UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

łapać

Chronologizacja

SStp, SPXVI, SKN, SJPXVII, STR, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

psł. *lapati 'chwytać, porywać, łowić'

1. za ramię

Definicja

szybkim ruchem brać (ręką, lub jakimś narzędziem)

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt zwyczaje i zachowania zwierząt

Relacje znaczeniowe

synonimy:

chwytać, ujmować

Połączenia

łapać ręką, zębami
łapać kogoś za ramię, za kolano, za pupę; za guzik

Cytaty

	Ten najmniejszy skin łapie mnie za ramię. źródło: NKJP: Marek Bukowski: Wysłannik szatana, 1999
	Na razie więc Marta uczy się łapać owady szczypczykami w taki sposób, by ich nie zgnieść, bo gekon żywi się tylko żywymi świerszczami. źródło: NKJP: Marek Świercz: Zwierzyniec Marty, Dziennik Zachodni, 2004-04-13
	Córka łapie lalkę za włosy i wyrzuca ją daleko za siebie, trzeba przyznać, jest już dość silna, ma wyrzut, lala ląduje na kredensie, przewraca cukiernicę, z której wysypuje się cukier. źródło: NKJP: Marek Kochan: Plac zabaw, 2007
	Ministrowie pakują worki z pieniędzmi i uciekają, damy łapią kasety z biżuterią i znikają, lokaje biegają bezradni. źródło: NKJP: Ryszard Kapuściński: Szachinszach, 2005
	Słonki żerują w oryginalny sposób: długi dziób zanurzają w mokrej ziemi, a gdy trafią na łup, rozchylają koniec dzioba i łapią zdobycz jak pęsetą. źródło: NKJP: Las, Polityka, 2009

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	łapię	łapiemy
2 os.	łapiesz	łapiecie
3 os.	łapie	łapią

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	łapałem +(e)m łapał	łapałam +(e)m łapała	łapałom +(e)m łapało	łapaliśmy +(e)śmy łapali	łapałyśmy +(e)śmy łapały
2 os.	łapałeś +(e)ś łapał	łapałaś +(e)ś łapała	łapałoś +(e)ś łapało	łapaliście +(e)ście łapali	łapałyście +(e)ście łapały
3 os.	łapał	łapała	łapało	łapali	łapały

bezosobnik: łapano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę łapał będę łapać	będę łapała będę łapać	będę łapało będę łapać	będziemy łapali będziemy łapać	będziemy łapały będziemy łapać
2 os.	będziesz łapał będziesz łapać	będziesz łapała będziesz łapać	będziesz łapało będziesz łapać	będziecie łapali będziecie łapać	będziecie łapały będziecie łapać
3 os.	będzie łapał będzie łapać	będzie łapała będzie łapać	będzie łapało będzie łapać	będą łapali będą łapać	będą łapały będą łapać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		łapmy
2 os.	łap	łapcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	łapałbym bym łapał	łapałabym bym łapała	łapałobym bym łapało	łapalibyśmy byśmy łapali	łapałybyśmy byśmy łapały
2 os.	łapałbyś byś łapał	łapałabyś byś łapała	łapałobyś byś łapało	łapalibyście byście łapali	łapałybyście byście łapały
3 os.	łapałby by łapał	łapałaby by łapała	łapałoby by łapało	łapaliby by łapali	łapałyby by łapały

bezosobnik: łapano by

bezokolicznik: łapać

imiesłów przysłówkowy współczesny: łapiąc

gerundium: łapanie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	łapanie	łapania
D.	łapania	łapań
C.	łapaniu	łapaniom
B.	łapanie	łapania
N.	łapaniem	łapaniami
Ms.	łapaniu	łapaniach
W.	łapanie	łapania

imiesłów przymiotnikowy czynny: łapiący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	łapiący	łapiący	łapiący	łapiące	łapiąca
D.	łapiącego	łapiącego	łapiącego	łapiącego	łapiącej
C.	łapiącemu	łapiącemu	łapiącemu	łapiącemu	łapiącej
B.	łapiącego	łapiącego	łapiący	łapiące	łapiącą
N.	łapiącym	łapiącym	łapiącym	łapiącym	łapiącą
Ms.	łapiącym	łapiącym	łapiącym	łapiącym	łapiącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	łapiący	łapiący	łapiące	łapiące
D.	łapiących	łapiących	łapiących	łapiących
C.	łapiącym	łapiącym	łapiącym	łapiącym
B.	łapiących	łapiących	łapiących	łapiące
N.	łapiącymi	łapiącymi	łapiącymi	łapiącymi
Ms.	łapiących	łapiących	łapiących	łapiących

imiesłów przymiotnikowy bierny: łapany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	łapany	łapany	łapany	łapane	łapana
D.	łapanego	łapanego	łapanego	łapanego	łapanej
C.	łapanemu	łapanemu	łapanemu	łapanemu	łapanej
B.	łapanego	łapanego	łapany	łapane	łapaną
N.	łapanym	łapanym	łapanym	łapanym	łapaną
Ms.	łapanym	łapanym	łapanym	łapanym	łapanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	łapani	łapani	łapane	łapane
D.	łapanych	łapanych	łapanych	łapanych
C.	łapanym	łapanym	łapanym	łapanym
B.	łapanych	łapanych	łapanych	łapane
N.	łapanymi	łapanymi	łapanymi	łapanymi
Ms.	łapanych	łapanych	łapanych	łapanych

odpowiednik aspektowy: złapać

Składnia

Rz_żywotny	+	łapać	+	KOGO/CO + (za CO)
Rz_żywotny	+	łapać	+	KOGO/CO + (CZYM)

2. piłkę

Definicja

zatrzymywać przedmiot spadający lub znajdujący się w ruchu

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Sport czynności związane ze sportem

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

Relacje znaczeniowe

synonimy:

chwytać

Połączenia

łapać piłkę
łapać w locie

Cytaty

	[...] zamiast wybijać próbował łapać piłkę, która wpadała do wrocławskiej bramki. źródło: NKJP: Artur Szkudlarek: Nie dotrwali, Gazeta Wrocławska, 2002-10-28
	Graczom z pola łatwiej będzie teraz strzelać gole, a nam, bramkarzom, trudniej łapać piłki. źródło: NKJP: dk: Zła piłka i kosmetyki, Express Ilustrowany, 2002-05-23
	Samoloty muszą lądować, aby zatankować paliwo. Wiele zależy więc od sprawności mechanika, który łapie w locie lądujący model, wstrzykuje paliwo do zbiornika, jednym ruchem palca wprawia w ruch śmigło i wypuszcza maszynę w dalszą trasę. źródło: NKJP: Bliżej nieba, Gazeta Wyborcza, 1998-10-30
	[...] anioł przy bramie w tanecznych obrotach wyrzuca ognisty miecz w górę i go łapie [...] źródło: NKJP: Henryk Rozpędowski: Charleston, 2002
	Najbardziej widowiskowe elementy to overy, podczas których pies łapie frisbee, przeskakując przez jakąś część ciała człowieka, vaulty - gdy pies odbija się od ciała zawodnika [...]. źródło: NKJP: Internet

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	łapię	łapiemy
2 os.	łapiesz	łapiecie
3 os.	łapie	łapią

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	łapałem +(e)m łapał	łapałam +(e)m łapała	łapałom +(e)m łapało	łapaliśmy +(e)śmy łapali	łapałyśmy +(e)śmy łapały
2 os.	łapałeś +(e)ś łapał	łapałaś +(e)ś łapała	łapałoś +(e)ś łapało	łapaliście +(e)ście łapali	łapałyście +(e)ście łapały
3 os.	łapał	łapała	łapało	łapali	łapały

bezosobnik: łapano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę łapał będę łapać	będę łapała będę łapać	będę łapało będę łapać	będziemy łapali będziemy łapać	będziemy łapały będziemy łapać
2 os.	będziesz łapał będziesz łapać	będziesz łapała będziesz łapać	będziesz łapało będziesz łapać	będziecie łapali będziecie łapać	będziecie łapały będziecie łapać
3 os.	będzie łapał będzie łapać	będzie łapała będzie łapać	będzie łapało będzie łapać	będą łapali będą łapać	będą łapały będą łapać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		łapmy
2 os.	łap	łapcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	łapałbym bym łapał	łapałabym bym łapała	łapałobym bym łapało	łapalibyśmy byśmy łapali	łapałybyśmy byśmy łapały
2 os.	łapałbyś byś łapał	łapałabyś byś łapała	łapałobyś byś łapało	łapalibyście byście łapali	łapałybyście byście łapały
3 os.	łapałby by łapał	łapałaby by łapała	łapałoby by łapało	łapaliby by łapali	łapałyby by łapały

bezosobnik: łapano by

bezokolicznik: łapać

imiesłów przysłówkowy współczesny: łapiąc

gerundium: łapanie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	łapanie	łapania
D.	łapania	łapań
C.	łapaniu	łapaniom
B.	łapanie	łapania
N.	łapaniem	łapaniami
Ms.	łapaniu	łapaniach
W.	łapanie	łapania

