UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

rozpalić

Chronologizacja

SStp, SJPXVII, STR, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

ogsł. *orz-paliti

Zob. palić

1. stos

Definicja

sprawić, że coś zaczyna się palić

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii temperatura i ogień

Relacje znaczeniowe

synonimy:

rozniecić

Połączenia

mężczyzna rozpalił coś; kobieta rozpaliła coś
rozpalić ogień, ognisko, palenisko, stos

Cytaty

Wysoki, ciemny mężczyzna rozpalił na jednym z krańców placu małe ognisko.

źródło: NKJP: Mirosław Banasiak: Meksyk, Dodatek do Gazety Wyborczej, 1995-08-18

Wreszcie wszyscy się podnieśli, gdyż wiadomo było, że im szybciej rozpalą ogień i przygotują coś gorącego do picia, tym łatwiej się rozgrzeją.

źródło: NKJP: Ewa Białołęcka: Kamień na szczycie Kroniki Drugiego Kręgu Księga II, 2002

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	rozpalę	rozpalimy
2 os.	rozpalisz	rozpalicie
3 os.	rozpali	rozpalą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rozpaliłem +(e)m rozpalił	rozpaliłam +(e)m rozpaliła	rozpaliłom +(e)m rozpaliło	rozpaliliśmy +(e)śmy rozpalili	rozpaliłyśmy +(e)śmy rozpaliły
2 os.	rozpaliłeś +(e)ś rozpalił	rozpaliłaś +(e)ś rozpaliła	rozpaliłoś +(e)ś rozpaliło	rozpaliliście +(e)ście rozpalili	rozpaliłyście +(e)ście rozpaliły
3 os.	rozpalił	rozpaliła	rozpaliło	rozpalili	rozpaliły

bezosobnik: rozpalono

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		rozpalmy
2 os.	rozpal	rozpalcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rozpaliłbym bym rozpalił	rozpaliłabym bym rozpaliła	rozpaliłobym bym rozpaliło	rozpalilibyśmy byśmy rozpalili	rozpaliłybyśmy byśmy rozpaliły
2 os.	rozpaliłbyś byś rozpalił	rozpaliłabyś byś rozpaliła	rozpaliłobyś byś rozpaliło	rozpalilibyście byście rozpalili	rozpaliłybyście byście rozpaliły
3 os.	rozpaliłby by rozpalił	rozpaliłaby by rozpaliła	rozpaliłoby by rozpaliło	rozpaliliby by rozpalili	rozpaliłyby by rozpaliły

bezosobnik: rozpalono by

bezokolicznik: rozpalić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: rozpaliwszy

gerundium: rozpalenie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	rozpalenie	rozpalenia
D.	rozpalenia	rozpaleń
C.	rozpaleniu	rozpaleniom
B.	rozpalenie	rozpalenia
N.	rozpaleniem	rozpaleniami
Ms.	rozpaleniu	rozpaleniach
W.	rozpalenie	rozpalenia

imiesłów przymiotnikowy bierny: rozpalony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	rozpalony	rozpalony	rozpalony	rozpalone	rozpalona
D.	rozpalonego	rozpalonego	rozpalonego	rozpalonego	rozpalonej
C.	rozpalonemu	rozpalonemu	rozpalonemu	rozpalonemu	rozpalonej
B.	rozpalonego	rozpalonego	rozpalony	rozpalone	rozpaloną
N.	rozpalonym	rozpalonym	rozpalonym	rozpalonym	rozpaloną
Ms.	rozpalonym	rozpalonym	rozpalonym	rozpalonym	rozpalonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	rozpaleni	rozpaleni	rozpalone	rozpalone
D.	rozpalonych	rozpalonych	rozpalonych	rozpalonych
C.	rozpalonym	rozpalonym	rozpalonym	rozpalonym
B.	rozpalonych	rozpalonych	rozpalonych	rozpalone
N.	rozpalonymi	rozpalonymi	rozpalonymi	rozpalonymi
Ms.	rozpalonych	rozpalonych	rozpalonych	rozpalonych

odpowiednik aspektowy: rozpalać

Składnia

Rz _osobowy

rozpalić

2. kominek

Definicja

zacząć w czymś palić ogień

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii temperatura i ogień

Połączenia

rozpalić kuchenkę
rozpalić pod kotłami, pod kuchnią
rozpalić w kominku, w piecu

Cytaty

W tym czasie gospodyni rozpaliła w piecu ogień.

