Chronologizacja
Pochodzenie
psł. *o(b)perti
Zob. przeć (przed siebie)
1. drabinę o ścianę
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca rodzaje pracy
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości przestrzeni ułożenie względem siebie
Połączenia
- oprzeć brodę, czoło, dłonie, głowę, łokcie, nogi, plecy; łapy; drabinę; chorego
- oprzeć na łokciach; na ramionach
- oprzeć o drzewo, o mur, o ścianę; o poduszki
Cytaty
|
Wyciągnęła z krzaków swój rower i oparła o ścianę. źródło: NKJP: Aleksander Minkowski: Szaleństwo Majki Skowron, 1972 |
|
|
Zasnął z głową opartą o skraj łóżka. źródło: NKJP: Stanisław Mrożek: Jak zostałem filmowcem, 1975 |
|
|
To miał być jej prezent dla nich. [...] Dwie szykowne koperty oparte o świecznik, a w nich bilety na samolot i skierowania do hotelu. źródło: NKJP: Zbigniew Górniak: Siostra i byk, 2009 |
|
|
Splótł ręce na kolanach i oparł na nich podbródek. źródło: NKJP: Ewa Białołęcka: Naznaczeni błękitem, 2005 |
|
|
Mock oparł dłonie na ramionach chłopca i obrócił go ku sobie. źródło: NKJP: Marek Krajewski: Festung Breslau, 2006 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: dokonany
Tryb oznajmujący
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
oprę |
oprzemy |
|||
| 2 os. |
oprzesz |
oprzecie |
|||
| 3 os. |
oprze |
oprą |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
oparłem +(e)m oparł |
oparłam +(e)m oparła |
oparłom +(e)m oparło |
oparliśmy +(e)śmy oparli |
oparłyśmy +(e)śmy oparły |
| 2 os. |
oparłeś +(e)ś oparł |
oparłaś +(e)ś oparła |
oparłoś +(e)ś oparło |
oparliście +(e)ście oparli |
oparłyście +(e)ście oparły |
| 3 os. |
oparł |
oparła |
oparło |
oparli |
oparły |
bezosobnik: oparto
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
oprzyjmy |
|
| 2 os. |
oprzyj |
oprzyjcie |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
oparłbym bym oparł |
oparłabym bym oparła |
oparłobym bym oparło |
oparlibyśmy byśmy oparli |
oparłybyśmy byśmy oparły |
| 2 os. |
oparłbyś byś oparł |
oparłabyś byś oparła |
oparłobyś byś oparło |
oparlibyście byście oparli |
oparłybyście byście oparły |
| 3 os. |
oparłby by oparł |
oparłaby by oparła |
oparłoby by oparło |
oparliby by oparli |
oparłyby by oparły |
bezosobnik: oparto by
bezokolicznik: oprzeć
imiesłów przysłówkowy uprzedni:
oparłszy
gerundium: oparcie
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | oparcie |
oparcia |
| D. | oparcia |
oparć |
| C. | oparciu |
oparciom |
| B. | oparcie |
oparcia |
| N. | oparciem |
oparciami |
| Ms. | oparciu |
oparciach |
| W. | oparcie |
oparcia |
imiesłów przymiotnikowy bierny: oparty
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | oparty |
oparty |
oparty |
oparte |
oparta |
| D. | opartego |
opartego |
opartego |
opartego |
opartej |
| C. | opartemu |
opartemu |
opartemu |
opartemu |
opartej |
| B. | opartego |
opartego |
oparty |
oparte |
opartą |
| N. | opartym |
opartym |
opartym |
opartym |
opartą |
| Ms. | opartym |
opartym |
opartym |
opartym |
opartej |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | oparci |
oparci |
oparte |
oparte |
| D. | opartych |
opartych |
opartych |
opartych |
| C. | opartym |
opartym |
opartym |
opartym |
| B. | opartych |
opartych |
opartych |
oparte |
| N. | opartymi |
opartymi |
opartymi |
opartymi |
| Ms. | opartych |
opartych |
opartych |
opartych |
odpowiednik aspektowy: opierać
Składnia
| Rzżywotny | + | oprzeć | + |
KOGO/CO +
o CO | na CZYM
|
2. film na faktach
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka
Połączenia
- oprzeć rozumowanie, przypuszczenie, sąd, scenariusz, taktykę na czymś
- oprzeć na faktach, na przesłankach, na wynikach, na założeniu, na zeznaniach
- oparty na technologii, na wytycznych
Cytaty
|
Dodaje, że sprawdzi nasze informacje o starych mapach, na których oparto raport. źródło: NKJP: Bogdan Dondajewski: Wyścig z czasem na S5, Gazeta Pomorska, 2009-07-08 |
|
|
[...] dla dobrobytu amerykańskiego rynek wewnętrzny już nie wystarcza i trzeba potęgę Ameryki oprzeć na [...] dostępie do rynków zagranicznych. źródło: NKJP: Longin Pastusiak: Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki, 1999 |
|
|
W Górnej Nubii nadal czczono egipskich bogów i posługiwano się pismem opartym na egipskim. źródło: NKJP: Tomasz Mirkowicz: Pielgrzymka do Ziemi Świętej Egiptu, 1999 |
|
|
[...] jego nauka, oparta na nauce Chrzciciela, wywoływała nadal zamieszanie i niepokój. źródło: NKJP: Jan Dobraczyński: Święty miecz, 1949 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: dokonany
Tryb oznajmujący
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
oprę |
oprzemy |
|||
| 2 os. |
oprzesz |
oprzecie |
|||
| 3 os. |
oprze |
oprą |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
oparłem +(e)m oparł |
oparłam +(e)m oparła |
oparłom +(e)m oparło |
oparliśmy +(e)śmy oparli |
oparłyśmy +(e)śmy oparły |
| 2 os. |
oparłeś +(e)ś oparł |
oparłaś +(e)ś oparła |
oparłoś +(e)ś oparło |
oparliście +(e)ście oparli |
oparłyście +(e)ście oparły |
| 3 os. |
oparł |
oparła |
oparło |
oparli |
oparły |
bezosobnik: oparto
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
oprzyjmy |
|
| 2 os. |
oprzyj |
oprzyjcie |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
oparłbym bym oparł |
oparłabym bym oparła |
oparłobym bym oparło |
oparlibyśmy byśmy oparli |
oparłybyśmy byśmy oparły |
| 2 os. |
oparłbyś byś oparł |
oparłabyś byś oparła |
oparłobyś byś oparło |
oparlibyście byście oparli |
oparłybyście byście oparły |
| 3 os. |
oparłby by oparł |
oparłaby by oparła |
oparłoby by oparło |
oparliby by oparli |
oparłyby by oparły |
bezosobnik: oparto by
bezokolicznik: oprzeć
imiesłów przysłówkowy uprzedni:
oparłszy
gerundium: oparcie
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | oparcie |
oparcia |
| D. | oparcia |
oparć |
| C. | oparciu |
oparciom |
| B. | oparcie |
oparcia |
| N. | oparciem |
oparciami |
| Ms. | oparciu |
oparciach |
| W. | oparcie |
oparcia |
imiesłów przymiotnikowy bierny: oparty
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | oparty |
oparty |
oparty |
oparte |
oparta |
| D. | opartego |
opartego |
opartego |
opartego |
opartej |
| C. | opartemu |
opartemu |
opartemu |
opartemu |
opartej |
| B. | opartego |
opartego |
oparty |
oparte |
opartą |
| N. | opartym |
opartym |
opartym |
opartym |
opartą |
| Ms. | opartym |
opartym |
opartym |
opartym |
opartej |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | oparci |
oparci |
oparte |
oparte |
| D. | opartych |
opartych |
opartych |
opartych |
| C. | opartym |
opartym |
opartym |
opartym |
| B. | opartych |
opartych |
opartych |
oparte |
| N. | opartymi |
opartymi |
opartymi |
opartymi |
| Ms. | opartych |
opartych |
opartych |
opartych |
odpowiednik aspektowy: opierać
Inne uwagi
Zwykle imb
Składnia
| Rzosobowy | + | oprzeć | + |
CO +
na CZYM
|