UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

natrzeć

Chronologizacja

SStp: (inne znaczenie), SPXVI, SJPXVII, STR, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

Zob. trzeć

1. maścią

Definicja

trąc, posmarować powierzchnię czegoś

Wymowa

[natszeć] lub pot. [naczszeć]

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Pielęgnacja ciała czynności związane z pielęgnacją ciała i ich efekty

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie czynności związane z przyrządzaniem jedzenia

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	wmasować
	hiperonimy:	nasmarować, posmarować

Połączenia

natrzeć kaczkę, mięso
natrzeć czosnkiem, oliwą, przyprawami, solą

Cytaty

	Wszelkie stłuczenia należy natrzeć spirytusem, a następnie na to miejsce dać okład z płynu Burowa lub z wody z octem (w stosunku 2:1). źródło: KWSJP: Stanisław Godlewski: Vademecum myśliwego, 1955
	Małą kaczkę natrzeć solą i majerankiem, obłożyć jabłkami, wstawić do nagrzanego piekarnika, piec, aż będzie miękka, ostudzić. źródło: KWSJP: Kaczka w kaczce, prasa, 1998
	Ania natarła jej ręce, brzuch i piersi i przewróciła ją na bok, by natrzeć ją z tyłu. źródło: KWSJP: Elżbieta Hajnicz: Poza nurtem czasu, 1996
	Kalias już przedtem nasmarował się, więc teraz natarł tylko jeszcze raz ramiona i położył się na piasek. źródło: KWSJP: Halina Rudnicka: Uczniowie Spartakusa, 1951

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	natrę	natrzemy
2 os.	natrzesz	natrzecie
3 os.	natrze	natrą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	natarłem +(e)m natarł	natarłam +(e)m natarła	natarłom +(e)m natarło	natarliśmy +(e)śmy natarli	natarłyśmy +(e)śmy natarły
2 os.	natarłeś +(e)ś natarł	natarłaś +(e)ś natarła	natarłoś +(e)ś natarło	natarliście +(e)ście natarli	natarłyście +(e)ście natarły
3 os.	natarł	natarła	natarło	natarli	natarły

bezosobnik: natarto

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		natrzyjmy
2 os.	natrzyj	natrzyjcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	natarłbym bym natarł	natarłabym bym natarła	natarłobym bym natarło	natarlibyśmy byśmy natarli	natarłybyśmy byśmy natarły
2 os.	natarłbyś byś natarł	natarłabyś byś natarła	natarłobyś byś natarło	natarlibyście byście natarli	natarłybyście byście natarły
3 os.	natarłby by natarł	natarłaby by natarła	natarłoby by natarło	natarliby by natarli	natarłyby by natarły

bezosobnik: natarto by

bezokolicznik: natrzeć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: natarłszy

gerundium: natarcie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	natarcie	natarcia
D.	natarcia	natarć
C.	natarciu	natarciom
B.	natarcie	natarcia
N.	natarciem	natarciami
Ms.	natarciu	natarciach
W.	natarcie	natarcia

imiesłów przymiotnikowy bierny: natarty

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	natarty	natarty	natarty	natarte	natarta
D.	natartego	natartego	natartego	natartego	natartej
C.	natartemu	natartemu	natartemu	natartemu	natartej
B.	natartego	natartego	natarty	natarte	natartą
N.	natartym	natartym	natartym	natartym	natartą
Ms.	natartym	natartym	natartym	natartym	natartej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	natarci	natarci	natarte	natarte
D.	natartych	natartych	natartych	natartych
C.	natartym	natartym	natartym	natartym
B.	natartych	natartych	natartych	natarte
N.	natartymi	natartymi	natartymi	natartymi
Ms.	natartych	natartych	natartych	natartych

odpowiednik aspektowy: nacierać

Składnia

Rz_osobowy	+	natrzeć	+	KOGO/CO + (CZYM)
Rz_osobowy	+	natrzeć	+	(KOMU) + CO

2. na wroga

Definicja

zaatakować przeciwnika w walce

Wymowa

[natszeć] lub pot. [naczszeć]

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Wojsko i wojna czynności, przedmioty, miejsca związane z wojskiem i wojną

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

zaatakować

Połączenia

gospodarze, goście; żołnierze natarli
natrzeć na bramkę, na gości, na przeciwników, na rywali
natrzeć z furią, z impetem

Cytaty

Brodaty szukał osłony w pobliskich krzewach, lecz samica natarła ponownie, łamiąc i tratując gałęzie dzielące ją od wroga.

źródło: KWSJP: Piotr Korda: Wadera, 1968

Śląsk natarł z furią i już w 11 minucie było 1:1.

źródło: KWSJP: Sławomir Stachura: Szybkie gole, prasa, 2006

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	natrę	natrzemy
2 os.	natrzesz	natrzecie
3 os.	natrze	natrą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	natarłem +(e)m natarł	natarłam +(e)m natarła	natarłom +(e)m natarło	natarliśmy +(e)śmy natarli	natarłyśmy +(e)śmy natarły
2 os.	natarłeś +(e)ś natarł	natarłaś +(e)ś natarła	natarłoś +(e)ś natarło	natarliście +(e)ście natarli	natarłyście +(e)ście natarły
3 os.	natarł	natarła	natarło	natarli	natarły

bezosobnik: natarto

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		natrzyjmy
2 os.	natrzyj	natrzyjcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	natarłbym bym natarł	natarłabym bym natarła	natarłobym bym natarło	natarlibyśmy byśmy natarli	natarłybyśmy byśmy natarły
2 os.	natarłbyś byś natarł	natarłabyś byś natarła	natarłobyś byś natarło	natarlibyście byście natarli	natarłybyście byście natarły
3 os.	natarłby by natarł	natarłaby by natarła	natarłoby by natarło	natarliby by natarli	natarłyby by natarły

bezosobnik: natarto by

bezokolicznik: natrzeć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: natarłszy

gerundium: natarcie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	natarcie	natarcia
D.	natarcia	natarć
C.	natarciu	natarciom
B.	natarcie	natarcia
N.	natarciem	natarciami
Ms.	natarciu	natarciach
W.	natarcie	natarcia

odpowiednik aspektowy: nacierać

Składnia

Rz_żywotny

natrzeć

(na KOGO/CO)

3. w rozmowie

Definicja

zwrócić się do kogoś w sposób napastliwy lub gwałtowny

Wymowa

[natszeć] lub pot. [naczszeć]

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

napaść II

Cytaty

A czy ty w ogóle zdajesz sobie sprawę - natarł z desperacją Lopez - że Bóg, z definicji wszystkowiedzący i wszechmocny, każdą twą myśl, ruch, instynkt, słowo zaplanował na długo wcześniej, niż zaistniały, że są to Jego myśli, słowa?

źródło: KWSJP: Jacek Dukaj: W kraju niewiernych, 2000

Proszę, by pan nie opuszczał ani centa! - natarła Matylda na kierowcę. - To sprawa mego honoru!

źródło: KWSJP: Jerzy Stefan Stawiński: Pamiętnik z trzech mórz i jednego oceanu, 1976

Nie wiecie, kto to jest? – natarł wielkolud.

źródło: KWSJP: Jerzy Krzysztoń: Obłęd, 1980

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	natrę	natrzemy
2 os.	natrzesz	natrzecie
3 os.	natrze	natrą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	natarłem +(e)m natarł	natarłam +(e)m natarła	natarłom +(e)m natarło	natarliśmy +(e)śmy natarli	natarłyśmy +(e)śmy natarły
2 os.	natarłeś +(e)ś natarł	natarłaś +(e)ś natarła	natarłoś +(e)ś natarło	natarliście +(e)ście natarli	natarłyście +(e)ście natarły
3 os.	natarł	natarła	natarło	natarli	natarły

bezosobnik: natarto

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		natrzyjmy
2 os.	natrzyj	natrzyjcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	natarłbym bym natarł	natarłabym bym natarła	natarłobym bym natarło	natarlibyśmy byśmy natarli	natarłybyśmy byśmy natarły
2 os.	natarłbyś byś natarł	natarłabyś byś natarła	natarłobyś byś natarło	natarlibyście byście natarli	natarłybyście byście natarły
3 os.	natarłby by natarł	natarłaby by natarła	natarłoby by natarło	natarliby by natarli	natarłyby by natarły

bezosobnik: natarto by

bezokolicznik: natrzeć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: natarłszy

gerundium: natarcie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	natarcie	natarcia
D.	natarcia	natarć
C.	natarciu	natarciom
B.	natarcie	natarcia
N.	natarciem	natarciami
Ms.	natarciu	natarciach
W.	natarcie	natarcia

odpowiednik aspektowy: nacierać

Składnia

Rz_osobowy

natrzeć

(na KOGO) + MOWA WPROST

4. budząc grozę

Definicja

zbliżyć się, wywołując grozę lub niechęć

Wymowa

[natszeć] lub pot. [naczszeć]

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

zbliżyć się

Cytaty

Fale wspięły się i z furią natarły na statek.

źródło: KWSJP: Jan Dobraczyński: Święty miecz, 1949

Gruby natarł na drzwi. Byłem przerażony. Gruby natarł ponownie ze wzmożoną siłą, potem jeszcze raz i jeszcze. Ławeczka blokująca drzwi trzeszczała.

źródło: KWSJP: Humoreski Jacka Laudy, Arsenał Gorzowski nr 6, 1998

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	natrę	natrzemy
2 os.	natrzesz	natrzecie
3 os.	natrze	natrą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	natarłem +(e)m natarł	natarłam +(e)m natarła	natarłom +(e)m natarło	natarliśmy +(e)śmy natarli	natarłyśmy +(e)śmy natarły
2 os.	natarłeś +(e)ś natarł	natarłaś +(e)ś natarła	natarłoś +(e)ś natarło	natarliście +(e)ście natarli	natarłyście +(e)ście natarły
3 os.	natarł	natarła	natarło	natarli	natarły

bezosobnik: natarto

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		natrzyjmy
2 os.	natrzyj	natrzyjcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	natarłbym bym natarł	natarłabym bym natarła	natarłobym bym natarło	natarlibyśmy byśmy natarli	natarłybyśmy byśmy natarły
2 os.	natarłbyś byś natarł	natarłabyś byś natarła	natarłobyś byś natarło	natarlibyście byście natarli	natarłybyście byście natarły
3 os.	natarłby by natarł	natarłaby by natarła	natarłoby by natarło	natarliby by natarli	natarłyby by natarły

bezosobnik: natarto by

bezokolicznik: natrzeć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: natarłszy

gerundium: natarcie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	natarcie	natarcia
D.	natarcia	natarć
C.	natarciu	natarciom
B.	natarcie	natarcia
N.	natarciem	natarciami
Ms.	natarciu	natarciach
W.	natarcie	natarcia

odpowiednik aspektowy: nacierać

Składnia

natrzeć

(na CO)

5. marchwi

Definicja

rozdrobnić na tarce pewną ilość jedzenia

Wymowa

[natszeć] lub pot. [naczszeć]

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie czynności związane z przyrządzaniem jedzenia

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

rozdrobnić

Cytaty

Maria Andriejewna, dojarka, która razem z młodą brygadzistką Leną wyszła przed blok natrzeć chrzanu, widziała Siergieja Maratowicza rano w oborze, jak wizytował z Wiktorem Michajłowiczem te niemieckie automaty.

źródło: NKJP: Igor T. Miecik: Ziemia lekka będzie, Polityka, 2002-10-26

Do naczynia wkładamy ciasto chlebowe, na wierzchu można natrzeć sera żółtego, przykrywamy garnek pokrywką, wkładamy do piekarnika, temp. pieczenia 250°C.

źródło: Internet

Najlepiej, jak się natarło marchwi i wymieszało z porem i selerem [...].

źródło: NKJP: Jerzy Sosnowski: Linia nocna, 2002

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	natrę	natrzemy
2 os.	natrzesz	natrzecie
3 os.	natrze	natrą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	natarłem +(e)m natarł	natarłam +(e)m natarła	natarłom +(e)m natarło	natarliśmy +(e)śmy natarli	natarłyśmy +(e)śmy natarły
2 os.	natarłeś +(e)ś natarł	natarłaś +(e)ś natarła	natarłoś +(e)ś natarło	natarliście +(e)ście natarli	natarłyście +(e)ście natarły
3 os.	natarł	natarła	natarło	natarli	natarły

bezosobnik: natarto

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		natrzyjmy
2 os.	natrzyj	natrzyjcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	natarłbym bym natarł	natarłabym bym natarła	natarłobym bym natarło	natarlibyśmy byśmy natarli	natarłybyśmy byśmy natarły
2 os.	natarłbyś byś natarł	natarłabyś byś natarła	natarłobyś byś natarło	natarlibyście byście natarli	natarłybyście byście natarły
3 os.	natarłby by natarł	natarłaby by natarła	natarłoby by natarło	natarliby by natarli	natarłyby by natarły

bezosobnik: natarto by

bezokolicznik: natrzeć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: natarłszy

gerundium: natarcie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	natarcie	natarcia
D.	natarcia	natarć
C.	natarciu	natarciom
B.	natarcie	natarcia
N.	natarciem	natarciami
Ms.	natarciu	natarciach
W.	natarcie	natarcia

imiesłów przymiotnikowy bierny: natarty

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	natarty	natarty	natarty	natarte	natarta
D.	natartego	natartego	natartego	natartego	natartej
C.	natartemu	natartemu	natartemu	natartemu	natartej
B.	natartego	natartego	natarty	natarte	natartą
N.	natartym	natartym	natartym	natartym	natartą
Ms.	natartym	natartym	natartym	natartym	natartej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	natarci	natarci	natarte	natarte
D.	natartych	natartych	natartych	natartych
C.	natartym	natartym	natartym	natartym
B.	natartych	natartych	natartych	natarte
N.	natartymi	natartymi	natartymi	natartymi
Ms.	natartych	natartych	natartych	natartych

Składnia

Rz_osobowy

natrzeć

CZEGO

Frazeologizmy

ktoś natarł uszu komuś

Data ostatniej modyfikacji: 18.07.2011