Chronologizacja
Inne znaczenie: 'zużyć, wykorzystać na swoje potrzeby'.
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: dokonany
Tryb oznajmujący
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
wyżyję |
wyżyjemy |
|||
| 2 os. |
wyżyjesz |
wyżyjecie |
|||
| 3 os. |
wyżyje |
wyżyją |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
wyżyłem +(e)m wyżył |
wyżyłam +(e)m wyżyła |
wyżyłom +(e)m wyżyło |
wyżyliśmy +(e)śmy wyżyli |
wyżyłyśmy +(e)śmy wyżyły |
| 2 os. |
wyżyłeś +(e)ś wyżył |
wyżyłaś +(e)ś wyżyła |
wyżyłoś +(e)ś wyżyło |
wyżyliście +(e)ście wyżyli |
wyżyłyście +(e)ście wyżyły |
| 3 os. |
wyżył |
wyżyła |
wyżyło |
wyżyli |
wyżyły |
bezosobnik: wyżyto
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
wyżyjmy |
|
| 2 os. |
wyżyj |
wyżyjcie |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
wyżyłbym bym wyżył |
wyżyłabym bym wyżyła |
wyżyłobym bym wyżyło |
wyżylibyśmy byśmy wyżyli |
wyżyłybyśmy byśmy wyżyły |
| 2 os. |
wyżyłbyś byś wyżył |
wyżyłabyś byś wyżyła |
wyżyłobyś byś wyżyło |
wyżylibyście byście wyżyli |
wyżyłybyście byście wyżyły |
| 3 os. |
wyżyłby by wyżył |
wyżyłaby by wyżyła |
wyżyłoby by wyżyło |
wyżyliby by wyżyli |
wyżyłyby by wyżyły |
bezosobnik: wyżyto by
bezokolicznik: wyżyć
imiesłów przysłówkowy uprzedni:
wyżywszy
gerundium: wyżycie
rodzaj gramatyczny: dk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | wyżycie |
wyżycia |
| D. | wyżycia |
wyżyć |
| C. | wyżyciu |
wyżyciom |
| B. | wyżycie |
wyżycia |
| N. | wyżyciem |
wyżyciami |
| Ms. | wyżyciu |
wyżyciach |
| W. | wyżycie |
wyżycia |
1. po wypadku
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Bieg życia śmierć
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | przeżyć |
Cytaty
|
Stary wyżył, ale już teraz będzie chory, bardzo chory... źródło: NKJP: Marta Tomaszewska: Zamach na wyspę, 2001 |
|
|
Tracę brata, nie wiadomo, czy on wyżyje! Mam jeszcze narazić wszystkich jego najbliższych przyjaciół... źródło: NKJP: Ariadna Lewańska: Sonata dla Natalii, 1965 |
|
|
Skok ze szczytu w górach też nie jest dobrym pomysłem, nie ma pewności, że nie zaczepisz się o coś albo tylko potłuczesz, wyżyjesz, skończysz jako roślina. źródło: NKJP: Krystyna Kofta: Fausta, 2010 |
|
|
24 maja otrzymuję list od jakiejś Kazaszki, kołchoźnicy, że Michalina Fiodorowna zmarła 1 maja 1944 r. na tyfus, a Hanka leży w tyfusowym baraku i jeśli nawet wyżyje, to nie wiadomo, co się z nią stanie. źródło: NKJP: Torańska Teresa: Świat Książki, 1985 |
2. z pensji
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Finanse własność
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | przeżyć |
Połączenia
- wyżyć z pensji, z pracy
- (nie) móc wyżyć, musieć wyżyć
Cytaty
|
Poszłam do niego, mówię, że z jednej mojej pensji i renty teścia pięć osób musi wyżyć. źródło: NKJP: Artur Baniewicz: Drzymalski przeciw Rzeczpospolitej, 2004 |
|
|
Wybitni „zawodowi” pisarze zachodni twierdzą, że aby wyżyć z pisania, należy wydawać trzy książki rocznie. źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Historia i fantastyka, 2005 |
|
|
Wybaczyła mu nawet niezbyt miłą wiadomość, że chce się przenieść z żoną do Warszawy i wrócić na politechnikę. - Wyżyjecie z cienkiej pensyjki? - spytała. źródło: NKJP: Maria Nurowska: Panny i wdowy: zdrada, 1991 |
|
|
Profesor z Taszkientu, oficjalnie specjalista od fali uderzeniowej, a w istocie konstruktor rakiet balistycznych żali się na niesprawiedliwość: jak mam wyżyć za 10 dolarów miesięcznie? źródło: NKJP: Edwin Bendyk: Zatruta studnia: rzecz o władzy i wolności, 2002 |
Składnia
|
+ | wyżyć | + |
(z CZEGO | za CO)
|
3. bez miłości
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | wytrzymać |
Cytaty
|
Choć charakter stary ma przeciwny i przez to nawet my, jego dzieci, nie możemy z nim wyżyć, jednak zamawiać umie jak mało kto. źródło: NKJP: Tadeusz Konwicki: Dziura w niebie, 1959 |
|
|
- Powiedz, Pawle: Czy mężczyzna ma się żenić? - A czy potrafisz żyć bez kobiety? - odpowiedział pytaniem. Pytający, fenicki marynarz o muskularnych ramionach znaczonych tatuażem, skrzywił się bezradnie. - Jak można wyżyć ...? - bąknął. źródło: NKJP: Jan Dobraczyński: Święty miecz, 1949 |