UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

triumf

tryumf

Chronologizacja

SKN: tryumf (inne znaczenie), SJPXVII, STR: tryumf , SL: tryumf , SWil: trjumf, SJPWar: tryumf, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

łac. triumphus

Wyraz łac. pochodzi od starołacińskiego triumphe! - okrzyku powtarzanego przy wyruszaniu kapłanów na procesje święta płodności.

1. zwycięstwo

Definicja

książk. 
wspaniałe zwycięstwo nad przeciwnikiem w jakiejś walce

Warianty

Wymowa

[trjumf] lub [trjũf], lub [tryjumf], lub [tryjũf], rzadziej [trijumf] lub [triũf]

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Sport czynności związane ze sportem

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Czas wolny gry i zabawy

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Wojsko i wojna czynności, przedmioty, miejsca związane z wojskiem i wojną

Relacje znaczeniowe

synonimy:  wiktoria, wygrana, zwycięstwo
antonimy:  klęska, niepowodzenie, porażka, przegrana

Połączenia

  • bezapelacyjny, niebywały, ogromny, ostateczny, pełny, spektakularny, wielki, wspaniały; historyczny; nieoczekiwany; zasłużony; pucharowy, turniejowy, wielkoszlemowy; wyjazdowy; polityczny, wyborczy triumf; triumf wimbledoński; militarny
  • triumf drużyny, ekipy, gospodarzy, gości, lidera, reprezentacji
  • triumf w Lidze Mistrzów, w Pucharze Polski, w turnieju, w zawodach; w walce; w wyborach
  • bliski triumfu
  • odnieść/odnosić; świętować; powtórzyć triumf

Cytaty

Ku zaskoczeniu fachowców i kibiców bardzo dobrze przejechał pierwszy przejazd slalomu specjalnego. Miał szansę na triumf w kombinacji alpejskiej.

źródło: NKJP: Tomasz Surdel: Narciarstwo alpejskie. PŚ, Gazeta Wyborcza, 1996-01-22

Triumf w meczu gwarantował wygranej ekipie najwyższe miejsce w tabeli rozgrywek, a tym samym walkę o upragniony finał [...].

źródło: NKJP: (asr): Po ostatniej kolejce, Nowiny Raciborskie, 2008-04-01

W 1997 roku trzy triumfy odnotowała Martina Hingis, wygrywając Australian Open, Wimbledon i US Open. Szwajcarka była wówczas bliska zdobycia Wielkiego Szlema [...].

źródło: NKJP: Kobieta-kot, Dziennik Polski, 2002-09-09

Wielkie zwycięstwo hetmana Stanisława Koniecpolskiego nad Abazy paszą zbiegło się ze wspaniałym triumfem armii Władysława IV Wazy nad wojskiem carskim pod Smoleńskiem i „wieczystym pokojem” z Rosją w Polanowie [...].

źródło: NKJP: Mściwy kniaź walczy z ordą, Dziennik Polski, 2002-02-01

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. triumf
 triumfy
D. triumfu
 triumfów
C. triumfowi
 triumfom
B. triumf
 triumfy
N. triumfem
 triumfami
Ms. triumfie
 triumfach
W. triumfie
 triumfy

Składnia

bez ograniczeń + triumf +
(KOGO/CZEGO) + (nad KIM/CZYM)

2. sukces

Definicja

sukces odniesiony w jakiejś dziedzinie

Warianty

Wymowa

[trjumf] lub [trjũf], lub [tryjumf], lub [tryjũf], rzadziej [trijumf] lub [triũf]

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie prawdy i wartości życiowe

Relacje znaczeniowe

synonimy:  sukces, zwycięstwo
antonimy:  klęska, porażka, przegrana
hiperonimy:  osiągnięcie

Połączenia

  • życiowy; moralny; osobisty triumf; triumf artystyczny, literacki; dyplomatyczny; gospodarczy; zawodowy

Cytaty

Po tak intensywnym cyklu dziejowym, po wyeksploatowaniu dotychczasowego literackiego kodu i przesileniu językowym, przy tak wyraźnym wyczerpaniu sił twórczych trudno się spodziewać prędkich spektakularnych triumfów literackich.

źródło: NKJP: Tadeusz Drewnowski: Próba scalenia : obiegi, wzorce, style : literatura polska 1944-1989, 1997

Orkiestrę Walencji poprowadził wówczas Enrique Izquierdo. Koncert okazał się pierwszym triumfem młodego twórcy.

źródło: NKJP: Concierto de Aranjuez, Dziennik Polski, 2001-08-27

Jego pracom Amerykanie i Japończycy, jak sami twierdzą, zawdzięczają w znacznym stopniu swoje triumfy przemysłowe. To już nie podręczniki, ale poradniki na każdą okazję [...].

źródło: NKJP: Stefan Bratkowski: Z boku, Gazeta Wyborcza, 1993-10-09

W kolejce do Unii Europejskiej stoimy gdzieś pośrodku, o triumfach gospodarczych nikt już nie marzy, Polska zniknęła z czołówek gazet.