źródło: NKJP: Co to jest pociosek?, Dziennik Polski, 2003-10-24

Próbowałam rozpalić pod kuchnią, ale nie bardzo mi to wychodziło.

źródło: NKJP: Maria Nurowska: Listy miłości, 2008

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	rozpalę	rozpalimy
2 os.	rozpalisz	rozpalicie
3 os.	rozpali	rozpalą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rozpaliłem +(e)m rozpalił	rozpaliłam +(e)m rozpaliła	rozpaliłom +(e)m rozpaliło	rozpaliliśmy +(e)śmy rozpalili	rozpaliłyśmy +(e)śmy rozpaliły
2 os.	rozpaliłeś +(e)ś rozpalił	rozpaliłaś +(e)ś rozpaliła	rozpaliłoś +(e)ś rozpaliło	rozpaliliście +(e)ście rozpalili	rozpaliłyście +(e)ście rozpaliły
3 os.	rozpalił	rozpaliła	rozpaliło	rozpalili	rozpaliły

bezosobnik: rozpalono

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		rozpalmy
2 os.	rozpal	rozpalcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rozpaliłbym bym rozpalił	rozpaliłabym bym rozpaliła	rozpaliłobym bym rozpaliło	rozpalilibyśmy byśmy rozpalili	rozpaliłybyśmy byśmy rozpaliły
2 os.	rozpaliłbyś byś rozpalił	rozpaliłabyś byś rozpaliła	rozpaliłobyś byś rozpaliło	rozpalilibyście byście rozpalili	rozpaliłybyście byście rozpaliły
3 os.	rozpaliłby by rozpalił	rozpaliłaby by rozpaliła	rozpaliłoby by rozpaliło	rozpaliliby by rozpalili	rozpaliłyby by rozpaliły

bezosobnik: rozpalono by

bezokolicznik: rozpalić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: rozpaliwszy

gerundium: rozpalenie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	rozpalenie	rozpalenia
D.	rozpalenia	rozpaleń
C.	rozpaleniu	rozpaleniom
B.	rozpalenie	rozpalenia
N.	rozpaleniem	rozpaleniami
Ms.	rozpaleniu	rozpaleniach
W.	rozpalenie	rozpalenia

imiesłów przymiotnikowy bierny: rozpalony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	rozpalony	rozpalony	rozpalony	rozpalone	rozpalona
D.	rozpalonego	rozpalonego	rozpalonego	rozpalonego	rozpalonej
C.	rozpalonemu	rozpalonemu	rozpalonemu	rozpalonemu	rozpalonej
B.	rozpalonego	rozpalonego	rozpalony	rozpalone	rozpaloną
N.	rozpalonym	rozpalonym	rozpalonym	rozpalonym	rozpaloną
Ms.	rozpalonym	rozpalonym	rozpalonym	rozpalonym	rozpalonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	rozpaleni	rozpaleni	rozpalone	rozpalone
D.	rozpalonych	rozpalonych	rozpalonych	rozpalonych
C.	rozpalonym	rozpalonym	rozpalonym	rozpalonym
B.	rozpalonych	rozpalonych	rozpalonych	rozpalone
N.	rozpalonymi	rozpalonymi	rozpalonymi	rozpalonymi
Ms.	rozpalonych	rozpalonych	rozpalonych	rozpalonych

odpowiednik aspektowy: rozpalać

Składnia

Rz _osobowy

rozpalić

3. kogoś

Definicja

wywołać u kogoś silne emocje

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka emocje i uczucia

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Relacje znaczeniowe

synonimy:

rozniecić

Połączenia

rozpalić kobietę, ludzi, opinię publiczną
rozpalić obietnicami
rozpalić w ludziach, w milionach serc, w młodzieży
bardzo, ponownie rozpalić

Cytaty

Wściekłość i gniew rozpaliły ludzi, zapomnieli o strachu, o pozostawionych domach i rodzinach.

źródło: NKJP: Tomasz Kołodziejczak: Krew i kamień, 2003

Miał on niezwykłą umiejętność rozpalenia w młodzieży umiłowania sportu.

źródło: NKJP: Ewa Halewska: Spotkanie po latach, Nowiny Raciborskie, 2003-07-09

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	rozpalę	rozpalimy
2 os.	rozpalisz	rozpalicie
3 os.	rozpali	rozpalą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rozpaliłem +(e)m rozpalił	rozpaliłam +(e)m rozpaliła	rozpaliłom +(e)m rozpaliło	rozpaliliśmy +(e)śmy rozpalili	rozpaliłyśmy +(e)śmy rozpaliły
2 os.	rozpaliłeś +(e)ś rozpalił	rozpaliłaś +(e)ś rozpaliła	rozpaliłoś +(e)ś rozpaliło	rozpaliliście +(e)ście rozpalili	rozpaliłyście +(e)ście rozpaliły
3 os.	rozpalił	rozpaliła	rozpaliło	rozpalili	rozpaliły

bezosobnik: rozpalono

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		rozpalmy
2 os.	rozpal	rozpalcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rozpaliłbym bym rozpalił	rozpaliłabym bym rozpaliła	rozpaliłobym bym rozpaliło	rozpalilibyśmy byśmy rozpalili	rozpaliłybyśmy byśmy rozpaliły
2 os.	rozpaliłbyś byś rozpalił	rozpaliłabyś byś rozpaliła	rozpaliłobyś byś rozpaliło	rozpalilibyście byście rozpalili	rozpaliłybyście byście rozpaliły
3 os.	rozpaliłby by rozpalił	rozpaliłaby by rozpaliła	rozpaliłoby by rozpaliło	rozpaliliby by rozpalili	rozpaliłyby by rozpaliły

bezosobnik: rozpalono by

bezokolicznik: rozpalić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: rozpaliwszy

gerundium: rozpalenie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	rozpalenie	rozpalenia
D.	rozpalenia	rozpaleń
C.	rozpaleniu	rozpaleniom
B.	rozpalenie	rozpalenia
N.	rozpaleniem	rozpaleniami
Ms.	rozpaleniu	rozpaleniach
W.	rozpalenie	rozpalenia

imiesłów przymiotnikowy bierny: rozpalony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	rozpalony	rozpalony	rozpalony	rozpalone	rozpalona
D.	rozpalonego	rozpalonego	rozpalonego	rozpalonego	rozpalonej
C.	rozpalonemu	rozpalonemu	rozpalonemu	rozpalonemu	rozpalonej
B.	rozpalonego	rozpalonego	rozpalony	rozpalone	rozpaloną
N.	rozpalonym	rozpalonym	rozpalonym	rozpalonym	rozpaloną
Ms.	rozpalonym	rozpalonym	rozpalonym	rozpalonym	rozpalonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	rozpaleni	rozpaleni	rozpalone	rozpalone
D.	rozpalonych	rozpalonych	rozpalonych	rozpalonych
C.	rozpalonym	rozpalonym	rozpalonym	rozpalonym
B.	rozpalonych	rozpalonych	rozpalonych	rozpalone
N.	rozpalonymi	rozpalonymi	rozpalonymi	rozpalonymi
Ms.	rozpalonych	rozpalonych	rozpalonych	rozpalonych

odpowiednik aspektowy: rozpalać

Składnia

rozpalić

KOGO

4. konflikt

Definicja

spowodować, że coś się pojawia lub staje bardziej intensywne

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka

Relacje znaczeniowe

synonimy:

rozbudzić, rozniecić

Połączenia

rozpalić ambicje, dyskusję; bunt, ciekawość, konflikt, nacjonalizm, spór; emocje, entuzjazm, gniew, miłość, nadzieję, namiętności, niepokój, wyobraźnię

Cytaty

Firmy liczą na to, że w erze wideo nowa technologia na nowo rozpali entuzjazm do robienia zdjęć.

źródło: NKJP: Wendy Bounds: Najwięksi producenci błon i aparatów pracują nad nową technologią robienia zdjęć, Dodatek do Gazety Wyborczej, 1994-08-01

Sprawa wybuchających komórek na nowo rozpaliła spór między koncernami a producentami tanich akcesoriów (tzw. zamienników).

źródło: NKJP: Piotr Stasiak: Części wymienne, Polityka, 2004-01-24

Aby rozniecić i rozpalić bunt upadłego rodzaju ludzkiego, przedstawiał Boga w fałszywym świetle.

źródło: NKJP: Usenet, 2006-06-30

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	rozpalę	rozpalimy
2 os.	rozpalisz	rozpalicie
3 os.	rozpali	rozpalą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rozpaliłem +(e)m rozpalił	rozpaliłam +(e)m rozpaliła	rozpaliłom +(e)m rozpaliło	rozpaliliśmy +(e)śmy rozpalili	rozpaliłyśmy +(e)śmy rozpaliły
2 os.	rozpaliłeś +(e)ś rozpalił	rozpaliłaś +(e)ś rozpaliła	rozpaliłoś +(e)ś rozpaliło	rozpaliliście +(e)ście rozpalili	rozpaliłyście +(e)ście rozpaliły
3 os.	rozpalił	rozpaliła	rozpaliło	rozpalili	rozpaliły

bezosobnik: rozpalono

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		rozpalmy
2 os.	rozpal	rozpalcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rozpaliłbym bym rozpalił	rozpaliłabym bym rozpaliła	rozpaliłobym bym rozpaliło	rozpalilibyśmy byśmy rozpalili	rozpaliłybyśmy byśmy rozpaliły
2 os.	rozpaliłbyś byś rozpalił	rozpaliłabyś byś rozpaliła	rozpaliłobyś byś rozpaliło	rozpalilibyście byście rozpalili	rozpaliłybyście byście rozpaliły
3 os.	rozpaliłby by rozpalił	rozpaliłaby by rozpaliła	rozpaliłoby by rozpaliło	rozpaliliby by rozpalili	rozpaliłyby by rozpaliły

bezosobnik: rozpalono by

bezokolicznik: rozpalić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: rozpaliwszy

gerundium: rozpalenie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	rozpalenie	rozpalenia
D.	rozpalenia	rozpaleń
C.	rozpaleniu	rozpaleniom
B.	rozpalenie	rozpalenia
N.	rozpaleniem	rozpaleniami
Ms.	rozpaleniu	rozpaleniach
W.	rozpalenie	rozpalenia

imiesłów przymiotnikowy bierny: rozpalony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	rozpalony	rozpalony	rozpalony	rozpalone	rozpalona
D.	rozpalonego	rozpalonego	rozpalonego	rozpalonego	rozpalonej
C.	rozpalonemu	rozpalonemu	rozpalonemu	rozpalonemu	rozpalonej
B.	rozpalonego	rozpalonego	rozpalony	rozpalone	rozpaloną
N.	rozpalonym	rozpalonym	rozpalonym	rozpalonym	rozpaloną
Ms.	rozpalonym	rozpalonym	rozpalonym	rozpalonym	rozpalonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	rozpaleni	rozpaleni	rozpalone	rozpalone
D.	rozpalonych	rozpalonych	rozpalonych	rozpalonych
C.	rozpalonym	rozpalonym	rozpalonym	rozpalonym
B.	rozpalonych	rozpalonych	rozpalonych	rozpalone
N.	rozpalonymi	rozpalonymi	rozpalonymi	rozpalonymi
Ms.	rozpalonych	rozpalonych	rozpalonych	rozpalonych

odpowiednik aspektowy: rozpalać

Składnia

rozpalić

Frazeologizmy

ktoś/coś rozpalił/rozpaliło do białości kogoś

Data ostatniej modyfikacji: 22.01.2014