu	chwyceniom
B.	chwycenie	chwycenia
N.	chwyceniem	chwyceniami
Ms.	chwyceniu	chwyceniach
W.	chwycenie	chwycenia

odpowiednik aspektowy: chwytać

Składnia

Rz_nieżywotny

chwycić

Frazeologizmy

coś chwyciło za serce kogoś
coś ścisnęło za gardło kogoś
coś chwyciło za gardło kogoś
ktoś chwycił byka za rogi
ktoś chwycił za broń
ktoś chwycił za oręż
ktoś chwycił za pióro
ktoś złapał ileś srok za ogon
ktoś chwycił ileś srok za ogon
ktoś złapał oddech
ktoś chwycił oddech
ktoś złapał Pana Boga za nogi
ktoś chwycił Pana Boga za nogi
ktoś złapał się za głowę
ktoś chwycił się za głowę
ktoś złapał wiatr w żagle
ktoś chwycił wiatr w żagle

Data ostatniej modyfikacji: 13.03.2014