imiesłów przymiotnikowy czynny: łapiący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	łapiący	łapiący	łapiący	łapiące	łapiąca
D.	łapiącego	łapiącego	łapiącego	łapiącego	łapiącej
C.	łapiącemu	łapiącemu	łapiącemu	łapiącemu	łapiącej
B.	łapiącego	łapiącego	łapiący	łapiące	łapiącą
N.	łapiącym	łapiącym	łapiącym	łapiącym	łapiącą
Ms.	łapiącym	łapiącym	łapiącym	łapiącym	łapiącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	łapiący	łapiący	łapiące	łapiące
D.	łapiących	łapiących	łapiących	łapiących
C.	łapiącym	łapiącym	łapiącym	łapiącym
B.	łapiących	łapiących	łapiących	łapiące
N.	łapiącymi	łapiącymi	łapiącymi	łapiącymi
Ms.	łapiących	łapiących	łapiących	łapiących

imiesłów przymiotnikowy bierny: łapany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	łapany	łapany	łapany	łapane	łapana
D.	łapanego	łapanego	łapanego	łapanego	łapanej
C.	łapanemu	łapanemu	łapanemu	łapanemu	łapanej
B.	łapanego	łapanego	łapany	łapane	łapaną
N.	łapanym	łapanym	łapanym	łapanym	łapaną
Ms.	łapanym	łapanym	łapanym	łapanym	łapanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	łapani	łapani	łapane	łapane
D.	łapanych	łapanych	łapanych	łapanych
C.	łapanym	łapanym	łapanym	łapanym
B.	łapanych	łapanych	łapanych	łapane
N.	łapanymi	łapanymi	łapanymi	łapanymi
Ms.	łapanych	łapanych	łapanych	łapanych

odpowiednik aspektowy: złapać

Składnia

Rz_żywotny

łapać

3. w sieć

Definicja

używać określonych narzędzi, by zatrzymać jakieś zwierzę i nie pozwolić mu uciec

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt hodowla i opieka nad zwierzętami; człowiek wobec zwierząt

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Czas wolny hobby i zainteresowania

Relacje znaczeniowe

synonimy:

chwytać, łowić

Połączenia

łapać dziki, konia, ryby

Cytaty

	Dr inżynier Piotr G. [...] zbudował elektrownię w tym samym miejscu, gdzie radzieccy żołnierze łapali ryby siatką. źródło: NKJP: Marcin Fabjański, Piotr Paweł Gadzinowski: Czar poligonu, Gazeta Wyborcza, 1996-08-20
	Wędką z leszczyny i końskiego włosia łapałem kiełbie, czasem połknął haczyk żarłoczny okonek, o brzanach ani śnić. źródło: NKJP: Henryk Rozpędowski: Charleston, 2002
	Włosi, jak wiadomo, z upodobaniem strzelają do ptaków, łapią je w sieci [...]. źródło: NKJP: Paweł Zawadzki: O szarańczy, ślimakach i flipperze, Zielone Brygady. Pismo Ekologów, Internet, 2002-08-01
	Na grubego zwierza (niedźwiedzia, tura, łosia) mógł polować tylko władca, a regale łowieckie na resztę zwierzyny nie było tak ściśle przestrzegane, toteż do czasu reformy agrarnej kmiecie mogli jeszcze łapać w sidła drobniejszą zwierzynę: zające, sarny, lisy, przepiórki, kuropatwy. źródło: NKJP: Andrzej Chwalba (red.): Obyczaje w Polsce: od średniowiecza do czasów współczesnych: praca zbiorowa, 2004
	[...] warchlaki dorosły i stanowią zagrożenie. Niejednokrotnie widzę z okna, jak chłopcy biegają za nimi z linami i próbują łapać na lasso. źródło: NKJP: Nie dokarmiajcie dzików, Wieczór Trójmiasta, 2011

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	łapię	łapiemy
2 os.	łapiesz	łapiecie
3 os.	łapie	łapią

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	łapałem +(e)m łapał	łapałam +(e)m łapała	łapałom +(e)m łapało	łapaliśmy +(e)śmy łapali	łapałyśmy +(e)śmy łapały
2 os.	łapałeś +(e)ś łapał	łapałaś +(e)ś łapała	łapałoś +(e)ś łapało	łapaliście +(e)ście łapali	łapałyście +(e)ście łapały
3 os.	łapał	łapała	łapało	łapali	łapały

bezosobnik: łapano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę łapał będę łapać	będę łapała będę łapać	będę łapało będę łapać	będziemy łapali będziemy łapać	będziemy łapały będziemy łapać
2 os.	będziesz łapał będziesz łapać	będziesz łapała będziesz łapać	będziesz łapało będziesz łapać	będziecie łapali będziecie łapać	będziecie łapały będziecie łapać
3 os.	będzie łapał będzie łapać	będzie łapała będzie łapać	będzie łapało będzie łapać	będą łapali będą łapać	będą łapały będą łapać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		łapmy
2 os.	łap	łapcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	łapałbym bym łapał	łapałabym bym łapała	łapałobym bym łapało	łapalibyśmy byśmy łapali	łapałybyśmy byśmy łapały
2 os.	łapałbyś byś łapał	łapałabyś byś łapała	łapałobyś byś łapało	łapalibyście byście łapali	łapałybyście byście łapały
3 os.	łapałby by łapał	łapałaby by łapała	łapałoby by łapało	łapaliby by łapali	łapałyby by łapały

bezosobnik: łapano by

bezokolicznik: łapać

imiesłów przysłówkowy współczesny: łapiąc

gerundium: łapanie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	łapanie	łapania
D.	łapania	łapań
C.	łapaniu	łapaniom
B.	łapanie	łapania
N.	łapaniem	łapaniami
Ms.	łapaniu	łapaniach
W.	łapanie	łapania

imiesłów przymiotnikowy czynny: łapiący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	łapiący	łapiący	łapiący	łapiące	łapiąca
D.	łapiącego	łapiącego	łapiącego	łapiącego	łapiącej
C.	łapiącemu	łapiącemu	łapiącemu	łapiącemu	łapiącej
B.	łapiącego	łapiącego	łapiący	łapiące	łapiącą
N.	łapiącym	łapiącym	łapiącym	łapiącym	łapiącą
Ms.	łapiącym	łapiącym	łapiącym	łapiącym	łapiącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	łapiący	łapiący	łapiące	łapiące
D.	łapiących	łapiących	łapiących	łapiących
C.	łapiącym	łapiącym	łapiącym	łapiącym
B.	łapiących	łapiących	łapiących	łapiące
N.	łapiącymi	łapiącymi	łapiącymi	łapiącymi
Ms.	łapiących	łapiących	łapiących	łapiących

imiesłów przymiotnikowy bierny: łapany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	łapany	łapany	łapany	łapane	łapana
D.	łapanego	łapanego	łapanego	łapanego	łapanej
C.	łapanemu	łapanemu	łapanemu	łapanemu	łapanej
B.	łapanego	łapanego	łapany	łapane	łapaną
N.	łapanym	łapanym	łapanym	łapanym	łapaną
Ms.	łapanym	łapanym	łapanym	łapanym	łapanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	łapani	łapani	łapane	łapane
D.	łapanych	łapanych	łapanych	łapanych
C.	łapanym	łapanym	łapanym	łapanym
B.	łapanych	łapanych	łapanych	łapane
N.	łapanymi	łapanymi	łapanymi	łapanymi
Ms.	łapanych	łapanych	łapanych	łapanych

odpowiednik aspektowy: złapać

Składnia

Rz_osobowy	+	łapać	+	CO + CZYM
Rz_osobowy	+	łapać	+	CO + w CO
Rz_osobowy	+	łapać	+	CO + na CO

4. za pióro

Definicja

używać czegoś jako narzędzia czynności

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca materiały i narzędzia pracy

Relacje znaczeniowe

synonimy:

chwytać

Połączenia

łapać za pióro; za słuchawkę, za telefon; za broń

Cytaty

[...] w USA czy Holandii obywatel, gdy widzi coś podejrzanego i odbiegającego od normy w swojej okolicy, łapie za telefon i dzwoni po policję.

źródło: NKJP: Jerzy Surdykowski: Ziszczona przyszłość, Gazeta Wyborcza, 1997-11-28

Jeśli (załóżmy) szef w pracy się tobą wysługuje, dręczy cię, poniża i grozi ci [...], to od razu łapiesz za broń i go zabijasz?

