UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

aniołek

Chronologizacja

1557, SPXVI
W postaci: anjołek

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m2

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. aniołek
aniołki
D. aniołka
aniołków
C. aniołkowi
aniołkom
B. aniołka
aniołki
N. aniołkiem
aniołkami
Ms. aniołku
aniołkach
W. aniołku
aniołki

Pochodzenie

Zob. anioł

1. figurka

Definicja

mały anioł - przedstawienie anioła - istoty duchowej jako ludzkiej postaci, zwykle dziecięcej ze skrzydłami

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność artystyczna człowieka sztuki plastyczne

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Religia – kościół wyznania: zasady i prawdy wiary

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  anioł

Połączenia

  • barokowy, pucułowaty aniołek; małe, śliczne; drewniane, gliniane, złocone aniołki; aniołki wykonane z bibuły, z masy solnej...
  • aniołki z ołtarza; z masy solnej
  • aniołek o wysokości 50 cm, 70 cm...
  • aniołek i diabełek, aniołek, aniołki i gwiazdki; bombki i aniołki
  • postać, rzeźba aniołka; figurki, głowy, główki aniołków; w kształcie aniołka
  • przebrany za aniołka
  • figury, płaskorzeźby, rzeźby... przedstawiające aniołki
  • wyglądać jak aniołek

Cytaty

Bazylika Matki Bożej Anielskiej jest tak piękna, że aż dech zapiera. Barokowe aniołki i figury świętych, złocone, srebrzone, i te pokryte naturalną patyną czasu, robią niesamowite wrażenie.

źródło: NKJP: Grażyna Starzak: Śnieg na Golgocie, Dziennik Polski - Magazyn, 1999-04-02

Aniołki z ciasta pyszniły się kolorami, a nie było dwóch podobnych, drewniane aniołki kołysały się nad głowami na nitkach i stały czekając, kto je weźmie [...].

źródło: NKJP: - ...w nie bardzo podłym mieście, Dziennik Polski - Podhale, 2003-12-16

W 50 punktach handlowych kupić można wszystko, co potrzebne jest przed świętami. Są bańki, anielskie włosie, sympatyczne gliniane aniołki [...].

źródło: NKJP: (WT): Anioł z czerwonym nosem, Dziennik Polski - Kraków, 2000-11-29

W ubiegłym roku został odnowiony porcelanowy aniołek na jednym z niemieckich grobów, jedyna tego typu rzeźba na cmentarzu parafialnym.

źródło: NKJP: Agnieszka Wykrota - Przysiwek: Ratują pamięć, Echo Dnia, 2006-11-03

Największe brawa zebrały jednak cztery małe dziewczynki, przebrane za aniołki, które zadebiutowały na scenie.

źródło: NKJP: (SYP): Sen na jawie, Dziennik Polski -- Oświęcim, 2001-03-06

2. dziecko

Definicja

dziecko, które zachowuje się grzecznie i ładnie wygląda

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Bieg życia narodziny i dzieciństwo

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Określenia fizyczności człowieka wygląd

Połączenia

  • mały, niewinny, prawdziwy, uroczy aniołek
  • być aniołkiem

Cytaty

Na pierwszy rzut oka zdawało się, że to dwa rafaelowskie aniołki, tak byli ładni i tyle było słodyczy w ich twarzyczkach. Ale już po kwadransie te słodkie aniołki przewróciły cały dom do góry nogami.

źródło: NKJP: Jan Brzechwa: Gdy owoc dojrzewa, 1958

Kulminacyjny moment imprezy nadszedł wraz z pojawieniem się św. Mikołaja, którego dzieci powitały gorącymi oklaskami. - Wszystkie grzeczne aniołki podnoszą rączki do góry! - zawołał Mikołaj i nie było dziecka, które nie uniosłoby dłoni. Każdy mały aniołek dostał więc paczkę, a do tego rożek ze słodyczami.

źródło: NKJP: Magia znikających jaj, Dziennik Polski -- Kraków, 2002-12-10 -

[...] wykluczono samobójstwo, ale śledztwo przez cały kolejny tydzień tkwiło w martwym punkcie: nie było nic poza mętnymi opowieściami drugiej gimnazjalistki, blond aniołka, z warkoczami do pasa, tak wdzięcznej, że nawet gdy już stało się jasne, że to ona była morderczynią, najtwardsi śledczy nie byli w stanie w to uwierzyć.

źródło: NKJP: Monika Piątkowska: Krakowska żałoba, 2006

Ksawery Panek, spoglądając na dużą fotografię przedstawiającą Marka jako kilkuletnie dziecko: pucołowatego aniołka z aureolą jasnych, wesoło się kręcących włosów: - To prawda.

