Chronologizacja
Pochodzenie
1. szkoła
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I TECHNIKA Budownictwo czynności związane z budową
Połączenia
- buduje się blok, fabryka, nowe osiedle, szkoła, szpital; budują się nowe domy, zakłady przemysłowe
Cytaty
|
U nas, jak wszędzie, budują się nowe domy. źródło: NKJP: Zofia Sitarz: Kłopotliwe ulice, Dziennik Polski, 2001-02-15 |
|
|
Za jego kadencji budują się Zakłady Azotowe w Mościcach, powstają mieszkania komunalne, z jego inicjatywy sprowadzono z Turcji do Tarnowa prochy gen. Józefa Bema. źródło: NKJP: Poczet włodarzy Tarnowa, Dziennik Polski, 2002-09-20 |
|
|
Okazało się, że w odległości mniej więcej pięciu kilometrów buduje się duża szkoła wraz z zabudowaniami gospodarczymi, domkami dla personelu itd. źródło: NKJP: List do przyjaciół, Kultura, 1964 |
|
|
Powstają centra handlowe. Dwie galerie budują się już w Raciborzu. źródło: NKJP: Grzegorz Wawoczny: Czy Racibórz wypięknieje?, Nowiny Raciborskie, 2007-09-11 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
buduję się |
budujemy się |
|||
| 2 os. |
budujesz się |
budujecie się |
|||
| 3 os. |
buduje się |
budują się |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
budowałem się +(e)m się budował |
budowałam się +(e)m się budowała |
budowałom się +(e)m się budowało |
budowaliśmy się +(e)śmy się budowali |
budowałyśmy się +(e)śmy się budowały |
| 2 os. |
budowałeś się +(e)ś się budował |
budowałaś się +(e)ś się budowała |
budowałoś się +(e)ś się budowało |
budowaliście się +(e)ście się budowali |
budowałyście się +(e)ście się budowały |
| 3 os. |
budował się |
budowała się |
budowało się |
budowali się |
budowały się |
bezosobnik: budowano się
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
będę się budował będę się budować |
będę się budowała będę się budować |
będę się budowało będę się budować |
będziemy się budowali będziemy się budować |
będziemy się budowały będziemy się budować |
| 2 os. |
będziesz się budował będziesz się budować |
będziesz się budowała będziesz się budować |
będziesz się budowało będziesz się budować |
będziecie się budowali będziecie się budować |
będziecie się budowały będziecie się budować |
| 3 os. |
będzie się budował będzie się budować |
będzie się budowała będzie się budować |
będzie się budowało będzie się budować |
będą się budowali będą się budować |
będą się budowały będą się budować |
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
budujmy się |
|
| 2 os. |
buduj się |
budujcie się |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
budowałbym się bym się budował |
budowałabym się bym się budowała |
budowałobym się bym się budowało |
budowalibyśmy się byśmy się budowali |
budowałybyśmy się byśmy się budowały |
| 2 os. |
budowałbyś się byś się budował |
budowałabyś się byś się budowała |
budowałobyś się byś się budowało |
budowalibyście się byście się budowali |
budowałybyście się byście się budowały |
| 3 os. |
budowałby się by się budował |
budowałaby się by się budowała |
budowałoby się by się budowało |
budowaliby się by się budowali |
budowałyby się by się budowały |
bezosobnik: budowano by się
bezokolicznik: budować się
imiesłów przysłówkowy współczesny:
budując się
gerundium: budowanie się
rodzaj gramatyczny: ndk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | budowanie się |
budowania się |
| D. | budowania się |
budowań się |
| C. | budowaniu się |
budowaniom się |
| B. | budowanie się |
budowania się |
| N. | budowaniem się |
budowaniami się |
| Ms. | budowaniu się |
budowaniach się |
| W. | budowanie się |
budowania się |
imiesłów przymiotnikowy czynny: budujący się
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | budujący się |
budujący się |
budujący się |
budujące się |
budująca się |
| D. | budującego się |
budującego się |
budującego się |
budującego się |
budującej się |
| C. | budującemu się |
budującemu się |
budującemu się |
budującemu się |
budującej się |
| B. | budującego się |
budującego się |
budujący się |
budujące się |
budującą się |
| N. | budującym się |
budującym się |
budującym się |
budującym się |
budującą się |
| Ms. | budującym się |
budującym się |
budującym się |
budującym się |
budującej się |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | budujący się |
budujący się |
budujące się |
budujące się |
| D. | budujących się |
budujących się |
budujących się |
budujących się |
| C. | budującym się |
budującym się |
budującym się |
budującym się |
| B. | budujących się |
budujących się |
budujących się |
budujące się |
| N. | budującymi się |
budującymi się |
budującymi się |
budującymi się |
| Ms. | budujących się |
budujących się |
budujących się |
budujących się |
odpowiednik aspektowy: wybudować się
Inne uwagi
Tylko w 3 os.
Składnia
| Rznieżywotny | + | budować się | + |
|
2. własny dom
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I TECHNIKA Budownictwo czynności związane z budową
Połączenia
- budować się na ojcowiźnie, na wsi; pod Krakowem, pod Wrocławiem; w Krakowie, w Warszawie; za miastem
- budować się nielegalnie, pospiesznie, z pośpiechem
Cytaty
|
Górale musieli zacząć budować się na ojcowiźnie, i to wielkogabarytowo, bo z myślą o utrzymywaniu się z turystów i letników. źródło: NKJP: Nakaz rozbiórki, Dziennik Polski, 1999-03-12 |
|
|
Najczęściej budują się miejscowi, chociaż coraz częściej zdarza się, że o zgodę ubiegają się krakowianie, dla których gmina Alwernia staje się coraz bardziej atrakcyjna. źródło: NKJP: (EM): Sypialnia dla Krakowa, Dziennik Polski, 2002-07-13 |
|
|
Postawił dom w nowej dzielnicy w L., gdzie budowali się nowobogaccy i począł wieść układne życie człowieka, który ciężko i uczciwie pracuje. źródło: NKJP: Wymuszony układ, Detektyw, 1999 |
|
|
– Budowałem się w różnych stronach, bo stać mnie było na ten kaprys; dziś już przeważnie nie wiem, co się z tymi domami stało [...]. źródło: NKJP: Witold Horwath: Seans, 2003 |
|
|
Nowy rok jest dla Eszów radosny. Dostali właśnie kredyt i wiosną będą się budować. źródło: NKJP: Lidia Ostałowska: W Czepielowicach będzie bajka, Dodatek do Gazety Wyborczej, 1998-02-13 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
buduję się |
budujemy się |
|||
| 2 os. |
budujesz się |
budujecie się |
|||
| 3 os. |
buduje się |
budują się |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
budowałem się +(e)m się budował |
budowałam się +(e)m się budowała |
budowałom się +(e)m się budowało |
budowaliśmy się +(e)śmy się budowali |
budowałyśmy się +(e)śmy się budowały |
| 2 os. |
budowałeś się +(e)ś się budował |
budowałaś się +(e)ś się budowała |
budowałoś się +(e)ś się budowało |
budowaliście się +(e)ście się budowali |
budowałyście się +(e)ście się budowały |
| 3 os. |
budował się |
budowała się |
budowało się |
budowali się |
budowały się |
bezosobnik: budowano się
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
będę się budował będę się budować |
będę się budowała będę się budować |
będę się budowało będę się budować |
będziemy się budowali będziemy się budować |
będziemy się budowały będziemy się budować |
| 2 os. |
będziesz się budował będziesz się budować |
będziesz się budowała będziesz się budować |
będziesz się budowało będziesz się budować |
będziecie się budowali będziecie się budować |
będziecie się budowały będziecie się budować |
| 3 os. |
będzie się budował będzie się budować |
będzie się budowała będzie się budować |
będzie się budowało będzie się budować |
będą się budowali będą się budować |
będą się budowały będą się budować |
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
budujmy się |
|
| 2 os. |
buduj się |
budujcie się |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
budowałbym się bym się budował |
budowałabym się bym się budowała |
budowałobym się bym się budowało |
budowalibyśmy się byśmy się budowali |
budowałybyśmy się byśmy się budowały |
| 2 os. |
budowałbyś się byś się budował |
budowałabyś się byś się budowała |
budowałobyś się byś się budowało |
budowalibyście się byście się budowali |
budowałybyście się byście się budowały |
| 3 os. |
budowałby się by się budował |
budowałaby się by się budowała |
budowałoby się by się budowało |
budowaliby się by się budowali |
budowałyby się by się budowały |
bezosobnik: budowano by się
bezokolicznik: budować się
imiesłów przysłówkowy współczesny:
budując się
gerundium: budowanie się
rodzaj gramatyczny: ndk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | budowanie się |
budowania się |
| D. | budowania się |
budowań się |
| C. | budowaniu się |
budowaniom się |
| B. | budowanie się |
budowania się |
| N. | budowaniem się |
budowaniami się |
| Ms. | budowaniu się |
budowaniach się |
| W. | budowanie się |
budowania się |
imiesłów przymiotnikowy czynny: budujący się
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | budujący się |
budujący się |
budujący się |
budujące się |
budująca się |
| D. | budującego się |
budującego się |
budującego się |
budującego się |
budującej się |
| C. | budującemu się |
budującemu się |
budującemu się |
budującemu się |
budującej się |
| B. | budującego się |
budującego się |
budujący się |
budujące się |
budującą się |
| N. | budującym się |
budującym się |
budującym się |
budującym się |
budującą się |
| Ms. | budującym się |
budującym się |
budującym się |
budującym się |
budującej się |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | budujący się |
budujący się |
budujące się |
budujące się |
| D. | budujących się |
budujących się |
budujących się |
budujących się |
| C. | budującym się |
budującym się |
budującym się |
budującym się |
| B. | budujących się |
budujących się |
budujących się |
budujące się |
| N. | budującymi się |
budującymi się |
budującymi się |
budującymi się |
| Ms. | budujących się |
budujących się |
budujących się |
budujących się |
odpowiednik aspektowy: wybudować się
Składnia
| Rzosobowy | + | budować się | + |
|
3. czyimś zachowaniem
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich
Połączenia
- budować się czyjąś postawą, czyimś postępowaniem, czyimś zachowaniem
Cytaty
|
Otrzymuję od moich wyborców pytania, z całymi listami podpisów, dlaczego został zdjęty program „Zwyczajni – niezwyczajni”. Oglądali to właśnie ludzie, którzy, można powiedzieć, budowali się tym, że wyrastają bohaterowie życia codziennego. źródło: NKJP: Sprawozdanie z 38. posiedzenia Senatu RP w dniu 16 kwietnia 2003 r. |
|
|
Budowałem się Jego postawą i postanowiłem choć w części Go naśladować - o Janie Pawle II mówi ks. prałat dr Czesław Majda. źródło: Internet |
|
|
Budowałem się, gdy widziałem, z jaką atencją i respektem rozmawiał ze stryjem Ludwik, a nieraz też brat Ludwika, Józef, pracujący w urzędzie niedaleko Kurii. źródło: Internet |
|
|
Był w jego pustelniczej celi, rozmawiał z nim i budował się jego pobożnością. źródło: Internet |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
buduję się |
budujemy się |
|||
| 2 os. |
budujesz się |
budujecie się |
|||
| 3 os. |
buduje się |
budują się |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
budowałem się +(e)m się budował |
budowałam się +(e)m się budowała |
budowałom się +(e)m się budowało |
budowaliśmy się +(e)śmy się budowali |
budowałyśmy się +(e)śmy się budowały |
| 2 os. |
budowałeś się +(e)ś się budował |
budowałaś się +(e)ś się budowała |
budowałoś się +(e)ś się budowało |
budowaliście się +(e)ście się budowali |
budowałyście się +(e)ście się budowały |
| 3 os. |
budował się |
budowała się |
budowało się |
budowali się |
budowały się |
bezosobnik: budowano się
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
będę się budował będę się budować |
będę się budowała będę się budować |
będę się budowało będę się budować |
będziemy się budowali będziemy się budować |
będziemy się budowały będziemy się budować |
| 2 os. |
będziesz się budował będziesz się budować |
będziesz się budowała będziesz się budować |
będziesz się budowało będziesz się budować |
będziecie się budowali będziecie się budować |
będziecie się budowały będziecie się budować |
| 3 os. |
będzie się budował będzie się budować |
będzie się budowała będzie się budować |
będzie się budowało będzie się budować |
będą się budowali będą się budować |
będą się budowały będą się budować |
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
budujmy się |
|
| 2 os. |
buduj się |
budujcie się |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
budowałbym się bym się budował |
budowałabym się bym się budowała |
budowałobym się bym się budowało |
budowalibyśmy się byśmy się budowali |
budowałybyśmy się byśmy się budowały |
| 2 os. |
budowałbyś się byś się budował |
budowałabyś się byś się budowała |
budowałobyś się byś się budowało |
budowalibyście się byście się budowali |
budowałybyście się byście się budowały |
| 3 os. |
budowałby się by się budował |
budowałaby się by się budowała |
budowałoby się by się budowało |
budowaliby się by się budowali |
budowałyby się by się budowały |
bezosobnik: budowano by się
bezokolicznik: budować się
imiesłów przysłówkowy współczesny:
budując się
gerundium: budowanie się
rodzaj gramatyczny: ndk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | budowanie się |
budowania się |
| D. | budowania się |
budowań się |
| C. | budowaniu się |
budowaniom się |
| B. | budowanie się |
budowania się |
| N. | budowaniem się |
budowaniami się |
| Ms. | budowaniu się |
budowaniach się |
| W. | budowanie się |
budowania się |
imiesłów przymiotnikowy czynny: budujący się
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | budujący się |
budujący się |
budujący się |
budujące się |
budująca się |
| D. | budującego się |
budującego się |
budującego się |
budującego się |
budującej się |
| C. | budującemu się |
budującemu się |
budującemu się |
budującemu się |
budującej się |
| B. | budującego się |
budującego się |
budujący się |
budujące się |
budującą się |
| N. | budującym się |
budującym się |
budującym się |
budującym się |
budującą się |
| Ms. | budującym się |
budującym się |
budującym się |
budującym się |
budującej się |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | budujący się |
budujący się |
budujące się |
budujące się |
| D. | budujących się |
budujących się |
budujących się |
budujących się |
| C. | budującym się |
budującym się |
budującym się |
budującym się |
| B. | budujących się |
budujących się |
budujących się |
budujące się |
| N. | budującymi się |
budującymi się |
budującymi się |
budującymi się |
| Ms. | budujących się |
budujących się |
budujących się |
budujących się |
odpowiednik aspektowy: zbudować się
Składnia
| Rzosobowy | + | budować się | + |
CZYM
|
| Rzosobowy | + | budować się | + |
gdy ZDANIE
|