UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

wybuchać

Chronologizacja

1617, Kart XVII-XVIII

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. wybucham
 wybuchamy
2 os. wybuchasz
 wybuchacie
3 os. wybucha
 wybuchają

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. wybuchałem
+(e)m wybuchał
 wybuchałam
+(e)m wybuchała
 wybuchałom
+(e)m wybuchało
 wybuchaliśmy
+(e)śmy wybuchali
 wybuchałyśmy
+(e)śmy wybuchały
2 os. wybuchałeś
+(e)ś wybuchał
 wybuchałaś
+(e)ś wybuchała
 wybuchałoś
+(e)ś wybuchało
 wybuchaliście
+(e)ście wybuchali
 wybuchałyście
+(e)ście wybuchały
3 os. wybuchał
 wybuchała
 wybuchało
 wybuchali
 wybuchały

bezosobnik: wybuchano

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę wybuchał
będę wybuchać
 będę wybuchała
będę wybuchać
 będę wybuchało
będę wybuchać
 będziemy wybuchali
będziemy wybuchać
 będziemy wybuchały
będziemy wybuchać
2 os. będziesz wybuchał
będziesz wybuchać
 będziesz wybuchała
będziesz wybuchać
 będziesz wybuchało
będziesz wybuchać
 będziecie wybuchali
będziecie wybuchać
 będziecie wybuchały
będziecie wybuchać
3 os. będzie wybuchał
będzie wybuchać
 będzie wybuchała
będzie wybuchać
 będzie wybuchało
będzie wybuchać
 będą wybuchali
będą wybuchać
 będą wybuchały
będą wybuchać

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. wybuchajmy
2 os. wybuchaj
 wybuchajcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. wybuchałbym
bym wybuchał
 wybuchałabym
bym wybuchała
 wybuchałobym
bym wybuchało
 wybuchalibyśmy
byśmy wybuchali
 wybuchałybyśmy
byśmy wybuchały
2 os. wybuchałbyś
byś wybuchał
 wybuchałabyś
byś wybuchała
 wybuchałobyś
byś wybuchało
 wybuchalibyście
byście wybuchali
 wybuchałybyście
byście wybuchały
3 os. wybuchałby
by wybuchał
 wybuchałaby
by wybuchała
 wybuchałoby
by wybuchało
 wybuchaliby
by wybuchali
 wybuchałyby
by wybuchały

bezosobnik: wybuchano by

bezokolicznik: wybuchać

imiesłów przysłówkowy współczesny: wybuchając

gerundium: wybuchanie

imiesłów przymiotnikowy czynny: wybuchający

odpowiednik aspektowy: wybuchnąć

Pochodzenie

Zob. buchać

1. granat

Definicja

rozpadać się gwałtownie i głośno pod wpływem bardzo szybko przebiegającej reakcji chemicznej, zachodzącej między związkami lub mieszaninami chemicznymi, której towarzyszy powstawanie dużej ilości produktów gazowych i gwałtowny wzrost temperatury oraz ciśnienia

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Wojsko i wojna broń

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii stan skupienia, trwałość materii

Połączenia

  • bomba, granat; petarda wybucha; fajerwerki wybuchają
  • nagle wybuchać

Cytaty

Kiedy wybuchła wojna, jego żona z dziećmi była w rodzinnych Karolowcach. Granaty wybuchały po ich oknami.

źródło: NKJP: (PM): Szamotulska ambasada, Gazeta Poznańska, 2004-08-19

Bomby wybuchają w Stambule i w nadmorskich kurortach. Ranni są cudzoziemcy.

źródło: NKJP: Beata Pawlak: Portret pamięciowy, Gazeta Wyborcza, 1995-09-15

Kilka lat temu pod śląskimi bankami zaczęły wybuchać bomby. Bombiarz był nieuchwytny.

źródło: NKJP: Jan Dziadul: Portret z chusteczką, Polityka, 2001-04-14

Gdy wulkan wybucha, mieszkańcy wyspy modlą się, a gdy jest uśpiony, cieszą się i liczą pieniądze.

źródło: NKJP: Wojciech Trzcionka: Płynie lawa, Dziennik Zachodni, 2001-11-03

Składnia

bez ograniczeń + wybuchać +
(GDZIE)

2. wojna

Definicja

szybko i gwałtownie zaczynać istnieć, być, dziać się

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości czasu upływ czasu

Połączenia

  • pożar; powstanie, rewolucja, strajk; wojna; awantura, kłótnia, sprzeczka; epidemia, zaraza; radość wybucha; zamieszki wybuchają

Cytaty

Strajki wybuchają w nieprzewidzianych miejscach, wszędzie tam, gdzie ludzie czują, że kończą im się pieniądze.

źródło: NKJP: Witold Charłamp: Kraj, Kultura, 1989

Wybucha wojna. Piasecki odbiera kartę mobilizacyjną. Walczy w Warszawskiej Brygadzie Pancerno-Motorowej [...].

źródło: NKJP: Portrety, Gazeta Wyborcza, 1994-07-15

Przypuszczamy, że przyczyną pożarów było celowe podpalenie. W obu przypadkach pożary wybuchały w budynkach przylegających do kompleksu leśnego.

źródło: NKJP: (DAG): Uwaga, podpalacz!, Sztafeta nr 30, 2005

Przypomnijmy, iż 11 maja poszła w świat informacja, iż utalentowany zawodnik Podhala podpisał kontrakt z Cracovią. Euforia wybuchała pod Wawelem [...].

źródło: NKJP: Stefan Leśniowski: Podpisują, zrywają, Gazeta Krakowska, 2007-05-28

Składnia

bez ograniczeń + wybuchać +
(GDZIE)

3. płaczem

Definicja

reagować na coś szybkim i gwałtownym pojawieniem się jakiegoś uczucia lub stanu emocjonalnego, fizycznego

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka zachowania emocjonalne

Połączenia

  • wybuchać entuzjazmem, radością, śmiechem; gniewem, wściekłością, złością; płaczem
  • często, łatwo, spontanicznie wybuchać

Cytaty

Zauważył, że ludzie tak kiedyś spokojni i uprzejmi teraz kłócą się przy lada okazji, wybuchają złością z byle powodu, skaczą sobie do gardeł, wrzeszczą i złorzeczą.

źródło: NKJP: Ryszard Kapuściński: Szachinszach, 2005

Omer [...] łykał proszki na uspokojenie. Po tych proszkach utracił kontrolę nad nerwami. Często wybuchał płaczem.

źródło: NKJP: Piotr Pytlakowski: Jak Polka z Sarajewa przedzierała się do kraju, Gazeta Wyborcza, 1993-09-23

Przy stołach mężczyźni w średnim wieku piją kawę [...]. Rozmawiają, raz po raz wybuchając śmiechem.

źródło: NKJP: Aleksandra Michalska: Byłam kanarzycą, Dziennik Łódzki, 2004-08-30

Składnia

bez ograniczeń + wybuchać +
CZYM
Data ostatniej modyfikacji: 16.05.2017
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN