UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

wbudowywać

Chronologizacja

SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

Od: budować

1. w ścianę

Definicja

umieszczać coś na stałe wewnątrz jakiejś budowli, konstrukcji lub jakiegoś urządzenia

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Budownictwo czynności związane z budową

CZŁOWIEK I TECHNIKA Urządzenia i maszyny budowa urządzeń i maszyn

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  przymocowywać

Połączenia

  • wbudowywać jakieś urządzenie, okna, szafę
  • wbudowywać coś do budynku, do ściany
  • wbudowywać coś w budynek, w ścianę

Cytaty

Wiosną 1910 Theodor Fischer przeprojektował istniejącą halę wystawową (Austellungshalle I), wbudowując w nią półkoliste, wznoszące się trybuny dla widzów [...].

źródło: NKJP: Małgorzata Leyko: Reżyser masowej wyobraźni : Max Reinhardt i jego teatr dla pięciu tysięcy, 2002

Wbudowywano w drogę kamień i kruszywo wapienne.

źródło: NKJP: (MB): Budowa drogi w Jadwiżynie, Nakielski Czas, 2006-09-13

W świątyniach sadzawki umieszczano na dziedzińcach. Bywało, iż wbudowywano w nie fontanny.

źródło: NKJP: Andrzej Nazar: Sadzawkit, Dziennik Polski, 2003-09-03

Rewolucja dopełni się natomiast w 2007 r., kiedy pojawią się zminiaturyzowane odbiorniki WiMax od razu wbudowywane do komputerów przenośnych.

źródło: NKJP: Edwin Bendyk: Cyfrowe powietrze, Polityka, 2005-08-27

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. wbudowuję
wbudowujemy
2 os. wbudowujesz
wbudowujecie
3 os. wbudowuje
wbudowują

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. wbudowywałem
+(e)m wbudowywał
wbudowywałam
+(e)m wbudowywała
wbudowywałom
+(e)m wbudowywało
wbudowywaliśmy
+(e)śmy wbudowywali
wbudowywałyśmy
+(e)śmy wbudowywały
2 os. wbudowywałeś
+(e)ś wbudowywał
wbudowywałaś
+(e)ś wbudowywała
wbudowywałoś
+(e)ś wbudowywało
wbudowywaliście
+(e)ście wbudowywali
wbudowywałyście
+(e)ście wbudowywały
3 os. wbudowywał
wbudowywała
wbudowywało
wbudowywali
wbudowywały

bezosobnik: wbudowywano

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę wbudowywał
będę wbudowywać
będę wbudowywała
będę wbudowywać
będę wbudowywało
będę wbudowywać
będziemy wbudowywali
będziemy wbudowywać
będziemy wbudowywały
będziemy wbudowywać
2 os. będziesz wbudowywał
będziesz wbudowywać
będziesz wbudowywała
będziesz wbudowywać
będziesz wbudowywało
będziesz wbudowywać
będziecie wbudowywali
będziecie wbudowywać
będziecie wbudowywały
będziecie wbudowywać
3 os. będzie wbudowywał
będzie wbudowywać
będzie wbudowywała
będzie wbudowywać
będzie wbudowywało
będzie wbudowywać
będą wbudowywali
będą wbudowywać
będą wbudowywały
będą wbudowywać

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. wbudowujmy
2 os. wbudowuj
wbudowujcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. wbudowywałbym
bym wbudowywał
wbudowywałabym
bym wbudowywała
wbudowywałobym
bym wbudowywało
wbudowywalibyśmy
byśmy wbudowywali
wbudowywałybyśmy
byśmy wbudowywały
2 os. wbudowywałbyś
byś wbudowywał
wbudowywałabyś
byś wbudowywała
wbudowywałobyś
byś wbudowywało
wbudowywalibyście
byście wbudowywali
wbudowywałybyście
byście wbudowywały
3 os. wbudowywałby
by wbudowywał
wbudowywałaby
by wbudowywała
wbudowywałoby
by wbudowywało
wbudowywaliby
by wbudowywali
wbudowywałyby
by wbudowywały

bezosobnik: wbudowywano by

bezokolicznik: wbudowywać

imiesłów przysłówkowy współczesny: wbudowując

gerundium: wbudowywanie

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. wbudowywanie
wbudowywania
D. wbudowywania
wbudowywań
C. wbudowywaniu
wbudowywaniom
B. wbudowywanie
wbudowywania
N. wbudowywaniem
wbudowywaniami
Ms. wbudowywaniu
wbudowywaniach
W. wbudowywanie
wbudowywania

imiesłów przymiotnikowy czynny: wbudowujący

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. wbudowujący
wbudowujący
wbudowujący
wbudowujące
wbudowująca
D. wbudowującego
wbudowującego
wbudowującego
wbudowującego
wbudowującej
C. wbudowującemu
wbudowującemu
wbudowującemu
wbudowującemu
wbudowującej
B. wbudowującego
wbudowującego
wbudowujący
wbudowujące
wbudowującą
N. wbudowującym
wbudowującym
wbudowującym
wbudowującym
wbudowującą
Ms. wbudowującym
wbudowującym
wbudowującym
wbudowującym
wbudowującej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. wbudowujący
wbudowujący
wbudowujące
wbudowujące
D. wbudowujących
wbudowujących
wbudowujących
wbudowujących
C. wbudowującym
wbudowującym
wbudowującym
wbudowującym
B. wbudowujących
wbudowujących
wbudowujących
wbudowujące
N. wbudowującymi
wbudowującymi
wbudowującymi
wbudowującymi
Ms. wbudowujących
wbudowujących
wbudowujących
wbudowujących

imiesłów przymiotnikowy bierny: wbudowywany

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. wbudowywany
wbudowywany
wbudowywany
wbudowywane
wbudowywana
D. wbudowywanego
wbudowywanego
wbudowywanego
wbudowywanego
wbudowywanej
C. wbudowywanemu
wbudowywanemu
wbudowywanemu
wbudowywanemu
wbudowywanej
B. wbudowywanego
wbudowywanego
wbudowywany
wbudowywane
wbudowywaną
N. wbudowywanym
wbudowywanym
wbudowywanym
wbudowywanym
wbudowywaną
Ms. wbudowywanym
wbudowywanym
wbudowywanym
wbudowywanym
wbudowywanej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. wbudowywani
wbudowywani
wbudowywane
wbudowywane
D. wbudowywanych
wbudowywanych
wbudowywanych
wbudowywanych
C. wbudowywanym
wbudowywanym
wbudowywanym
wbudowywanym
B. wbudowywanych
wbudowywanych
wbudowywanych
wbudowywane
N. wbudowywanymi
wbudowywanymi
wbudowywanymi
wbudowywanymi
Ms. wbudowywanych
wbudowywanych
wbudowywanych
wbudowywanych

odpowiednik aspektowy: wbudować

Składnia

bez ograniczeń + wbudowywać +
CO + w CO
bez ograniczeń + wbudowywać +
CO + do CZEGO

2. w strukturę czegoś

Definicja

książk. 
czynić coś częścią większej struktury lub szerszego systemu

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne

Połączenia

  • wbudowywać białka, pył
  • wbudowywać coś do krwi, do organizmu, do tkanki
  • wbudowywać coś w komórki, w organizm, w pęcherzyki płucne

Cytaty

Większość roślin aktywnie przyswaja niektóre zanieczyszczenia, wbudowując je w swój organizm; dotyczy to zwłaszcza metali.

źródło: NKJP: Alicja Krzymowska-Kostrowicka: Geoekologia turystyki i wypoczynku, 1997

Rak szyjki macicy w 90 proc. przypadków jest wywoływany przez wirus brodawczaka (Human Papillomavirus - HPV), który wbudowuje swój materiał genetyczny w zdrowe komórki i powoduje ich nieograniczony rozrost.

źródło: NKJP: Zoran Novaković, Dawid Warszawski: Szczepionka na raka, Gazeta Wyborcza, 1996-02-13

Pył tymczasem nie jest przez organizm wydalany, ale wbudowywany w pęcherzyki płucne, tam absorbuje czynniki rakotwórcze.

źródło: NKJP: Nowy Targ - stolicą zapylenia, Dziennik Polski, 2003-02-06

U zdrowego człowieka żelazo podlega procesowi recyrkulacji - uwolnione z rozpadających się krwinek czerwonych jest wbudowywane do nowo powstających erytrocytów.

źródło: NKJP: VolkovBot: Hemochromatoza, Wikipedia.pl , 2009-05-18

To najgorsza potrawa, pełna szkodliwych, nasyconych kwasów tłuszczowych, a obecnie także metali ciężkich, wbudowujących się do kości zwierząt, z których gotujemy te rosoły.

źródło: NKJP: Danuta Myłek: Alergie, 2001

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. wbudowuję
wbudowujemy
2 os. wbudowujesz
wbudowujecie
3 os. wbudowuje
wbudowują

