UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

wyprzeć się

Chronologizacja

XVI w., SPXVI
Na podstawie indeksu haseł.

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	wyprę się	wyprzemy się
2 os.	wyprzesz się	wyprzecie się
3 os.	wyprze się	wyprą się

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	wyparłem się +(e)m się wyparł	wyparłam się +(e)m się wyparła	wyparłom się +(e)m się wyparło	wyparliśmy się +(e)śmy się wyparli	wyparłyśmy się +(e)śmy się wyparły
2 os.	wyparłeś się +(e)ś się wyparł	wyparłaś się +(e)ś się wyparła	wyparłoś się +(e)ś się wyparło	wyparliście się +(e)ście się wyparli	wyparłyście się +(e)ście się wyparły
3 os.	wyparł się	wyparła się	wyparło się	wyparli się	wyparły się

bezosobnik: wyparto się

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		wyprzyjmy się
2 os.	wyprzyj się	wyprzyjcie się

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	wyparłbym się bym się wyparł	wyparłabym się bym się wyparła	wyparłobym się bym się wyparło	wyparlibyśmy się byśmy się wyparli	wyparłybyśmy się byśmy się wyparły
2 os.	wyparłbyś się byś się wyparł	wyparłabyś się byś się wyparła	wyparłobyś się byś się wyparło	wyparlibyście się byście się wyparli	wyparłybyście się byście się wyparły
3 os.	wyparłby się by się wyparł	wyparłaby się by się wyparła	wyparłoby się by się wyparło	wyparliby się by się wyparli	wyparłyby się by się wyparły

bezosobnik: wyparto by się

bezokolicznik: wyprzeć się

imiesłów przysłówkowy uprzedni: wyparłszy się

gerundium: wyparcie się

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	wyparcie się	wyparcia się
D.	wyparcia się	wyparć się
C.	wyparciu się	wyparciom się
B.	wyparcie się	wyparcia się
N.	wyparciem się	wyparciami się
Ms.	wyparciu się	wyparciach się
W.	wyparcie się	wyparcia się

odpowiednik aspektowy: wypierać się

Pochodzenie

Zob. przeć (przed siebie)

1. wiary

Definicja

zerwać wszelkie związki z kimś lub czymś

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Relacje znaczeniowe

synonimy:

wyrzec się, zaprzeć się

Połączenia

wyprzeć się wiary

Cytaty

Fajnie się czuję w Warszawie i na razie nie narzekam na to miasto, ale też nigdy nie wyprę się korzeni.

źródło: NKJP: Regina Gowarzewska-Griessgraber: Na moją gębę, Na moją gębę, Trybuna Śląska, 2004-05-14

Wyparł się Allaha dla prawosławnego Boga swojej żony.

źródło: NKJP: Janusz Niczyporowicz: Allah akbar, Gazeta Wyborcza, 1992-08-18

W odpowiedzi żachnął się, jakbym powiedział jakąś straszną niedorzeczność. Jakbym proponował, by wyparł się wroga, bez którego może nie potrafiłby żyć. Brak wroga oznaczałby bowiem, że walcząc dalej, musiałby określić wyraźnie – przede wszystkim, przed samym sobą – o co walczy, a nie jedynie przeciwko czemu.

źródło: NKJP: Wojciech Jagielski: Modlitwa o deszcz, 2000

Składnia

wyprzeć się

KOGO/CZEGO

2. ojcostwa

Definicja

stanowczo zaprzeczyć, ze się zrobiło to, o czym mowa, albo że się z tym ma lub miało jakiś związek

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Relacje znaczeniowe

synonimy:

zaprzeć się

Połączenia

wyprzeć się dziecka, ojca, rodziny; wiary, wszystkiego

Cytaty

	Co będzie, jeśli schwytany przez nas Kuryłło wyprze się wszystkiego i stwierdzi, że nie znalazł pamiętnika? źródło: NKJP: Zbigniew Nienacki: Księga strachów, 1967
	Skoro tata pochodził z lepszej rodziny, skoro jego matka była damą, to dlaczego nie nosił jej fotografii? Wyparł się swoich rodziców i swego nazwiska. Dlaczego? źródło: NKJP: Krystyna Kofta: Fausta, 2010
	Na początek zrobił piekło żonie, ale ta wyparła się wszelkiego udziału w aferze, całą winę zwaliła na mnie i moje namowy, toteż gdy pojawiłem się w progu ich mieszkania, naprawdę niewiele brakowało, aby tragizm wydarzenia przybrał bardziej krwawe oblicze. źródło: NKJP: Zdzisław Szczepaniak: Dziewczyna z Trogiru i inne opowiadania, 2005
	To jednak nie w porządku wyprzeć się własnego dziecka. źródło: NKJP: Maria Nurowska: Panny i wdowy: czyściec, 1992
	Minister wyparł się, że takie słowa padły. źródło: NKJP: Na którego z nich postawi premier?, Słowo Polskie Gazeta Wrocławska, 2007-04-17

Składnia

	+	wyprzeć się	+	KOGO/CZEGO
	+	wyprzeć się	+	że ZDANIE

Frazeologizmy

ktoś zaparł się siebie
ktoś wyparł się siebie

Data ostatniej modyfikacji: 04.03.2016