źródło: NKJP: Internet

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	łapię	łapiemy
2 os.	łapiesz	łapiecie
3 os.	łapie	łapią

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	łapałem +(e)m łapał	łapałam +(e)m łapała	łapałom +(e)m łapało	łapaliśmy +(e)śmy łapali	łapałyśmy +(e)śmy łapały
2 os.	łapałeś +(e)ś łapał	łapałaś +(e)ś łapała	łapałoś +(e)ś łapało	łapaliście +(e)ście łapali	łapałyście +(e)ście łapały
3 os.	łapał	łapała	łapało	łapali	łapały

bezosobnik: łapano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę łapał będę łapać	będę łapała będę łapać	będę łapało będę łapać	będziemy łapali będziemy łapać	będziemy łapały będziemy łapać
2 os.	będziesz łapał będziesz łapać	będziesz łapała będziesz łapać	będziesz łapało będziesz łapać	będziecie łapali będziecie łapać	będziecie łapały będziecie łapać
3 os.	będzie łapał będzie łapać	będzie łapała będzie łapać	będzie łapało będzie łapać	będą łapali będą łapać	będą łapały będą łapać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		łapmy
2 os.	łap	łapcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	łapałbym bym łapał	łapałabym bym łapała	łapałobym bym łapało	łapalibyśmy byśmy łapali	łapałybyśmy byśmy łapały
2 os.	łapałbyś byś łapał	łapałabyś byś łapała	łapałobyś byś łapało	łapalibyście byście łapali	łapałybyście byście łapały
3 os.	łapałby by łapał	łapałaby by łapała	łapałoby by łapało	łapaliby by łapali	łapałyby by łapały

bezosobnik: łapano by

bezokolicznik: łapać

imiesłów przysłówkowy współczesny: łapiąc

gerundium: łapanie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	łapanie	łapania
D.	łapania	łapań
C.	łapaniu	łapaniom
B.	łapanie	łapania
N.	łapaniem	łapaniami
Ms.	łapaniu	łapaniach
W.	łapanie	łapania

imiesłów przymiotnikowy czynny: łapiący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	łapiący	łapiący	łapiący	łapiące	łapiąca
D.	łapiącego	łapiącego	łapiącego	łapiącego	łapiącej
C.	łapiącemu	łapiącemu	łapiącemu	łapiącemu	łapiącej
B.	łapiącego	łapiącego	łapiący	łapiące	łapiącą
N.	łapiącym	łapiącym	łapiącym	łapiącym	łapiącą
Ms.	łapiącym	łapiącym	łapiącym	łapiącym	łapiącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	łapiący	łapiący	łapiące	łapiące
D.	łapiących	łapiących	łapiących	łapiących
C.	łapiącym	łapiącym	łapiącym	łapiącym
B.	łapiących	łapiących	łapiących	łapiące
N.	łapiącymi	łapiącymi	łapiącymi	łapiącymi
Ms.	łapiących	łapiących	łapiących	łapiących

odpowiednik aspektowy: złapać

Składnia

Rz_osobowy

łapać

za CO

5. sens

Definicja

pot.

zaczynać coś rozumieć

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka

Relacje znaczeniowe

synonimy:

chwytać, załapywać

Cytaty

	I tak już jest, że jeden łapie szybciej, o co chodzi, drugi wolniej. źródło: NKJP: Krystyna Muszyńska: Jesteśmy sobie potrzebni, NTN Powiśle, 2000-04-28
	[...] świetnie się uczy, łapie szybko języki, wyjechała za granicę, założyła własną firmę. źródło: NKJP: Monika Pawluczuk, Katarzyna Miller: Być kobietą i nie zwariować. Opowieści psychoterapeutyczne, 2010
	Miałem go uczyć pracy w urzędzie. Wszystko łapał w lot. źródło: NKJP: mbr: Samorządowiec o duszy rolnika, Dziennik Łódzki, 2004-10-22
	Agent z krwi i kości łapie w mig ideę i zasady działania. źródło: NKJP: Sławomir Dąblewski: Powrót do podstaw, Gazeta Ubezpieczeniowa, 2008-02-26
	To leniwe psy, ale szybko łapią o co chodzi pasterzowi. źródło: NKJP: Zygmunt Chabowski: Jego Wysokość Oscypek, król Podhala, Dziennik Łódzki, 2002-04-01

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	łapię	łapiemy
2 os.	łapiesz	łapiecie
3 os.	łapie	łapią

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	łapałem +(e)m łapał	łapałam +(e)m łapała	łapałom +(e)m łapało	łapaliśmy +(e)śmy łapali	łapałyśmy +(e)śmy łapały
2 os.	łapałeś +(e)ś łapał	łapałaś +(e)ś łapała	łapałoś +(e)ś łapało	łapaliście +(e)ście łapali	łapałyście +(e)ście łapały
3 os.	łapał	łapała	łapało	łapali	łapały

bezosobnik: łapano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę łapał będę łapać	będę łapała będę łapać	będę łapało będę łapać	będziemy łapali będziemy łapać	będziemy łapały będziemy łapać
2 os.	będziesz łapał będziesz łapać	będziesz łapała będziesz łapać	będziesz łapało będziesz łapać	będziecie łapali będziecie łapać	będziecie łapały będziecie łapać
3 os.	będzie łapał będzie łapać	będzie łapała będzie łapać	będzie łapało będzie łapać	będą łapali będą łapać	będą łapały będą łapać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		łapmy
2 os.	łap	łapcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	łapałbym bym łapał	łapałabym bym łapała	łapałobym bym łapało	łapalibyśmy byśmy łapali	łapałybyśmy byśmy łapały
2 os.	łapałbyś byś łapał	łapałabyś byś łapała	łapałobyś byś łapało	łapalibyście byście łapali	łapałybyście byście łapały
3 os.	łapałby by łapał	łapałaby by łapała	łapałoby by łapało	łapaliby by łapali	łapałyby by łapały

bezosobnik: łapano by

bezokolicznik: łapać

imiesłów przysłówkowy współczesny: łapiąc

gerundium: łapanie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	łapanie	łapania
D.	łapania	łapań
C.	łapaniu	łapaniom
B.	łapanie	łapania
N.	łapaniem	łapaniami
Ms.	łapaniu	łapaniach
W.	łapanie	łapania

imiesłów przymiotnikowy czynny: łapiący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	łapiący	łapiący	łapiący	łapiące	łapiąca
D.	łapiącego	łapiącego	łapiącego	łapiącego	łapiącej
C.	łapiącemu	łapiącemu	łapiącemu	łapiącemu	łapiącej
B.	łapiącego	łapiącego	łapiący	łapiące	łapiącą
N.	łapiącym	łapiącym	łapiącym	łapiącym	łapiącą
Ms.	łapiącym	łapiącym	łapiącym	łapiącym	łapiącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	łapiący	łapiący	łapiące	łapiące
D.	łapiących	łapiących	łapiących	łapiących
C.	łapiącym	łapiącym	łapiącym	łapiącym
B.	łapiących	łapiących	łapiących	łapiące
N.	łapiącymi	łapiącymi	łapiącymi	łapiącymi
Ms.	łapiących	łapiących	łapiących	łapiących

imiesłów przymiotnikowy bierny: łapany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	łapany	łapany	łapany	łapane	łapana
D.	łapanego	łapanego	łapanego	łapanego	łapanej
C.	łapanemu	łapanemu	łapanemu	łapanemu	łapanej
B.	łapanego	łapanego	łapany	łapane	łapaną
N.	łapanym	łapanym	łapanym	łapanym	łapaną
Ms.	łapanym	łapanym	łapanym	łapanym	łapanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	łapani	łapani	łapane	łapane
D.	łapanych	łapanych	łapanych	łapanych
C.	łapanym	łapanym	łapanym	łapanym
B.	łapanych	łapanych	łapanych	łapane
N.	łapanymi	łapanymi	łapanymi	łapanymi
Ms.	łapanych	łapanych	łapanych	łapanych

odpowiednik aspektowy: złapać

Składnia

Rz_żywotny	+	łapać	+	CO
Rz_osobowy	+	łapać	+	ZDANE PYTAJNOZALEŻNE

6. złodzieja

Definicja

zatrzymywać osobę podejrzaną o popełnienie czynu niezgodnego z prawem

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Prawo i łamanie prawa policja i inne służby mundurowe

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

zatrzymywać

Połączenia

policja łapie kogoś
łapać bandytów, gapowiczów, mordercę, piratów drogowych, przestępców, sprawców, szpiegów, złodzieja;

Cytaty

Amerykanie łapią irackiego dyktatora Saddama Husajna, parę miesięcy wcześniej zabici zostają jego dwaj synowie.

źródło: NKJP: Patrycja Gowieńczyk: Aż trudno uwierzyć, Słowo Polskie Gazeta Wrocławska, 2004-01-02

Polska policja jest od wszystkiego: łapie przestępców, zagania kury do kurników, uczy dzieci posłuszeństwa i sprawdza jakość paliwa w ciężarówkach.

źródło: NKJP: Jakub Stachowiak: Dobry glina, zły glina, Polityka, 2008

Dziewczynom imponuje, że jest sławny, żyje na luzie i łapie przestępców.

źródło: NKJP: Iwona Polak: Nie będzie rozwodu?, Express Ilustrowany, 2002-11-16

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	łapię	łapiemy
2 os.	łapiesz	łapiecie
3 os.	łapie	łapią

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	łapałem +(e)m łapał	łapałam +(e)m łapała	łapałom +(e)m łapało	łapaliśmy +(e)śmy łapali	łapałyśmy +(e)śmy łapały
2 os.	łapałeś +(e)ś łapał	łapałaś +(e)ś łapała	łapałoś +(e)ś łapało	łapaliście +(e)ście łapali	łapałyście +(e)ście łapały
3 os.	łapał	łapała	łapało	łapali	łapały

bezosobnik: łapano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę łapał będę łapać	będę łapała będę łapać	będę łapało będę łapać	będziemy łapali będziemy łapać	będziemy łapały będziemy łapać
2 os.	będziesz łapał będziesz łapać	będziesz łapała będziesz łapać	będziesz łapało będziesz łapać	będziecie łapali będziecie łapać	będziecie łapały będziecie łapać
3 os.	będzie łapał będzie łapać	będzie łapała będzie łapać	będzie łapało będzie łapać	będą łapali będą łapać	będą łapały będą łapać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		łapmy
2 os.	łap	łapcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	łapałbym bym łapał	łapałabym bym łapała	łapałobym bym łapało	łapalibyśmy byśmy łapali	łapałybyśmy byśmy łapały
2 os.	łapałbyś byś łapał	łapałabyś byś łapała	łapałobyś byś łapało	łapalibyście byście łapali	łapałybyście byście łapały
3 os.	łapałby by łapał	łapałaby by łapała	łapałoby by łapało	łapaliby by łapali	łapałyby by łapały

bezosobnik: łapano by

bezokolicznik: łapać

imiesłów przysłówkowy współczesny: łapiąc

gerundium: łapanie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	łapanie	łapania
D.	łapania	łapań
C.	łapaniu	łapaniom
B.	łapanie	łapania
N.	łapaniem	łapaniami
Ms.	łapaniu	łapaniach
W.	łapanie	łapania

imiesłów przymiotnikowy czynny: łapiący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	łapiący	łapiący	łapiący	łapiące	łapiąca
D.	łapiącego	łapiącego	łapiącego	łapiącego	łapiącej
C.	łapiącemu	łapiącemu	łapiącemu	łapiącemu	łapiącej
B.	łapiącego	łapiącego	łapiący	łapiące	łapiącą
N.	łapiącym	łapiącym	łapiącym	łapiącym	łapiącą
Ms.	łapiącym	łapiącym	łapiącym	łapiącym	łapiącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	łapiący	łapiący	łapiące	łapiące
D.	łapiących	łapiących	łapiących	łapiących
C.	łapiącym	łapiącym	łapiącym	łapiącym
B.	łapiących	łapiących	łapiących	łapiące
N.	łapiącymi	łapiącymi	łapiącymi	łapiącymi
Ms.	łapiących	łapiących	łapiących	łapiących

imiesłów przymiotnikowy bierny: łapany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	łapany	łapany	łapany	łapane	łapana
D.	łapanego	łapanego	łapanego	łapanego	łapanej
C.	łapanemu	łapanemu	łapanemu	łapanemu	łapanej
B.	łapanego	łapanego	łapany	łapane	łapaną
N.	łapanym	łapanym	łapanym	łapanym	łapaną
Ms.	łapanym	łapanym	łapanym	łapanym	łapanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	łapani	łapani	łapane	łapane
D.	łapanych	łapanych	łapanych	łapanych
C.	łapanym	łapanym	łapanym	łapanym
B.	łapanych	łapanych	łapanych	łapane
N.	łapanymi	łapanymi	łapanymi	łapanymi
Ms.	łapanych	łapanych	łapanych	łapanych

odpowiednik aspektowy: złapać

Składnia

Rz_osobowy

łapać

KOGO

7. na kłamstwie

Definicja

wykazywać, że ktoś zrobił coś niezgodnego z prawem lub uznawanego za złe

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Prawo i łamanie prawa przestępstwa

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zachowania i wyrażenia nieakceptowane społecznie

Cytaty

	Jak się okazuje, np. w „Biedronce”, pracownicy łapią na kradzieży emerytowanych nauczycieli, którzy kiedyś ich uczyli. źródło: NKJP: rk: O sklepowych kradzieżach, Dziennik Łódzki, 2004-01-28
	Policja łapała na nielegalnym wydobyciu tylko pojedynczych kopaczy. źródło: NKJP: Alina Gierak: Radź sobie sam, Słowo Polskie Gazeta Wrocławska, 2005-10-03
	Zamykają znaną postać, chyba po kilka razy, łapią na pijaństwie przedstawicieli znanych zawodów, mówią, że w Gorlicach, ale to nie w naszym mieście. źródło: NKJP: E: Rozmawiamy: Gazeta Krakowska, 2005-08-02
	Koksują się wszyscy, nawet muzycy [...], ale od wielu lat łapią na dopingu głównie kolarzy i lekkoatletów. źródło: NKJP: Internet

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	łapię	łapiemy
2 os.	łapiesz	łapiecie
3 os.	łapie	łapią

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	łapałem +(e)m łapał	łapałam +(e)m łapała	łapałom +(e)m łapało	łapaliśmy +(e)śmy łapali	łapałyśmy +(e)śmy łapały
2 os.	łapałeś +(e)ś łapał	łapałaś +(e)ś łapała	łapałoś +(e)ś łapało	łapaliście +(e)ście łapali	łapałyście +(e)ście łapały
3 os.	łapał	łapała	łapało	łapali	łapały

bezosobnik: łapano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę łapał będę łapać	będę łapała będę łapać	będę łapało będę łapać	będziemy łapali będziemy łapać	będziemy łapały będziemy łapać
2 os.	będziesz łapał będziesz łapać	będziesz łapała będziesz łapać	będziesz łapało będziesz łapać	będziecie łapali będziecie łapać	będziecie łapały będziecie łapać
3 os.	będzie łapał będzie łapać	będzie łapała będzie łapać	będzie łapało będzie łapać	będą łapali będą łapać	będą łapały będą łapać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		łapmy
2 os.	łap	łapcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	łapałbym bym łapał	łapałabym bym łapała	łapałobym bym łapało	łapalibyśmy byśmy łapali	łapałybyśmy byśmy łapały
2 os.	łapałbyś byś łapał	łapałabyś byś łapała	łapałobyś byś łapało	łapalibyście byście łapali	łapałybyście byście łapały
3 os.	łapałby by łapał	łapałaby by łapała	łapałoby by łapało	łapaliby by łapali	łapałyby by łapały

bezosobnik: łapano by

bezokolicznik: łapać

imiesłów przysłówkowy współczesny: łapiąc

gerundium: łapanie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	łapanie	łapania
D.	łapania	łapań
C.	łapaniu	łapaniom
B.	łapanie	łapania
N.	łapaniem	łapaniami
Ms.	łapaniu	łapaniach
W.	łapanie	łapania

imiesłów przymiotnikowy czynny: łapiący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	łapiący	łapiący	łapiący	łapiące	łapiąca
D.	łapiącego	łapiącego	łapiącego	łapiącego	łapiącej
C.	łapiącemu	łapiącemu	łapiącemu	łapiącemu	łapiącej
B.	łapiącego	łapiącego	łapiący	łapiące	łapiącą
N.	łapiącym	łapiącym	łapiącym	łapiącym	łapiącą
Ms.	łapiącym	łapiącym	łapiącym	łapiącym	łapiącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	łapiący	łapiący	łapiące	łapiące
D.	łapiących	łapiących	łapiących	łapiących
C.	łapiącym	łapiącym	łapiącym	łapiącym
B.	łapiących	łapiących	łapiących	łapiące
N.	łapiącymi	łapiącymi	łapiącymi	łapiącymi
Ms.	łapiących	łapiących	łapiących	łapiących

imiesłów przymiotnikowy bierny: łapany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	łapany	łapany	łapany	łapane	łapana
D.	łapanego	łapanego	łapanego	łapanego	łapanej
C.	łapanemu	łapanemu	łapanemu	łapanemu	łapanej
B.	łapanego	łapanego	łapany	łapane	łapaną
N.	łapanym	łapanym	łapanym	łapanym	łapaną
Ms.	łapanym	łapanym	łapanym	łapanym	łapanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	łapani	łapani	łapane	łapane
D.	łapanych	łapanych	łapanych	łapanych
C.	łapanym	łapanym	łapanym	łapanym
B.	łapanych	łapanych	łapanych	łapane
N.	łapanymi	łapanymi	łapanymi	łapanymi
Ms.	łapanych	łapanych	łapanych	łapanych

odpowiednik aspektowy: złapać

Składnia

Rz_osobowy

łapać

KOGO + na CZYM

8. sygnały

Definicja

pot.

za pomocą odpowiedniego urządzenia odbierać sygnały radiowe z odległego nadajnika

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Środki masowego przekazu radio

CZŁOWIEK I TECHNIKA Urządzenia i maszyny funkcjonowanie urządzeń i maszyn

Połączenia

łapać stacje (radiowe); sygnały; radio (Warszawa, Katowice, Waszyngton...); Wojną Europę
łapać na falach (długich, średnich krótkich, ultrakrótkich)

Cytaty

	Jest odbierana praktycznie we wszystkich krajach świata, oprócz RPA. Ale nawet tam mieszka pewien miłośnik naszego kraju, który wybudował 3-metrową antenę i dzięki temu łapie sygnał Polonii. źródło: NKJP: Katarzyna Kieta: Programy z kosmosu, Gazeta Krakowska, 2003-05-07
	Kiedy w Oborach zamknie się w pokoju szczelnie okno, komórka przestaje łapać sygnały, traci zasięg. źródło: NKJP: Krystyna Kofta: Lewa, wspomnienie prawej, 2003
	[...] niektórzy to mają tak, że nie mają kablówki, nie mogą postawić satelity, bo nie łapie sygnału itp. i mają tylko podstawowe polskie programy. źródło: NKJP: Internet
	[...] przydaje się Garminy trzymać poziomo; wtedy łapią sygnał dużo lepiej (czyli nici z przywieszenia sobie GPS-a do paska). źródło: NKJP: Internet
	W [...] czarnej beemie ktoś próbuje łapać na samochodowym odbiorniku Radio Wolna Europa; z nerwów zapomniał, że polskie audycje zlikwidowano w 1994 roku. źródło: NKJP: Internet

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	łapię	łapiemy
2 os.	łapiesz	łapiecie
3 os.	łapie	łapią

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	łapałem +(e)m łapał	łapałam +(e)m łapała	łapałom +(e)m łapało	łapaliśmy +(e)śmy łapali	łapałyśmy +(e)śmy łapały
2 os.	łapałeś +(e)ś łapał	łapałaś +(e)ś łapała	łapałoś +(e)ś łapało	łapaliście +(e)ście łapali	łapałyście +(e)ście łapały
3 os.	łapał	łapała	łapało	łapali	łapały

bezosobnik: łapano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę łapał będę łapać	będę łapała będę łapać	będę łapało będę łapać	będziemy łapali będziemy łapać	będziemy łapały będziemy łapać
2 os.	będziesz łapał będziesz łapać	będziesz łapała będziesz łapać	będziesz łapało będziesz łapać	będziecie łapali będziecie łapać	będziecie łapały będziecie łapać
3 os.	będzie łapał będzie łapać	będzie łapała będzie łapać	będzie łapało będzie łapać	będą łapali będą łapać	będą łapały będą łapać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		łapmy
2 os.	łap	łapcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	łapałbym bym łapał	łapałabym bym łapała	łapałobym bym łapało	łapalibyśmy byśmy łapali	łapałybyśmy byśmy łapały
2 os.	łapałbyś byś łapał	łapałabyś byś łapała	łapałobyś byś łapało	łapalibyście byście łapali	łapałybyście byście łapały
3 os.	łapałby by łapał	łapałaby by łapała	łapałoby by łapało	łapaliby by łapali	łapałyby by łapały

bezosobnik: łapano by

bezokolicznik: łapać

imiesłów przysłówkowy współczesny: łapiąc

gerundium: łapanie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	łapanie	łapania
D.	łapania	łapań
C.	łapaniu	łapaniom
B.	łapanie	łapania
N.	łapaniem	łapaniami
Ms.	łapaniu	łapaniach
W.	łapanie	łapania

imiesłów przymiotnikowy czynny: łapiący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	łapiący	łapiący	łapiący	łapiące	łapiąca
D.	łapiącego	łapiącego	łapiącego	łapiącego	łapiącej
C.	łapiącemu	łapiącemu	łapiącemu	łapiącemu	łapiącej
B.	łapiącego	łapiącego	łapiący	łapiące	łapiącą
N.	łapiącym	łapiącym	łapiącym	łapiącym	łapiącą
Ms.	łapiącym	łapiącym	łapiącym	łapiącym	łapiącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	łapiący	łapiący	łapiące	łapiące
D.	łapiących	łapiących	łapiących	łapiących
C.	łapiącym	łapiącym	łapiącym	łapiącym
B.	łapiących	łapiących	łapiących	łapiące
N.	łapiącymi	łapiącymi	łapiącymi	łapiącymi
Ms.	łapiących	łapiących	łapiących	łapiących

imiesłów przymiotnikowy bierny: łapany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	łapany	łapany	łapany	łapane	łapana
D.	łapanego	łapanego	łapanego	łapanego	łapanej
C.	łapanemu	łapanemu	łapanemu	łapanemu	łapanej
B.	łapanego	łapanego	łapany	łapane	łapaną
N.	łapanym	łapanym	łapanym	łapanym	łapaną
Ms.	łapanym	łapanym	łapanym	łapanym	łapanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	łapani	łapani	łapane	łapane
D.	łapanych	łapanych	łapanych	łapanych
C.	łapanym	łapanym	łapanym	łapanym
B.	łapanych	łapanych	łapanych	łapane
N.	łapanymi	łapanymi	łapanymi	łapanymi
Ms.	łapanych	łapanych	łapanych	łapanych

odpowiednik aspektowy: złapać

Składnia

łapać

9. szansę

Definicja

pot.

korzystać z czegoś, co jest trudno dostępne i szybko przemija lub jest dostępne tylko przez krótki czas

Kwalifikacja tematyczna

ATEMATYCZNY

Relacje znaczeniowe

synonimy:

chwytać

Cytaty

	Na wakacjach raczej łapiemy pracę albo siedzimy w domu, bo nie mamy kasy na dłuższy wyjazd [...]. źródło: NKJP: Katarzyna Wachowiak, Barbara Chabior: Pociąg do rocka, Słowo Polskie Gazeta Wrocławska, 2005-08-04
	[...] starał się łapać pracę w czasie wakacji czy po zajęciach w szkole. źródło: NKJP: Bogumiła Hrapkowicz: Żywioł Rafała: Trybuna Śląska, 2003-10-21
	[...] Piotrek wyszkolił się na tapicera i łapał prace w prywatnych zakładach. źródło: NKJP: Agnieszka Niezgoda: Może kiedyś zginę, Polityka, 2001-08-11
	Właściciele małych firm wiedzą jednak swoje - koniunktura na szkolenia europejskie nie będzie trwała, jak w przypadku nauki języków obcych, latami. Trzeba więc łapać okazję, dopóki jest. źródło: NKJP: Bianka Mikołajewska: Kurs (płatny) na Unię, Polityka, 2003-04-26
	Dziś studiowanie to raczej okres łapania okazji do szybkiego zarobku, aby przetrwać na uczelni, lub pora poszukiwania jak najlepszych możliwości zainstalowania się w przyszłym miejscu pracy. źródło: NKJP: Krystyna Lubelska: Mailem do :-) Amora, Polityka, 2003-02-15

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	łapię	łapiemy
2 os.	łapiesz	łapiecie
3 os.	łapie	łapią

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	łapałem +(e)m łapał	łapałam +(e)m łapała	łapałom +(e)m łapało	łapaliśmy +(e)śmy łapali	łapałyśmy +(e)śmy łapały
2 os.	łapałeś +(e)ś łapał	łapałaś +(e)ś łapała	łapałoś +(e)ś łapało	łapaliście +(e)ście łapali	łapałyście +(e)ście łapały
3 os.	łapał	łapała	łapało	łapali	łapały

bezosobnik: łapano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę łapał będę łapać	będę łapała będę łapać	będę łapało będę łapać	będziemy łapali będziemy łapać	będziemy łapały będziemy łapać
2 os.	będziesz łapał będziesz łapać	będziesz łapała będziesz łapać	będziesz łapało będziesz łapać	będziecie łapali będziecie łapać	będziecie łapały będziecie łapać
3 os.	będzie łapał będzie łapać	będzie łapała będzie łapać	będzie łapało będzie łapać	będą łapali będą łapać	będą łapały będą łapać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		łapmy
2 os.	łap	łapcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	łapałbym bym łapał	łapałabym bym łapała	łapałobym bym łapało	łapalibyśmy byśmy łapali	łapałybyśmy byśmy łapały
2 os.	łapałbyś byś łapał	łapałabyś byś łapała	łapałobyś byś łapało	łapalibyście byście łapali	łapałybyście byście łapały
3 os.	łapałby by łapał	łapałaby by łapała	łapałoby by łapało	łapaliby by łapali	łapałyby by łapały

bezosobnik: łapano by

bezokolicznik: łapać

imiesłów przysłówkowy współczesny: łapiąc

gerundium: łapanie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	łapanie	łapania
D.	łapania	łapań
C.	łapaniu	łapaniom
B.	łapanie	łapania
N.	łapaniem	łapaniami
Ms.	łapaniu	łapaniach
W.	łapanie	łapania

imiesłów przymiotnikowy czynny: łapiący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	łapiący	łapiący	łapiący	łapiące	łapiąca
D.	łapiącego	łapiącego	łapiącego	łapiącego	łapiącej
C.	łapiącemu	łapiącemu	łapiącemu	łapiącemu	łapiącej
B.	łapiącego	łapiącego	łapiący	łapiące	łapiącą
N.	łapiącym	łapiącym	łapiącym	łapiącym	łapiącą
Ms.	łapiącym	łapiącym	łapiącym	łapiącym	łapiącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	łapiący	łapiący	łapiące	łapiące
D.	łapiących	łapiących	łapiących	łapiących
C.	łapiącym	łapiącym	łapiącym	łapiącym
B.	łapiących	łapiących	łapiących	łapiące
N.	łapiącymi	łapiącymi	łapiącymi	łapiącymi
Ms.	łapiących	łapiących	łapiących	łapiących

imiesłów przymiotnikowy bierny: łapany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	łapany	łapany	łapany	łapane	łapana
D.	łapanego	łapanego	łapanego	łapanego	łapanej
C.	łapanemu	łapanemu	łapanemu	łapanemu	łapanej
B.	łapanego	łapanego	łapany	łapane	łapaną
N.	łapanym	łapanym	łapanym	łapanym	łapaną
Ms.	łapanym	łapanym	łapanym	łapanym	łapanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	łapani	łapani	łapane	łapane
D.	łapanych	łapanych	łapanych	łapanych
C.	łapanym	łapanym	łapanym	łapanym
B.	łapanych	łapanych	łapanych	łapane
N.	łapanymi	łapanymi	łapanymi	łapanymi
Ms.	łapanych	łapanych	łapanych	łapanych

odpowiednik aspektowy: złapać

Składnia

Rz_osobowy

łapać

CO + (do CZEGO)

10. męża

Definicja

pot.

starać się doprowadzić inną osobę do określonego zachowania, stosując podstępne lub nieuczciwe metody

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zachowania i wyrażenia nieakceptowane społecznie

Połączenia

łapać męża; frajerów, jeleni, naiwnych
łapać (męża) na brzuch

Cytaty

	Dziewuchy też jeżdżą, łapią mężów i przyjeżdżają latem z małymi Johannesami w wózeczkach. źródło: NKJP: Mariusz Ziomecki: Lato nieśmiertelnych, 2002
	Skup się, mężczyzno: bardzo nisko oceniam u mężczyzn to, że gdy są łapani na półnegliż i słodkość, to ich to nie oburza. źródło: NKJP: Internet
	Mój kumpel autentycznie swego czasu łapał na to laski. źródło: NKJP: Internet
	Chciałam, mam, nie czułam się do niczego przymuszona, nikt nie wywierał na mnie nacisku, nie był to także przymus ani podstęp, który nazwałam kiedyś w swojej książce „najstarszym podstępem świata”, czyli łapanie na brzuch. źródło: NKJP: Krystyna Kofta: Gdyby zamilkły kobiety, 2005
	Zwykle oszuści łapią naiwnych na prosty zabieg socjotechniczny. Sugerują, że dana osoba jest jedyną wyróżnioną w całym województwie czy nawet kraju, co potwierdzają swoim autorytetem dyrektorzy finansowi o chwytliwych nazwiskach wyjętych z podręcznika języka angielskiego. źródło: NKJP: Złapani na haczyk, Dziennik Polski, 2002-06-11

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	łapię	łapiemy
2 os.	łapiesz	łapiecie
3 os.	łapie	łapią

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	łapałem +(e)m łapał	łapałam +(e)m łapała	łapałom +(e)m łapało	łapaliśmy +(e)śmy łapali	łapałyśmy +(e)śmy łapały
2 os.	łapałeś +(e)ś łapał	łapałaś +(e)ś łapała	łapałoś +(e)ś łapało	łapaliście +(e)ście łapali	łapałyście +(e)ście łapały
3 os.	łapał	łapała	łapało	łapali	łapały

bezosobnik: łapano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę łapał będę łapać	będę łapała będę łapać	będę łapało będę łapać	będziemy łapali będziemy łapać	będziemy łapały będziemy łapać
2 os.	będziesz łapał będziesz łapać	będziesz łapała będziesz łapać	będziesz łapało będziesz łapać	będziecie łapali będziecie łapać	będziecie łapały będziecie łapać
3 os.	będzie łapał będzie łapać	będzie łapała będzie łapać	będzie łapało będzie łapać	będą łapali będą łapać	będą łapały będą łapać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		łapmy
2 os.	łap	łapcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	łapałbym bym łapał	łapałabym bym łapała	łapałobym bym łapało	łapalibyśmy byśmy łapali	łapałybyśmy byśmy łapały
2 os.	łapałbyś byś łapał	łapałabyś byś łapała	łapałobyś byś łapało	łapalibyście byście łapali	łapałybyście byście łapały
3 os.	łapałby by łapał	łapałaby by łapała	łapałoby by łapało	łapaliby by łapali	łapałyby by łapały

bezosobnik: łapano by

bezokolicznik: łapać

imiesłów przysłówkowy współczesny: łapiąc

gerundium: łapanie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	łapanie	łapania
D.	łapania	łapań
C.	łapaniu	łapaniom
B.	łapanie	łapania
N.	łapaniem	łapaniami
Ms.	łapaniu	łapaniach
W.	łapanie	łapania

imiesłów przymiotnikowy czynny: łapiący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	łapiący	łapiący	łapiący	łapiące	łapiąca
D.	łapiącego	łapiącego	łapiącego	łapiącego	łapiącej
C.	łapiącemu	łapiącemu	łapiącemu	łapiącemu	łapiącej
B.	łapiącego	łapiącego	łapiący	łapiące	łapiącą
N.	łapiącym	łapiącym	łapiącym	łapiącym	łapiącą
Ms.	łapiącym	łapiącym	łapiącym	łapiącym	łapiącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	łapiący	łapiący	łapiące	łapiące
D.	łapiących	łapiących	łapiących	łapiących
C.	łapiącym	łapiącym	łapiącym	łapiącym
B.	łapiących	łapiących	łapiących	łapiące
N.	łapiącymi	łapiącymi	łapiącymi	łapiącymi
Ms.	łapiących	łapiących	łapiących	łapiących

imiesłów przymiotnikowy bierny: łapany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	łapany	łapany	łapany	łapane	łapana
D.	łapanego	łapanego	łapanego	łapanego	łapanej
C.	łapanemu	łapanemu	łapanemu	łapanemu	łapanej
B.	łapanego	łapanego	łapany	łapane	łapaną
N.	łapanym	łapanym	łapanym	łapanym	łapaną
Ms.	łapanym	łapanym	łapanym	łapanym	łapanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	łapani	łapani	łapane	łapane
D.	łapanych	łapanych	łapanych	łapanych
C.	łapanym	łapanym	łapanym	łapanym
B.	łapanych	łapanych	łapanych	łapane
N.	łapanymi	łapanymi	łapanymi	łapanymi
Ms.	łapanych	łapanych	łapanych	łapanych

odpowiednik aspektowy: złapać

Składnia

Rz_osobowy

łapać

KOGO + (na CO)

11. oceny

Definicja

pot.

wielokrotnie w określonym czasie uzyskiwać negatywne oceny lub kary

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Edukacja i oświata szkoła

Połączenia

łapać dwóje, jedynki, złe oceny; (żółte, czerwone) kartki; kary, punkty karne

Cytaty

	Potrzebuję dobrze przetłumaczyć ten tekst, a ja niestety nie jestem dobra w angielskim, a mamy to na ocenę. A nie chcę łapać na początku roku złych ocen. źródło: NKJP: Internet
	Gdy po trzeciej lekcji (najpóźniej!) nic nie zje, łapie jedynki i dwóje za... burczący z głodu żołądek. źródło: NKJP: HAL: Śniadanie dla ucznia, Express Ilustrowany, 2002-08-27
	[...] nagle zaczął łapać dwóje, wagarować, pyskować nauczycielom. źródło: NKJP: Monika Pawlak: Szkoły pełne bezradności, Gazeta Krakowska, 2006-10-31
	[...] nie prowadzę działalności gospodarczej, nie budowałem domu, nie byłem zmuszony przepychać dzieci z klasy do klasy, nie wymagałem specjalistycznej i deficytowej opieki lekarskiej, nie jestem też piratem drogowym, który łapie mandaty na prawo i lewo źródło: NKJP: Skorumpowani, Dziennik Polski, 2000-04-15
	Trener jednak ostatnio zganił zawodnika, że całą swoją energię skupia na dyskusjach z arbitrami, za co łapie żółte kartki. źródło: NKJP: (zab): Będzie lepiej: Dziennik Polski, 2005-10-03

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	łapię	łapiemy
2 os.	łapiesz	łapiecie
3 os.	łapie	łapią

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	łapałem +(e)m łapał	łapałam +(e)m łapała	łapałom +(e)m łapało	łapaliśmy +(e)śmy łapali	łapałyśmy +(e)śmy łapały
2 os.	łapałeś +(e)ś łapał	łapałaś +(e)ś łapała	łapałoś +(e)ś łapało	łapaliście +(e)ście łapali	łapałyście +(e)ście łapały
3 os.	łapał	łapała	łapało	łapali	łapały

bezosobnik: łapano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę łapał będę łapać	będę łapała będę łapać	będę łapało będę łapać	będziemy łapali będziemy łapać	będziemy łapały będziemy łapać
2 os.	będziesz łapał będziesz łapać	będziesz łapała będziesz łapać	będziesz łapało będziesz łapać	będziecie łapali będziecie łapać	będziecie łapały będziecie łapać
3 os.	będzie łapał będzie łapać	będzie łapała będzie łapać	będzie łapało będzie łapać	będą łapali będą łapać	będą łapały będą łapać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		łapmy
2 os.	łap	łapcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	łapałbym bym łapał	łapałabym bym łapała	łapałobym bym łapało	łapalibyśmy byśmy łapali	łapałybyśmy byśmy łapały
2 os.	łapałbyś byś łapał	łapałabyś byś łapała	łapałobyś byś łapało	łapalibyście byście łapali	łapałybyście byście łapały
3 os.	łapałby by łapał	łapałaby by łapała	łapałoby by łapało	łapaliby by łapali	łapałyby by łapały

bezosobnik: łapano by

bezokolicznik: łapać

imiesłów przysłówkowy współczesny: łapiąc

gerundium: łapanie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	łapanie	łapania
D.	łapania	łapań
C.	łapaniu	łapaniom
B.	łapanie	łapania
N.	łapaniem	łapaniami
Ms.	łapaniu	łapaniach
W.	łapanie	łapania

imiesłów przymiotnikowy czynny: łapiący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	łapiący	łapiący	łapiący	łapiące	łapiąca
D.	łapiącego	łapiącego	łapiącego	łapiącego	łapiącej
C.	łapiącemu	łapiącemu	łapiącemu	łapiącemu	łapiącej
B.	łapiącego	łapiącego	łapiący	łapiące	łapiącą
N.	łapiącym	łapiącym	łapiącym	łapiącym	łapiącą
Ms.	łapiącym	łapiącym	łapiącym	łapiącym	łapiącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	łapiący	łapiący	łapiące	łapiące
D.	łapiących	łapiących	łapiących	łapiących
C.	łapiącym	łapiącym	łapiącym	łapiącym
B.	łapiących	łapiących	łapiących	łapiące
N.	łapiącymi	łapiącymi	łapiącymi	łapiącymi
Ms.	łapiących	łapiących	łapiących	łapiących

imiesłów przymiotnikowy bierny: łapany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	łapany	łapany	łapany	łapane	łapana
D.	łapanego	łapanego	łapanego	łapanego	łapanej
C.	łapanemu	łapanemu	łapanemu	łapanemu	łapanej
B.	łapanego	łapanego	łapany	łapane	łapaną
N.	łapanym	łapanym	łapanym	łapanym	łapaną
Ms.	łapanym	łapanym	łapanym	łapanym	łapanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	łapani	łapani	łapane	łapane
D.	łapanych	łapanych	łapanych	łapanych
C.	łapanym	łapanym	łapanym	łapanym
B.	łapanych	łapanych	łapanych	łapane
N.	łapanymi	łapanymi	łapanymi	łapanymi
Ms.	łapanych	łapanych	łapanych	łapanych

odpowiednik aspektowy: złapać

Składnia

Rz_osobowy

łapać

12. pociąg

Definicja

pot.

będąc w podróży, korzystać z określonego środka transportu zbiorowego

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Transport

Połączenia

łapać połączenie; autobus, tramwaj; pociąg, samolot

Cytaty

Na strychach, które ongiś wynajmowali młodzi inteligenci, zalęgli się osobnicy nigdzie nie pracujący. Czasami przyprowadzają turystów ze Wspólnoty Niepodległych Państw. Piją razem, echo zabawy niesie się po podwórzach-studniach, a rano goście łapią tramwaj i jadą na stadion.

źródło: NKJP: Agnieszka Wróblewska: Kamienice nie mogły emigrować, 1995-05-12

Dojazd komunikacją publiczną jest niestety fatalny. Trzeba jechać najlepiej do Jabłonki na Orawie, tam łapać autobus „handlowy” Nowy Targ - Dolny Kubin. Tym autobusem do Niżnej i tam przesiadka do Zuberca. W praktyce może to zająć nawet 6 godz.

źródło: NKJP: Internet

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	łapię	łapiemy
2 os.	łapiesz	łapiecie
3 os.	łapie	łapią

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	łapałem +(e)m łapał	łapałam +(e)m łapała	łapałom +(e)m łapało	łapaliśmy +(e)śmy łapali	łapałyśmy +(e)śmy łapały
2 os.	łapałeś +(e)ś łapał	łapałaś +(e)ś łapała	łapałoś +(e)ś łapało	łapaliście +(e)ście łapali	łapałyście +(e)ście łapały
3 os.	łapał	łapała	łapało	łapali	łapały

bezosobnik: łapano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę łapał będę łapać	będę łapała będę łapać	będę łapało będę łapać	będziemy łapali będziemy łapać	będziemy łapały będziemy łapać
2 os.	będziesz łapał będziesz łapać	będziesz łapała będziesz łapać	będziesz łapało będziesz łapać	będziecie łapali będziecie łapać	będziecie łapały będziecie łapać
3 os.	będzie łapał będzie łapać	będzie łapała będzie łapać	będzie łapało będzie łapać	będą łapali będą łapać	będą łapały będą łapać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		łapmy
2 os.	łap	łapcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	łapałbym bym łapał	łapałabym bym łapała	łapałobym bym łapało	łapalibyśmy byśmy łapali	łapałybyśmy byśmy łapały
2 os.	łapałbyś byś łapał	łapałabyś byś łapała	łapałobyś byś łapało	łapalibyście byście łapali	łapałybyście byście łapały
3 os.	łapałby by łapał	łapałaby by łapała	łapałoby by łapało	łapaliby by łapali	łapałyby by łapały

bezosobnik: łapano by

bezokolicznik: łapać

imiesłów przysłówkowy współczesny: łapiąc

gerundium: łapanie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	łapanie	łapania
D.	łapania	łapań
C.	łapaniu	łapaniom
B.	łapanie	łapania
N.	łapaniem	łapaniami
Ms.	łapaniu	łapaniach
W.	łapanie	łapania

imiesłów przymiotnikowy czynny: łapiący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	łapiący	łapiący	łapiący	łapiące	łapiąca
D.	łapiącego	łapiącego	łapiącego	łapiącego	łapiącej
C.	łapiącemu	łapiącemu	łapiącemu	łapiącemu	łapiącej
B.	łapiącego	łapiącego	łapiący	łapiące	łapiącą
N.	łapiącym	łapiącym	łapiącym	łapiącym	łapiącą
Ms.	łapiącym	łapiącym	łapiącym	łapiącym	łapiącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	łapiący	łapiący	łapiące	łapiące
D.	łapiących	łapiących	łapiących	łapiących
C.	łapiącym	łapiącym	łapiącym	łapiącym
B.	łapiących	łapiących	łapiących	łapiące
N.	łapiącymi	łapiącymi	łapiącymi	łapiącymi
Ms.	łapiących	łapiących	łapiących	łapiących

imiesłów przymiotnikowy bierny: łapany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	łapany	łapany	łapany	łapane	łapana
D.	łapanego	łapanego	łapanego	łapanego	łapanej
C.	łapanemu	łapanemu	łapanemu	łapanemu	łapanej
B.	łapanego	łapanego	łapany	łapane	łapaną
N.	łapanym	łapanym	łapanym	łapanym	łapaną
Ms.	łapanym	łapanym	łapanym	łapanym	łapanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	łapani	łapani	łapane	łapane
D.	łapanych	łapanych	łapanych	łapanych
C.	łapanym	łapanym	łapanym	łapanym
B.	łapanych	łapanych	łapanych	łapane
N.	łapanymi	łapanymi	łapanymi	łapanymi
Ms.	łapanych	łapanych	łapanych	łapanych

odpowiednik aspektowy: złapać

Składnia

Rz_osobowy

łapać

13. chorobę

Definicja

pot.

zarażać się określoną chorobą

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Choroby i ich leczenie przyczyny, objawy i skutki chorób

Relacje znaczeniowe

synonimy:

załapywać

Połączenia

łapać infekcję, przeziębienie, wirusa, zapalenie płuc

Cytaty

	W 1994 r. ojciec łapie grypę i Maciek musi jechać za niego na rajd Camel Trophy. źródło: NKJP: Marcin Kołodziejczyk: Na poboczu, Polityka, 2009-03-28
	Takie wstrząsy osłabiają odporność i powodują, że łatwo łapiemy infekcje. źródło: NKJP: mig: Klima, ale z umiarem: Dziennik Łódzki, 2006-06-23
	Kiedyś dzieci alergiczne łatwo dostawały dziwne biegunki i osłabione, łapały szybko śmiertelne infekcje. źródło: NKJP: Internet
	A dziewczyny muszą mieć wielu klientów. Prędzej czy później łapią wszczepienną żółtaczkę wątroby albo HIV. źródło: NKJP: Barbara Pietkiewicz: Krótki urlop do życia, Polityka, 2002-11-09, nr 2375

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	łapię	łapiemy
2 os.	łapiesz	łapiecie
3 os.	łapie	łapią

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	łapałem +(e)m łapał	łapałam +(e)m łapała	łapałom +(e)m łapało	łapaliśmy +(e)śmy łapali	łapałyśmy +(e)śmy łapały
2 os.	łapałeś +(e)ś łapał	łapałaś +(e)ś łapała	łapałoś +(e)ś łapało	łapaliście +(e)ście łapali	łapałyście +(e)ście łapały
3 os.	łapał	łapała	łapało	łapali	łapały

bezosobnik: łapano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę łapał będę łapać	będę łapała będę łapać	będę łapało będę łapać	będziemy łapali będziemy łapać	będziemy łapały będziemy łapać
2 os.	będziesz łapał będziesz łapać	będziesz łapała będziesz łapać	będziesz łapało będziesz łapać	będziecie łapali będziecie łapać	będziecie łapały będziecie łapać
3 os.	będzie łapał będzie łapać	będzie łapała będzie łapać	będzie łapało będzie łapać	będą łapali będą łapać	będą łapały będą łapać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		łapmy
2 os.	łap	łapcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	łapałbym bym łapał	łapałabym bym łapała	łapałobym bym łapało	łapalibyśmy byśmy łapali	łapałybyśmy byśmy łapały
2 os.	łapałbyś byś łapał	łapałabyś byś łapała	łapałobyś byś łapało	łapalibyście byście łapali	łapałybyście byście łapały
3 os.	łapałby by łapał	łapałaby by łapała	łapałoby by łapało	łapaliby by łapali	łapałyby by łapały

bezosobnik: łapano by

bezokolicznik: łapać

imiesłów przysłówkowy współczesny: łapiąc

gerundium: łapanie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	łapanie	łapania
D.	łapania	łapań
C.	łapaniu	łapaniom
B.	łapanie	łapania
N.	łapaniem	łapaniami
Ms.	łapaniu	łapaniach
W.	łapanie	łapania

imiesłów przymiotnikowy czynny: łapiący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	łapiący	łapiący	łapiący	łapiące	łapiąca
D.	łapiącego	łapiącego	łapiącego	łapiącego	łapiącej
C.	łapiącemu	łapiącemu	łapiącemu	łapiącemu	łapiącej
B.	łapiącego	łapiącego	łapiący	łapiące	łapiącą
N.	łapiącym	łapiącym	łapiącym	łapiącym	łapiącą
Ms.	łapiącym	łapiącym	łapiącym	łapiącym	łapiącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	łapiący	łapiący	łapiące	łapiące
D.	łapiących	łapiących	łapiących	łapiących
C.	łapiącym	łapiącym	łapiącym	łapiącym
B.	łapiących	łapiących	łapiących	łapiące
N.	łapiącymi	łapiącymi	łapiącymi	łapiącymi
Ms.	łapiących	łapiących	łapiących	łapiących

imiesłów przymiotnikowy bierny: łapany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	łapany	łapany	łapany	łapane	łapana
D.	łapanego	łapanego	łapanego	łapanego	łapanej
C.	łapanemu	łapanemu	łapanemu	łapanemu	łapanej
B.	łapanego	łapanego	łapany	łapane	łapaną
N.	łapanym	łapanym	łapanym	łapanym	łapaną
Ms.	łapanym	łapanym	łapanym	łapanym	łapanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	łapani	łapani	łapane	łapane
D.	łapanych	łapanych	łapanych	łapanych
C.	łapanym	łapanym	łapanym	łapanym
B.	łapanych	łapanych	łapanych	łapane
N.	łapanymi	łapanymi	łapanymi	łapanymi
Ms.	łapanych	łapanych	łapanych	łapanych

odpowiednik aspektowy: złapać

Składnia

Rz_osobowy

łapać

14. ból łapie

Definicja

pot.

zaczynać być intensywnie odczuwanym przez kogoś

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Choroby i ich leczenie przyczyny, objawy i skutki chorób

Połączenia

ból łapie, skurcze łapią kogoś

Cytaty

	[...] na wspomnienie meczu Roma-Liverpool z 1984 r. łapie go ból brzucha. źródło: NKJP: Jolanta Berent: Calcio jak narkotyk, Polityka, 2005
	W nocy dostaję gorączki i kataru. Łapie mnie grypa. źródło: NKJP: Tomasz Wierzejski: Taniec kanagi, Gazeta Wyborcza, 1992-02-28
	Kiedy czuję, że łapie mnie grypa, od razu biorę 7 rutinoscorbinów, nie ma sensu brać mniej, bo nie zadziała. źródło: NKJP: j.sp: Sezon na przeziębienia, Nowiny Raciborskie, 2007-01-16
	Łapie mnie przeziębienie, a na to najlepszy spirytus z pieprzem, potem herbata z rumem i skok pod pierzynę. źródło: NKJP: Artur Baniewicz: Drzymalski przeciw Rzeczpospolitej, 2004
	Pobudzony, dałem w końcu odpocząć nogom, bo łapały mnie kurcze w łydkach. źródło: NKJP: Kazimierz Kutz: Piąta strona świata, 2010

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	łapię	łapiemy
2 os.	łapiesz	łapiecie
3 os.	łapie	łapią

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	łapałem +(e)m łapał	łapałam +(e)m łapała	łapałom +(e)m łapało	łapaliśmy +(e)śmy łapali	łapałyśmy +(e)śmy łapały
2 os.	łapałeś +(e)ś łapał	łapałaś +(e)ś łapała	łapałoś +(e)ś łapało	łapaliście +(e)ście łapali	łapałyście +(e)ście łapały
3 os.	łapał	łapała	łapało	łapali	łapały

bezosobnik: łapano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę łapał będę łapać	będę łapała będę łapać	będę łapało będę łapać	będziemy łapali będziemy łapać	będziemy łapały będziemy łapać
2 os.	będziesz łapał będziesz łapać	będziesz łapała będziesz łapać	będziesz łapało będziesz łapać	będziecie łapali będziecie łapać	będziecie łapały będziecie łapać
3 os.	będzie łapał będzie łapać	będzie łapała będzie łapać	będzie łapało będzie łapać	będą łapali będą łapać	będą łapały będą łapać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		łapmy
2 os.	łap	łapcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	łapałbym bym łapał	łapałabym bym łapała	łapałobym bym łapało	łapalibyśmy byśmy łapali	łapałybyśmy byśmy łapały
2 os.	łapałbyś byś łapał	łapałabyś byś łapała	łapałobyś byś łapało	łapalibyście byście łapali	łapałybyście byście łapały
3 os.	łapałby by łapał	łapałaby by łapała	łapałoby by łapało	łapaliby by łapali	łapałyby by łapały

bezosobnik: łapano by

bezokolicznik: łapać

imiesłów przysłówkowy współczesny: łapiąc

gerundium: łapanie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	łapanie	łapania
D.	łapania	łapań
C.	łapaniu	łapaniom
B.	łapanie	łapania
N.	łapaniem	łapaniami
Ms.	łapaniu	łapaniach
W.	łapanie	łapania

imiesłów przymiotnikowy czynny: łapiący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	łapiący	łapiący	łapiący	łapiące	łapiąca
D.	łapiącego	łapiącego	łapiącego	łapiącego	łapiącej
C.	łapiącemu	łapiącemu	łapiącemu	łapiącemu	łapiącej
B.	łapiącego	łapiącego	łapiący	łapiące	łapiącą
N.	łapiącym	łapiącym	łapiącym	łapiącym	łapiącą
Ms.	łapiącym	łapiącym	łapiącym	łapiącym	łapiącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	łapiący	łapiący	łapiące	łapiące
D.	łapiących	łapiących	łapiących	łapiących
C.	łapiącym	łapiącym	łapiącym	łapiącym
B.	łapiących	łapiących	łapiących	łapiące
N.	łapiącymi	łapiącymi	łapiącymi	łapiącymi
Ms.	łapiących	łapiących	łapiących	łapiących

imiesłów przymiotnikowy bierny: łapany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	łapany	łapany	łapany	łapane	łapana
D.	łapanego	łapanego	łapanego	łapanego	łapanej
C.	łapanemu	łapanemu	łapanemu	łapanemu	łapanej
B.	łapanego	łapanego	łapany	łapane	łapaną
N.	łapanym	łapanym	łapanym	łapanym	łapaną
Ms.	łapanym	łapanym	łapanym	łapanym	łapanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	łapani	łapani	łapane	łapane
D.	łapanych	łapanych	łapanych	łapanych
C.	łapanym	łapanym	łapanym	łapanym
B.	łapanych	łapanych	łapanych	łapane
N.	łapanymi	łapanymi	łapanymi	łapanymi
Ms.	łapanych	łapanych	łapanych	łapanych

odpowiednik aspektowy: złapać

Składnia

Rz_nieżywotny

łapać

KOGO

Frazeologizmy

coś podejmuje trop
coś łapie ślad
coś łapie trop
ktoś bierze kogoś na lep czegoś
ktoś łapie kogoś na lep czegoś
ktoś chwyta byka za rogi
ktoś łapie byka za rogi
ktoś łapie drugi oddech
ktoś łapie falę
ktoś łapie fazę
ktoś łapie gumę
ktoś łapie kapcia
ktoś łapie ileś srok za ogon
ktoś łapie kontakt z kimś
ktoś łapie oczka
ktoś łapie oddech
ktoś łapie okazję
ktoś łapie stopa
ktoś łapie autostop
ktoś łapie Pana Boga za nogi
ktoś łapie taksówkę
ktoś łapie wiatr w żagle
ktoś łapie za słówka kogoś
ktoś łapie za słowa kogoś
ktoś pluje i łapie
ktoś połyka bakcyla
ktoś łapie bakcyla
ktoś/coś łapie równowagę
ktoś/coś łapie pion

Data ostatniej modyfikacji: 25.03.2014