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. wbudowywałem
+(e)m wbudowywał
wbudowywałam
+(e)m wbudowywała
wbudowywałom
+(e)m wbudowywało
wbudowywaliśmy
+(e)śmy wbudowywali
wbudowywałyśmy
+(e)śmy wbudowywały
2 os. wbudowywałeś
+(e)ś wbudowywał
wbudowywałaś
+(e)ś wbudowywała
wbudowywałoś
+(e)ś wbudowywało
wbudowywaliście
+(e)ście wbudowywali
wbudowywałyście
+(e)ście wbudowywały
3 os. wbudowywał
wbudowywała
wbudowywało
wbudowywali
wbudowywały

bezosobnik: wbudowywano

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę wbudowywał
będę wbudowywać
będę wbudowywała
będę wbudowywać
będę wbudowywało
będę wbudowywać
będziemy wbudowywali
będziemy wbudowywać
będziemy wbudowywały
będziemy wbudowywać
2 os. będziesz wbudowywał
będziesz wbudowywać
będziesz wbudowywała
będziesz wbudowywać
będziesz wbudowywało
będziesz wbudowywać
będziecie wbudowywali
będziecie wbudowywać
będziecie wbudowywały
będziecie wbudowywać
3 os. będzie wbudowywał
będzie wbudowywać
będzie wbudowywała
będzie wbudowywać
będzie wbudowywało
będzie wbudowywać
będą wbudowywali
będą wbudowywać
będą wbudowywały
będą wbudowywać

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. wbudowujmy
2 os. wbudowuj
wbudowujcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. wbudowywałbym
bym wbudowywał
wbudowywałabym
bym wbudowywała
wbudowywałobym
bym wbudowywało
wbudowywalibyśmy
byśmy wbudowywali
wbudowywałybyśmy
byśmy wbudowywały
2 os. wbudowywałbyś
byś wbudowywał
wbudowywałabyś
byś wbudowywała
wbudowywałobyś
byś wbudowywało
wbudowywalibyście
byście wbudowywali
wbudowywałybyście
byście wbudowywały
3 os. wbudowywałby
by wbudowywał
wbudowywałaby
by wbudowywała
wbudowywałoby
by wbudowywało
wbudowywaliby
by wbudowywali
wbudowywałyby
by wbudowywały

bezosobnik: wbudowywano by

bezokolicznik: wbudowywać

imiesłów przysłówkowy współczesny: wbudowując

gerundium: wbudowywanie

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. wbudowywanie
wbudowywania
D. wbudowywania
wbudowywań
C. wbudowywaniu
wbudowywaniom
B. wbudowywanie
wbudowywania
N. wbudowywaniem
wbudowywaniami
Ms. wbudowywaniu
wbudowywaniach
W. wbudowywanie
wbudowywania

imiesłów przymiotnikowy czynny: wbudowujący

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. wbudowujący
wbudowujący
wbudowujący
wbudowujące
wbudowująca
D. wbudowującego
wbudowującego
wbudowującego
wbudowującego
wbudowującej
C. wbudowującemu
wbudowującemu
wbudowującemu
wbudowującemu
wbudowującej
B. wbudowującego
wbudowującego
wbudowujący
wbudowujące
wbudowującą
N. wbudowującym
wbudowującym
wbudowującym
wbudowującym
wbudowującą
Ms. wbudowującym
wbudowującym
wbudowującym
wbudowującym
wbudowującej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. wbudowujący
wbudowujący
wbudowujące
wbudowujące
D. wbudowujących
wbudowujących
wbudowujących
wbudowujących
C. wbudowującym
wbudowującym
wbudowującym
wbudowującym
B. wbudowujących
wbudowujących
wbudowujących
wbudowujące
N. wbudowującymi
wbudowującymi
wbudowującymi
wbudowującymi
Ms. wbudowujących
wbudowujących
wbudowujących
wbudowujących

imiesłów przymiotnikowy bierny: wbudowywany

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. wbudowywany
wbudowywany
wbudowywany
wbudowywane
wbudowywana
D. wbudowywanego
wbudowywanego
wbudowywanego
wbudowywanego
wbudowywanej
C. wbudowywanemu
wbudowywanemu
wbudowywanemu
wbudowywanemu
wbudowywanej
B. wbudowywanego
wbudowywanego
wbudowywany
wbudowywane
wbudowywaną
N. wbudowywanym
wbudowywanym
wbudowywanym
wbudowywanym
wbudowywaną
Ms. wbudowywanym
wbudowywanym
wbudowywanym
wbudowywanym
wbudowywanej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. wbudowywani
wbudowywani
wbudowywane
wbudowywane
D. wbudowywanych
wbudowywanych
wbudowywanych
wbudowywanych
C. wbudowywanym
wbudowywanym
wbudowywanym
wbudowywanym
B. wbudowywanych
wbudowywanych
wbudowywanych
wbudowywane
N. wbudowywanymi
wbudowywanymi
wbudowywanymi
wbudowywanymi
Ms. wbudowywanych
wbudowywanych
wbudowywanych
wbudowywanych

odpowiednik aspektowy: wbudować

Składnia

bez ograniczeń + wbudowywać +
CO + w CO
bez ograniczeń + wbudowywać +
CO + do CZEGO
Data ostatniej modyfikacji: 28.06.2013
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj