Chronologizacja
Pochodzenie
psł. *sǫdьji r.m. 'sędzia'
Nazwa działacza z przyr. *-ьji od psł. *sǫditi (zob. sądzić )
1.a w sądzie
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Prawo i łamanie prawa sąd
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca zawody
Połączenia
- dobry, doświadczony, niezawisły, sprawiedliwy, surowy; były, przyszły sędzia; sędzia apelacyjny, penitencjarny, rodzinny, wojskowy; główny; okręgowy, rejonowy, wojewódzki
- sędzia jakiegoś sądu, Trybunału Konstytucyjnego
- sędzia z urzędu
- sędzia na rozprawie; sędzia w sądzie, w trybunale; w stanie spoczynku
- sędziowie i adwokaci, sędziowie i ławnicy, sędziowie i oskarżyciele, sędziowie i prokuratorzy
- decyzja, werdykt; kadencja, urząd; praca, zawód; immunitet; niezawisłość sędziego; kolegium sędziów
- kandydat; nominacja na sędziego
- sędzia uzasadnił wyrok
- grozić sędziemu
- odwołać, powołać sędziego
Cytaty
|
Po doprowadzaniu Andrzeja Rz. na salę rozpraw sędzia Hilla uchylił wobec niego areszt, uznając, że cel tymczasowego pozbawienia wolności został osiągnięty. źródło: NKJP: Jacek Jaszczyk: Bezpośrednio przed wyrokiem, Tygodnik Tucholski nr 573, 2003 |
|
|
Czy oskarżony przyznaje się do winy? - Tak jest, Wysoki Sądzie. - Czy ma coś na swoje usprawiedliwienie? - Nie, Wysoki Sądzie. - Proszę o spokój! - sędzia gniewnie spojrzał na coś, co się działo za plecami Aleksandra. źródło: NKJP: Tomasz Piątek: Błogosławiony wiek, 2006 |
|
|
Pamiętam odważną, wspaniałą panią sędzię Wąsik, która uniewinniła chłopca z liceum Batorego za to, że chciał uczcić ciszą śmierć górników w kopalni ˝Wujek˝ 16 lutego, kiedy mijały 3 miesiące. źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 03.03.2000 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m1
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | sędzia |
sędziowie |
ndepr |
| sędzie |
depr | ||
| D. | sędziego |
sędziów |
|
| C. | sędziemu |
sędziom |
|
| B. | sędziego |
sędziów |
|
| N. | sędzią rzadziej sędzim |
sędziami |
|
| Ms. | sędzi rzadziej sędzim |
sędziach |
|
| W. | sędzio |
sędziowie |
ndepr |
| sędzie |
depr |
1.b kobieta
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Prawo i łamanie prawa sąd
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca zawody
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | sędzina |
Połączenia
- młoda; apodyktyczna, surowa; amerykańska sędzia
Cytaty
|
Problem wywołała amerykańska sędzia Shirley Kram, która pod naciskiem zainteresowanych postanowiła starannie przebadać warunki spłacenia roszczeń majątkowych. źródło: NKJP:Jerzy Tepli: Maleją nadzieje na wypłatę odszkodowań w tym roku, Trybuna Śląska, 2000-11-03 |
|
|
Sędzia [...] zaplanowała od godziny 8 do 9 trzy rozprawy o stwierdzenie nabycia spadku. Troje ludzi w podeszłym wieku o 8.30 zaczyna się niecierpliwić. Sędzia wchodzi do sali o 8.47 i wywołuje sprawę Dlaczego tak późno? Młodej sędzi zachorowało dziecko, musiała udać się do lekarza. Nabywcy spadku wykazują zrozumienie. źródło: NKJP: Sprawdziliśmy punktualność poznańskich urzędników, lekarzy, sędziów, Polska Głos Wielkopolski, 2006-01-10 |
|
|
Wczoraj sędzia odczytała wyrok w sprawie. Pierwszy zarzut dotyczący zabicia psa w Starem Bystrem w 2002 roku został umorzony, gdyż uległ przedawnieniu. Sąd uznał oskarżonego winnym zabicia jednego psa. Jak powiedziała sędzia, wytwarzanie i posiadanie smalcu, choć może być oceniane różnie pod względem etycznym, nie jest w polskim prawie karalne. źródło: NKJP: Zapłaci za zabicie, Dziennik Polski, 2008-09-30 |
|
|
W obecności psychologa i babci dzieci, obie sędzie wytworzyły taką atmosferę w sali rozpraw, że dzieci, jedno po drugim opowiedziały to, co widziały, umiejąc oddzielić własne spostrzeżenia od tego, czego dowiedziały się od babci i dziadka. źródło: NKJP: Kazimierz Brzezicki: Pan przyszedł i bił mamę, Polska Głos Wielkopolski, 2004-04-17 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | sędzia |
sędzie |
|
| D. | sędzi |
sędzi |
|
| C. | sędzi |
sędziom |
|
| B. | sędzię |
sędzie |
|
| N. | sędzią |
sędziami |
|
| Ms. | sędzi |
sędziach |
|
| W. | sędzio |
sędzie |
2.a w sporcie
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Sport osoby i organizacje związane ze sportem
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca zawody
Połączenia
- sędzia hokejowy, piłkarski, pływacki, sportowy, wyścigowy; techniczny; kynologiczny
- sędzia meczu, zawodów; klasy państwowej
- sędzia na boisku
- sędziowie i działacze, sędziowie i kibice, sędziowie i zawodnicy
- asystent; gwizdek; błąd sędziego
- pretensje, żal do sędziego
- dyskusje, kłótnie, pyskówki z sędzią
- sędzia pomylił się
- ubliżać sędziemu
- dyskutować, kłócić się z sędzią
Cytaty
|
Sędzia odgwizdał właśnie koniec meczu; Górnik zwyciężył trzy do dwóch [...]. źródło: NKJP: Aleksander Minkowski: Szaleństwo Majki Skowron, 1994 |
|
|
Lennox Lewis miał wyraźną przewagę w ringu, ale sędziowie ogłosili remis w walce z Evanderem Holyfieldem. źródło: NKJP: Radosław Leniarski: Boks. Kiedy rewanż walki Holyfield - Lewis?, Gazeta Wyborcza, 1999-03-15 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m1
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | sędzia |
sędziowie |
ndepr |
| sędzie |
depr | ||
| D. | sędziego rzadziej sędzi |
sędziów |
|
| C. | sędziemu rzadziej sędzi |
sędziom |
|
| B. | sędziego rzadziej sędzię |
sędziów |
|
| N. | sędzią rzadziej sędzim |
sędziami |
|
| Ms. | sędzi rzadziej sędzim |
sędziach |
|
| W. | sędzio |
sędziowie |
ndepr |
| sędzie |
depr |
2.b kobieta
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Sport osoby i organizacje związane ze sportem
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca zawody
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | sędzina |
Cytaty
|
Każda reprezentacja, której zawodnik uzyskał tam kwalifikację na igrzyska, mogła wystawić co najmniej jednego sędziego. Polskę reprezentować będą w Ameryce dwie sędzie: Anna Sierocka, która oceni pary sportowe, oraz Halina Gordon-Półtorak, sędzia tańców na lodzie. źródło: NKJP: Lodowe układy, Dziennik Polski, 2002-02-08 |
|
|
Aż miło patrzeć na taką grę – powiedziała [...] polska sędzia międzynarodowa, która akurat gwizdała oba mecze w Terramo. źródło: NKJP: Roman Skiba: Zaczynają się schody źródło Słowo Polskie Gazeta Wrocławska, 2005-02-23 |
|
|
Amerykańska prasa ujawniła, że naciski na sędzię wywierał prezydent francuskiej federacji łyżwiarskiej [...]. źródło: NKJP: Sędziowska mafia: Express Ilustrowany, 2002-02-18 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | sędzia |
sędzie |
|
| D. | sędzi |
sędzi |
|
| C. | sędzi |
sędziom |
|
| B. | sędzię |
sędzie |
|
| N. | sędzią |
sędziami |
|
| Ms. | sędzi |
sędziach |
|
| W. | sędzio |
sędzie |
3. w grupie ludzi
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia osób wchodzących w relacje międzyludzkie
Połączenia
- rola sędziego
Cytaty
|
Mułłowie byli sędziami rozstrzygającymi sąsiedzkie spory, a także nauczycielami, gdyż nierzadko jako jedyni we wsi potrafili składać litery i odczytywać arabskie inskrypcje. źródło: NKJP: Wojciech Jagielski: Modlitwa o deszcz, 2000 |
|
|
Solidnie oceń fakty zgodnie z twoją intuicją, kiedy kochający sprawiedliwość Jupiter każe ci odegrać rolę sędziego podczas kłótni przy spotkaniu rodzinnym. źródło: NKJP: Horoskop, Cosmopolitan nr 04, 2000 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m1
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | sędzia |
sędziowie |
ndepr |
| sędzie |
depr | ||
| D. | sędziego rzadziej sędzi |
sędziów |
|
| C. | sędziemu rzadziej sędzi |
sędziom |
|
| B. | sędziego rzadziej sędzię |
sędziów |
|
| N. | sędzią rzadziej sędzim |
sędziami |
|
| Ms. | sędzi rzadziej sędzim |
sędziach |
|
| W. | sędzio |
sędziowie |
ndepr |
| sędzie |
depr |