źródło: NKJP: Plemienne wojny, Dziennik Polski, 2002-06-08

Zdaniem Kostikowa triumf dyplomatyczny Jelcyna w Bośni wytrąca też argumenty z rąk jego przeciwników politycznych w Rosji.

źródło: NKJP: Jerzy Malczyk, Ernest Skalski: Rosja dumna z siebie, Gazeta Wyborcza, 1994-02-22

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. triumf
 triumfy
D. triumfu
 triumfów
C. triumfowi
 triumfom
B. triumf
 triumfy
N. triumfem
 triumfami
Ms. triumfie
 triumfach
W. triumfie
 triumfy

Składnia

bez ograniczeń + triumf +
(JAKI)

3. radość

Definicja

książk. 
widoczna radość z własnego sukcesu lub zwycięstwa albo chwalenie się tym

Warianty

Wymowa

[trjumf] lub [trjũf], lub [tryjumf], lub [tryjũf], rzadziej [trijumf] lub [triũf]

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka zachowania emocjonalne

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  uczucie

Połączenia

  • poczucie, uczucie; okrzyk; w geście, z nutą, z uśmiechem, z wyrazem triumfu

Cytaty

W drugim secie, kiedy przy stanie 0:3 Becker wreszcie wygrał gema, wzniósł ręce w geście triumfu, jakby wygrał Wimbledon.

źródło: NKJP: Wojciech Michałowicz: Tenis, Gazeta Wyborcza, 1995-02-27

Natychmiast po poddaniu partii przez mistrza świata Hindus - nie zważając na to, że przy innych stolikach nadal toczy się gra - wydał okrzyk triumfu i biegiem opuścił salę, aby natychmiast zadzwonić do rodziców.

źródło: NKJP: Romuald Grąbczewski, Jan Rusinek: Wbrew kodeksowi, dodatek do Gazety Wyborczej, 1992-07-31

Nawet przed takim człowiekiem zamierzał się usprawiedliwić? Tak, nie chciał mu pozostawić poczucia triumfu. O to chodziło poecie przede wszystkim.

źródło: KWSJP: Gerhard Menzel: Gorzkie są ostatnie krople, 1965

Wyraz triumfu przewinął się w przekrwionych oczach Pawłowa. Jeden ze spiskowców już leżał martwy w obozie, a teraz los znów się do niego uśmiechnął.

źródło: NKJP: Alfred Szklarski: Tajemnicza wyprawa Tomka, 1996

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. triumf
 triumfy
D. triumfu
 triumfów
C. triumfowi
 triumfom
B. triumf
 triumfy
N. triumfem
 triumfami
Ms. triumfie
 triumfach
W. triumfie
 triumfy

Inne uwagi

Zwykle lp

4. dominacja czegoś

Definicja

fakt, że jakaś rzecz lub zjawisko okazały się o wiele silniejsze niż inne rzeczy lub zjawiska podobnego rodzaju

Warianty

Wymowa

[trjumf] lub [trjũf], lub [tryjumf], lub [tryjũf], rzadziej [trijumf] lub [triũf]

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające

Relacje znaczeniowe

synonimy:  zwycięstwo
antonimy:  klęska

Połączenia

  • triumf dobra, idei, miłości, nadziei, prawa, prawdy, rozumu, sprawiedliwości, wiary, woli, zła; chrześcijaństwa, demokracji, kapitalizmu, komunizmu, socjalizmu, rewolucji; nauki, techniki;

Cytaty

Zdaniem Kanta i filozofów dzisiejszych nawiązujących do jego myśli, triumf prawa nad siłą oraz wolności nad samowolą znajdzie wyraz w przyszłości, gdy nastanie czas wiecznego pokoju.

źródło: NKJP: Maria Szyszkowska: W poszukiwaniu sensu życia : po co nam filozofia, 1997

Jak bohaterowie westernów, wierzy w triumf sprawiedliwości nad złem i karę dla tych, którzy czynią zło. W Polsce gości już po raz drugi.

źródło: NKJP: Urodzony lider, Dziennik Polski, 2003-05-30

W dzisiejszych czasach triumfu innych mediów, spadku czytelnictwa, wtórnego analfabetyzmu, zaganiania, braku czasu na delektowanie się książką – taka lektura będzie balsamem na zbolałą duszę.

źródło: NKJP:Jakub Gałka, Anna Kańtoch, Michał Kubalski, Joanna Słupek, Konrad Wągrowski, Esensja czyta: Marzec-kwiecień 2009, Esensja 2009-07-02

Teraz, gdy dobiega kresu wiek XX i nie sprawdziły się zapowiedzi sprzed 100 lat, że będzie to wiek triumfu rozumu, nauki i godności ludzkiej, znowu zdaje się pojawiać magia okrągłej liczby.

źródło: NKJP: Bronisław Geremek: Polska i świat - koniec tysiąclecia, Gazeta Wyborcza 1994-05-07

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. triumf
 triumfy
D. triumfu
 triumfów
C. triumfowi
 triumfom
B. triumf
 triumfy
N. triumfem
 triumfami
Ms. triumfie
 triumfach
W. triumfie
 triumfy

Składnia

bez ograniczeń + triumf +
CZEGO + (nad CZYM)
Data ostatniej modyfikacji: 05.01.2018
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN