UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

nacierać

Chronologizacja

SPXVI, SKN, SJPXVII, STR, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

Zob. trzeć

1. maścią

Definicja

trąc, smarować powierzchnię czegoś

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Pielęgnacja ciała czynności związane z pielęgnacją ciała i ich efekty

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie czynności związane z przyrządzaniem jedzenia

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	wmasowywać
	hiperonimy:	smarować

Połączenia

nacierać plecy, ranę, skórę, włosy
nacierać maścią, olejkami, solą, spirytusem, śniegiem, wodą, ziołami

Cytaty

	Długim korowodem przesuwali się obok mego łóżka, oglądali mnie i badali; jedni kazali mi łykać rozmaite krople i pigułki, inni znowu nacierali ranę maściami i posypywali ją proszkami o dziwnych zapachach. źródło: KWSJP: Jan Brzechwa: Akademia pana Kleksa, 1946
	Najpierw naciera te włosy naftą. Żeby miały połysk i nie wypadały. źródło: KWSJP: Wiesław Myśliwski: Widnokrąg, 1996
	Tomek znów przynosi zimną wodę i naciera twarz Anki. źródło: KWSJP: Ryszard Lassota: Tajemnica, 1978
	Czym dobrze nacierać dzidziusia po kąpieli? źródło: Internet

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	nacieram	nacieramy
2 os.	nacierasz	nacieracie
3 os.	naciera	nacierają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	nacierałem +(e)m nacierał	nacierałam +(e)m nacierała	nacierałom +(e)m nacierało	nacieraliśmy +(e)śmy nacierali	nacierałyśmy +(e)śmy nacierały
2 os.	nacierałeś +(e)ś nacierał	nacierałaś +(e)ś nacierała	nacierałoś +(e)ś nacierało	nacieraliście +(e)ście nacierali	nacierałyście +(e)ście nacierały
3 os.	nacierał	nacierała	nacierało	nacierali	nacierały

bezosobnik: nacierano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę nacierał będę nacierać	będę nacierała będę nacierać	będę nacierało będę nacierać	będziemy nacierali będziemy nacierać	będziemy nacierały będziemy nacierać
2 os.	będziesz nacierał będziesz nacierać	będziesz nacierała będziesz nacierać	będziesz nacierało będziesz nacierać	będziecie nacierali będziecie nacierać	będziecie nacierały będziecie nacierać
3 os.	będzie nacierał będzie nacierać	będzie nacierała będzie nacierać	będzie nacierało będzie nacierać	będą nacierali będą nacierać	będą nacierały będą nacierać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		nacierajmy
2 os.	nacieraj	nacierajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	nacierałbym bym nacierał	nacierałabym bym nacierała	nacierałobym bym nacierało	nacieralibyśmy byśmy nacierali	nacierałybyśmy byśmy nacierały
2 os.	nacierałbyś byś nacierał	nacierałabyś byś nacierała	nacierałobyś byś nacierało	nacieralibyście byście nacierali	nacierałybyście byście nacierały
3 os.	nacierałby by nacierał	nacierałaby by nacierała	nacierałoby by nacierało	nacieraliby by nacierali	nacierałyby by nacierały

bezosobnik: nacierano by

bezokolicznik: nacierać

imiesłów przysłówkowy współczesny: nacierając

gerundium: nacieranie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	nacieranie	nacierania
D.	nacierania	nacierań
C.	nacieraniu	nacieraniom
B.	nacieranie	nacierania
N.	nacieraniem	nacieraniami
Ms.	nacieraniu	nacieraniach
W.	nacieranie	nacierania

imiesłów przymiotnikowy czynny: nacierający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	nacierający	nacierający	nacierający	nacierające	nacierająca
D.	nacierającego	nacierającego	nacierającego	nacierającego	nacierającej
C.	nacierającemu	nacierającemu	nacierającemu	nacierającemu	nacierającej
B.	nacierającego	nacierającego	nacierający	nacierające	nacierającą
N.	nacierającym	nacierającym	nacierającym	nacierającym	nacierającą
Ms.	nacierającym	nacierającym	nacierającym	nacierającym	nacierającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	nacierający	nacierający	nacierające	nacierające
D.	nacierających	nacierających	nacierających	nacierających
C.	nacierającym	nacierającym	nacierającym	nacierającym
B.	nacierających	nacierających	nacierających	nacierające
N.	nacierającymi	nacierającymi	nacierającymi	nacierającymi
Ms.	nacierających	nacierających	nacierających	nacierających

imiesłów przymiotnikowy bierny: nacierany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	nacierany	nacierany	nacierany	nacierane	nacierana
D.	nacieranego	nacieranego	nacieranego	nacieranego	nacieranej
C.	nacieranemu	nacieranemu	nacieranemu	nacieranemu	nacieranej
B.	nacieranego	nacieranego	nacierany	nacierane	nacieraną
N.	nacieranym	nacieranym	nacieranym	nacieranym	nacieraną
Ms.	nacieranym	nacieranym	nacieranym	nacieranym	nacieranej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	nacierani	nacierani	nacierane	nacierane
D.	nacieranych	nacieranych	nacieranych	nacieranych
C.	nacieranym	nacieranym	nacieranym	nacieranym
B.	nacieranych	nacieranych	nacieranych	nacierane
N.	nacieranymi	nacieranymi	nacieranymi	nacieranymi
Ms.	nacieranych	nacieranych	nacieranych	nacieranych

odpowiednik aspektowy: natrzeć

Składnia

Rz_osobowy

nacierać

KOGO/CO + (CZYM)

2. na wroga

Definicja

atakować przeciwnika w walce

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Wojsko i wojna czynności, przedmioty, miejsca związane z wojskiem i wojną

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

atakować

Połączenia

piechur, wróg naciera; dywizja naciera
nacierać na północ...; na wroga
nacierać z południa...
nacierający nieprzyjaciel, oddział, partyzant, tłum; nacierająca armia, piechota; nacierające siły, wojsko

Cytaty

	I już nacierali na wroga w heroikomicznym zapamiętaniu. źródło: NKJP: Mariusz Sieniewicz, Rebelia, 2007
	Ostatnia drużyna w tabeli rozpoczęła bez kompleksów i do 15. min groźnie nacierała na bramkę Karola Kobylarza. źródło: NKJP: BD: Nakielski Czas, 2002-09-18
	Wyglądało to, jakby tygrys nacierał na niedźwiedzia z ogromną zaciętością, a niedźwiedź tylko się bronił. źródło: Internet
	Zaczęło nacierać wojsko niemieckie. źródło: KWSJP: Stanisława Górnikiewicz: Lwy z Westerplatte, 1983
	Z ustaleń policji wynika, że 56-latek, gdy strzały ostrzegawcze nic nie dały, wymierzył w kierunku grupy nacierających i pociągnął za spust. źródło: KWSJP: Nocny strzał ochroniarza, prasa, 2006

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	nacieram	nacieramy
2 os.	nacierasz	nacieracie
3 os.	naciera	nacierają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	nacierałem +(e)m nacierał	nacierałam +(e)m nacierała	nacierałom +(e)m nacierało	nacieraliśmy +(e)śmy nacierali	nacierałyśmy +(e)śmy nacierały
2 os.	nacierałeś +(e)ś nacierał	nacierałaś +(e)ś nacierała	nacierałoś +(e)ś nacierało	nacieraliście +(e)ście nacierali	nacierałyście +(e)ście nacierały
3 os.	nacierał	nacierała	nacierało	nacierali	nacierały

bezosobnik: nacierano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę nacierał będę nacierać	będę nacierała będę nacierać	będę nacierało będę nacierać	będziemy nacierali będziemy nacierać	będziemy nacierały będziemy nacierać
2 os.	będziesz nacierał będziesz nacierać	będziesz nacierała będziesz nacierać	będziesz nacierało będziesz nacierać	będziecie nacierali będziecie nacierać	będziecie nacierały będziecie nacierać
3 os.	będzie nacierał będzie nacierać	będzie nacierała będzie nacierać	będzie nacierało będzie nacierać	będą nacierali będą nacierać	będą nacierały będą nacierać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		nacierajmy
2 os.	nacieraj	nacierajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	nacierałbym bym nacierał	nacierałabym bym nacierała	nacierałobym bym nacierało	nacieralibyśmy byśmy nacierali	nacierałybyśmy byśmy nacierały
2 os.	nacierałbyś byś nacierał	nacierałabyś byś nacierała	nacierałobyś byś nacierało	nacieralibyście byście nacierali	nacierałybyście byście nacierały
3 os.	nacierałby by nacierał	nacierałaby by nacierała	nacierałoby by nacierało	nacieraliby by nacierali	nacierałyby by nacierały

bezosobnik: nacierano by

bezokolicznik: nacierać

imiesłów przysłówkowy współczesny: nacierając

gerundium: nacieranie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	nacieranie	nacierania
D.	nacierania	nacierań
C.	nacieraniu	nacieraniom
B.	nacieranie	nacierania
N.	nacieraniem	nacieraniami
Ms.	nacieraniu	nacieraniach
W.	nacieranie	nacierania

imiesłów przymiotnikowy czynny: nacierający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	nacierający	nacierający	nacierający	nacierające	nacierająca
D.	nacierającego	nacierającego	nacierającego	nacierającego	nacierającej
C.	nacierającemu	nacierającemu	nacierającemu	nacierającemu	nacierającej
B.	nacierającego	nacierającego	nacierający	nacierające	nacierającą
N.	nacierającym	nacierającym	nacierającym	nacierającym	nacierającą
Ms.	nacierającym	nacierającym	nacierającym	nacierającym	nacierającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	nacierający	nacierający	nacierające	nacierające
D.	nacierających	nacierających	nacierających	nacierających
C.	nacierającym	nacierającym	nacierającym	nacierającym
B.	nacierających	nacierających	nacierających	nacierające
N.	nacierającymi	nacierającymi	nacierającymi	nacierającymi
Ms.	nacierających	nacierających	nacierających	nacierających

odpowiednik aspektowy: natrzeć

Składnia

Rz_żywotny

nacierać

(na KOGO/CO)

3. w rozmowie

Definicja

pytać w sposób napastliwy, wymuszając odpowiedź

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

napadać

Cytaty

To ja mam żyć pod gołym niebem czy jak? - nacierała Hanka.

źródło: KWSJP: Jewhen Hucało: Domowe ognisko, 1978

Jaki honorowy dług? Ile pieniędzy? - nacierał nie folgując Eytner.

źródło: KWSJP: Jerzy Jesionowski: Nad urwiskiem, 1987

Nie wie pan, do kogo jestem podobny?! – nacierał na niego Major.

źródło: KWSJP: Jarosław Abramow-Newerly: Młyn w piekarni, 2002

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	nacieram	nacieramy
2 os.	nacierasz	nacieracie
3 os.	naciera	nacierają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	nacierałem +(e)m nacierał	nacierałam +(e)m nacierała	nacierałom +(e)m nacierało	nacieraliśmy +(e)śmy nacierali	nacierałyśmy +(e)śmy nacierały
2 os.	nacierałeś +(e)ś nacierał	nacierałaś +(e)ś nacierała	nacierałoś +(e)ś nacierało	nacieraliście +(e)ście nacierali	nacierałyście +(e)ście nacierały
3 os.	nacierał	nacierała	nacierało	nacierali	nacierały

bezosobnik: nacierano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę nacierał będę nacierać	będę nacierała będę nacierać	będę nacierało będę nacierać	będziemy nacierali będziemy nacierać	będziemy nacierały będziemy nacierać
2 os.	będziesz nacierał będziesz nacierać	będziesz nacierała będziesz nacierać	będziesz nacierało będziesz nacierać	będziecie nacierali będziecie nacierać	będziecie nacierały będziecie nacierać
3 os.	będzie nacierał będzie nacierać	będzie nacierała będzie nacierać	będzie nacierało będzie nacierać	będą nacierali będą nacierać	będą nacierały będą nacierać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		nacierajmy
2 os.	nacieraj	nacierajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	nacierałbym bym nacierał	nacierałabym bym nacierała	nacierałobym bym nacierało	nacieralibyśmy byśmy nacierali	nacierałybyśmy byśmy nacierały
2 os.	nacierałbyś byś nacierał	nacierałabyś byś nacierała	nacierałobyś byś nacierało	nacieralibyście byście nacierali	nacierałybyście byście nacierały
3 os.	nacierałby by nacierał	nacierałaby by nacierała	nacierałoby by nacierało	nacieraliby by nacierali	nacierałyby by nacierały

bezosobnik: nacierano by

bezokolicznik: nacierać

imiesłów przysłówkowy współczesny: nacierając

gerundium: nacieranie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	nacieranie	nacierania
D.	nacierania	nacierań
C.	nacieraniu	nacieraniom
B.	nacieranie	nacierania
N.	nacieraniem	nacieraniami
Ms.	nacieraniu	nacieraniach
W.	nacieranie	nacierania

imiesłów przymiotnikowy czynny: nacierający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	nacierający	nacierający	nacierający	nacierające	nacierająca
D.	nacierającego	nacierającego	nacierającego	nacierającego	nacierającej
C.	nacierającemu	nacierającemu	nacierającemu	nacierającemu	nacierającej
B.	nacierającego	nacierającego	nacierający	nacierające	nacierającą
N.	nacierającym	nacierającym	nacierającym	nacierającym	nacierającą
Ms.	nacierającym	nacierającym	nacierającym	nacierającym	nacierającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	nacierający	nacierający	nacierające	nacierające
D.	nacierających	nacierających	nacierających	nacierających
C.	nacierającym	nacierającym	nacierającym	nacierającym
B.	nacierających	nacierających	nacierających	nacierające
N.	nacierającymi	nacierającymi	nacierającymi	nacierającymi
Ms.	nacierających	nacierających	nacierających	nacierających

odpowiednik aspektowy: natrzeć

Składnia

Rz_osobowy

nacierać

MOWA WPROST + (na KOGO)

4. budząc grozę

Definicja

zbliżać się, wywołując grozę lub niechęć

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

zbliżać się

Cytaty

Nacierał nań ze wszystkich stron świata pogłos salw egzekucyjnych i krzyk wieszanych.

źródło: KWSJP: Jerzy Broszkiewicz: Doktor Twardowski, 1977

Oczywiście, każdy kolejny nacierający lodowiec rozwalcowywał, zgniatał i niszczył poprzednie utwory geologiczne, nanosząc własny materiał skalny.

źródło: KWSJP: B.P.: Pomniki przyrody (1), prasa, 2001

Zewsząd naciera widok klęski.

źródło: KWSJP: Józef Tischner: W krainie schorowanej wyobraźni, 1998

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	nacieram	nacieramy
2 os.	nacierasz	nacieracie
3 os.	naciera	nacierają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	nacierałem +(e)m nacierał	nacierałam +(e)m nacierała	nacierałom +(e)m nacierało	nacieraliśmy +(e)śmy nacierali	nacierałyśmy +(e)śmy nacierały
2 os.	nacierałeś +(e)ś nacierał	nacierałaś +(e)ś nacierała	nacierałoś +(e)ś nacierało	nacieraliście +(e)ście nacierali	nacierałyście +(e)ście nacierały
3 os.	nacierał	nacierała	nacierało	nacierali	nacierały

bezosobnik: nacierano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę nacierał będę nacierać	będę nacierała będę nacierać	będę nacierało będę nacierać	będziemy nacierali będziemy nacierać	będziemy nacierały będziemy nacierać
2 os.	będziesz nacierał będziesz nacierać	będziesz nacierała będziesz nacierać	będziesz nacierało będziesz nacierać	będziecie nacierali będziecie nacierać	będziecie nacierały będziecie nacierać
3 os.	będzie nacierał będzie nacierać	będzie nacierała będzie nacierać	będzie nacierało będzie nacierać	będą nacierali będą nacierać	będą nacierały będą nacierać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		nacierajmy
2 os.	nacieraj	nacierajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	nacierałbym bym nacierał	nacierałabym bym nacierała	nacierałobym bym nacierało	nacieralibyśmy byśmy nacierali	nacierałybyśmy byśmy nacierały
2 os.	nacierałbyś byś nacierał	nacierałabyś byś nacierała	nacierałobyś byś nacierało	nacieralibyście byście nacierali	nacierałybyście byście nacierały
3 os.	nacierałby by nacierał	nacierałaby by nacierała	nacierałoby by nacierało	nacieraliby by nacierali	nacierałyby by nacierały

bezosobnik: nacierano by

bezokolicznik: nacierać

imiesłów przysłówkowy współczesny: nacierając

gerundium: nacieranie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	nacieranie	nacierania
D.	nacierania	nacierań
C.	nacieraniu	nacieraniom
B.	nacieranie	nacierania
N.	nacieraniem	nacieraniami
Ms.	nacieraniu	nacieraniach
W.	nacieranie	nacierania

imiesłów przymiotnikowy czynny: nacierający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	nacierający	nacierający	nacierający	nacierające	nacierająca
D.	nacierającego	nacierającego	nacierającego	nacierającego	nacierającej
C.	nacierającemu	nacierającemu	nacierającemu	nacierającemu	nacierającej
B.	nacierającego	nacierającego	nacierający	nacierające	nacierającą
N.	nacierającym	nacierającym	nacierającym	nacierającym	nacierającą
Ms.	nacierającym	nacierającym	nacierającym	nacierającym	nacierającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	nacierający	nacierający	nacierające	nacierające
D.	nacierających	nacierających	nacierających	nacierających
C.	nacierającym	nacierającym	nacierającym	nacierającym
B.	nacierających	nacierających	nacierających	nacierające
N.	nacierającymi	nacierającymi	nacierającymi	nacierającymi
Ms.	nacierających	nacierających	nacierających	nacierających

odpowiednik aspektowy: natrzeć

Składnia

nacierać

(na KOGO/CO) + (SKĄD)

Frazeologizmy

ktoś naciera komuś uszu

Data ostatniej modyfikacji: 18.07.2011