źródło: NKJP: Jerzy Andrzejewski: Miazga, 1979

[...]u genezy wspomnianych pomówień legł rzeczywisty fakt grzebania małych dzieci w podziemiach kościołów [...]. Panowało bowiem przekonanie, iż właściwe dla tych małych i niewinnych aniołków miejsce znajduje się „wśród osób zachowujących anielską czystość”.

źródło: NKJP: Janusz Tazbir: Silva rerum historicarum, 2002

3. ekspresywnie

Definicja

ekspresywnie o aniele - dobrym człowieku

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Usposobienie człowieka określenia człowieka ze względu na jego usposobienie

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia osób wchodzących w relacje międzyludzkie

Relacje znaczeniowe

synonimy:  anioł

Połączenia

  • udawać aniołka
  • zmienić się w aniołka

Cytaty

Przecież jeśli ktoś jest draniem, to nagle nie zmieni się w aniołka. [...] Mój ojciec zginął w Miednoje. Brat był więziony przez UB. Więc ja nie mam powodów, żeby bronić pana K. [...].

źródło: NKJP: Adwo-kat, Dziennik Polski - Magazyn, 1998-10-09

Dajmy sobie szansę, korzystając ze sprawdzonych gdzie indziej mechanizmów wpływania na ludzi sprawujących władzę. Nie łudźmy się, nie zmienimy ich w aniołków, ale mocno ograniczymy pole niekorzystnych działań i zachęcimy do rozsądku.

źródło: NKJP: Zmartwiona odpowiedź, Dziennik Polski - Magazyn, 1999-03-12

Nie twierdzę, że kibice Wisły to sami święci i aniołki, ale wina za rozróby była wyłącznie po stronie słoweńskiej - stwierdził nasz rozmówca.

źródło: NKJP: (FIL): Sprowokowani, aresztowani..., Dziennik Polski - Sport , 1998-09-17

21-letniego mieszkańca osiedla Krakowiaków - funkcjonariusze zatrzymali już po dwóch godzinach. [...]- To nie aniołek. Był już karany za udział w bójkach i ma za to wyrok w zawieszeniu - mówią policjanci.

źródło: NKJP: Ewa Kopcik:Terror prymitywnych bandytów, Dziennik Polski - Kraj, 2004-03-16

W dzisiejszych czasach najgorsi bandyci udają aniołków...

źródło: NKJP: Michał Bielecki: Osiedle prominentów, 1997

4. na Boże Narodzenie

Definicja

zgodnie z wierzeniami dzieci w niektórych regionach Polski - istota, która przynosi prezenty w Wigilię Bożego Narodzenia

Noty o użyciu

Zapisywane również wielką literą.

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja wierzenia i przesądy

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja uroczystości i święta

Połączenia

  • podarki, prezent od aniołka
  • aniołek przynosi prezenty
  • czekać na aniołka

Cytaty

Około 80 proc. rodaków w rodzinnym gronie zasiada do najważniejszej kolacji w roku. Prawie tyle samo spodziewa się pod choinką prezentów, a także daje podarki. Przeważająca większość rodziców w taki czy inny sposób, póki się da, utwierdza w dzieciach wiarę w Aniołka.

źródło: NKJP: Pola Małecka: Świąteczna statystyka, Dziennik Polski -- Pejzaż, 2000-12-23

[...]jakie to piękne były czasy, kiedy s a m a się w domu pojawiała rozjarzona światłami choinka, a pod nią tajemnicze pakuneczki, podarki od aniołka.

źródło: NKJP: Wojciech Żukrowski: Za kurtyną mroku. Zabawa w chowanego, 1995

Życzenia na nowy rok? Długo myśli. Mieszkanie ma, auto też, futra nie chce. - Nie mam marzeń materialnych protestuje - gdy podsuwam kolejne pomysły na prezent od Aniołka.

źródło: NKJP: Dwa światy Ady, Dziennik Polski - Magazyn, 2002-12-31

Znakomity chirurg prof. Antoni Dziatkowiak bardzo lubił ubierać choinkę i zawsze z niecierpliwością czekał na Aniołka.

źródło: NKJP: Noc magicznej mocy, Dziennik Polski - Kraj, 2002-12-24

Anna Dymna oddała na aukcję szwajcarski zegarek marki Roamer, którego używała przez ostatnie 4 lata. Napisała: „Dostałam go kiedyś od aniołka pod choinkę i zawsze przynosił mi szczęście”.

źródło: NKJP: (MM): Naoliwione i z gwarancją, Dziennik Polski -- Kraków, 2001-11-15

Frazeologizmy

ktoś powiększył grono aniołków
Data ostatniej modyfikacji: 17.11.2022
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj