Chronologizacja
Pochodzenie
czes. kaplan 'wikariusz'
z łac. śred. capellanus 'duchowny pełniący obowiązki przy kaplicy'
1. katolicki
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Religia – kościół osoby związane z religią i kościołem
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | duszpasterz, ksiądz, pasterz | |
| hiperonimy: | duchowny I |
Połączenia
- katolicki, prawosławny; zakonny; polski; dobry, doświadczony, gorliwy, szanowany, świątobliwy, wielki; bohaterski, legendarny, niezwykły, wybitny, zasłużony; błogosławiony, święty; wyświęcony; młody, najstarszy, emerytowany; zamordowany, zmarły; miejscowy; nowy, przyszły; pierwszy; najwyższy kapłan; kapłan diecezjalny
- kapłan męczennik
- kapłan archidiecezji (krakowskiej, poznańskiej, warszawskiej...), dekanatu (raciborskiego, rytelskiego...), diecezji (chełmińskiej, kieleckiej, rzeszowskiej...), Kościoła katolickiego, prawosławnego..., obrządku łacińskiego, wschodniego, jakiejś parafii
- kapłan z jakiejś archidiecezji, z jakiegoś dekanatu, z jakiejś diecezji, z jakiejś parafii, z Polski
- kapłan i biskup, kapłan i diakon, kapłan i filozof, kapłan i męczennik; kapłani i duchowni, kapłani i siostry zakonne, kapłani i świeccy, kapłani i wierni, kapłani i zakonnicy
- godność, osoba; celibat, obowiązki, powołanie; błogosławieństwo, modlitwa; głos, słowa; śmierć, zabójstwo, życie; rodzina kapłana; grono, grupa, liczba, setki, ileś tysięcy, większość; obecność, pomoc, pośrednictwo; nazwiska; święto; twarze; z rąk, z ust kapłanów
- kapłan modli się za kogoś; udziela błogosławieństwa, komunii świętej, ślubu...; mówi / powiedział coś, opowiada, wyjaśnia coś; pracuje gdzieś; kapłani odprawiają msze, modły..., posypali / posypują głowy wiernych (popiołem)
- Chrystus, świat... potrzebuje kapłanów
- pomagać kapłanom
- przyjmować kapłana (na kolędzie)
- być, zostać kapłanem
- ze strony kapłanów
Cytaty
|
Ks. prałat ZBIGNIEW KIERNIKOWSKI jest kapłanem archidiecezji gnieźnieńskiej. [...] Ukończył Wyższe Seminarium Duchowne w Gnieźnie. Na kapłana został wyświęcony 6 czerwca 1971 r. źródło: NKJP: (PAP/KAI): Nowi biskupi, Dziennik Polski - Kraj, 2002-03-29 |
|
|
[...]sanktuarium odwiedziło prawie 2 mln pielgrzymów; 12 tys. kapłanów różnych narodowości odprawiało tu msze; rozdano 800 tysięcy komunii świętych; każdego tygodnia 30 kapłanów udzielało sakramentu spowiedzi. źródło: NKJP: (G): Zimne stopy, gorące serca, Dziennik Polski - Małopolska, 2003-10-06 |
|
|
Papież jest więc Wikariuszem, czyli ziemskim Pełnomocnikiem Chrystusa, a tym samym jako najwyższy kapłan Kościoła dysponuje licznymi uprawnieniami dotyczącymi spraw wiary, wykładni Objawienia. źródło: NKJP: Zdzisław Morawski: Watykan bez tajemnic, 1997 |
|
|
Jednym z pierwszych wyniesionych na ołtarze polskich kapłanów był ojciec Maksymilian Kolbe, beatyfikowany w 1971 r., (22 lata od rozpoczęcia procesu), kanonizowany w 1981 r. źródło: NKJP: Największy w historii, Dziennik Polski - Magazyn, 1999-06-12 |
|
|
W Bydgoszczy papież prawdopodobnie dokona kanonizacji 8 kapłanów męczenników, którzy zginęli w obozie koncentracyjnym w Dachau. źródło: NKJP: Do zobaczenia za rok!, Dziennik Polski - Kraj, 1998-06-09 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m1
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | kapłan |
kapłani |
ndepr |
| kapłany |
depr | ||
| D. | kapłana |
kapłanów |
|
| C. | kapłanowi |
kapłanom |
|
| B. | kapłana |
kapłanów |
|
| N. | kapłanem |
kapłanami |
|
| Ms. | kapłanie |
kapłanach |
|
| W. | kapłanie |
kapłani |
ndepr |
| kapłany |
depr |
2. egipski
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Religia – kościół osoby związane z religią i kościołem
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja wierzenia i przesądy
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | duchowny I |
Połączenia
- główny; mądry, najwyższy; stary; pogański kapłan; egipscy kapłani; kapłani babilońscy, jerozolimscy, żydowscy; Pańscy
- kapłan Aaron, Abitar, Sadok...
- kapłan Boga, Pana; Madianitów; kapłani jakiegoś boga
- kapłan i król, kapłan i lud; kapłani i kapłanki, kapłani i lewici, kapłani i prorocy, kapłani i przywódcy, kapłani i uczeni (w piśmie), kapłani i wróżbici
- córka, syn; jarmułka, szata kapłana; chór, formacja, kasta; klątwa kapłanów
- kapłan złożył / składa jakąś ofiarę; kapłani głosili coś
- przynieść / przynosić coś kapłanowi, polecić coś kapłanom
- wezwać kapłanów
Cytaty
|
Mumia zawdzięcza częściowo swe ocalenie rzekomej klątwie kapłanów Tutanchamona, którzy – jak głosi wieść – przepowiedzieli rychłą śmierć każdemu, kto otworzy królewski grobowiec i zakłóci spokój spoczywającego tam króla. źródło: NKJP: (SN): Zestaw genów faraona, Dziennik Polski, 2000-11-27 |
|
|
Dawid udał się do miasta Nobe, siedziby wybitnego kapłana Achimelecha, który na czele osiemdziesięciu pięciu kapłanów składał Jahwe ofiary w tamtejszym sanktuarium. źródło: NKJP: Zenon Kosidowski: Opowieści biblijne, 1963 |
|
|
W czasach antycznych słowo „mag” nieodmiennie kojarzono z kapłanem religii zoroastryjskiej, która wówczas wyznawana była nie tylko na ogromnym terytorium państwa perskiego, ale miała licznych zwolenników w granicach imperium rzymskiego. źródło: NKJP: Andrzej Sarwa: Rzeczy ostateczne człowieka i świata: eschatologia Zaratusztrianizmu, 2005 |
|
|
Nie myśl, że będzie ci łatwo wyjść z tego świata - mówi kapłan w świątyni hinduistycznej. – Każdy fałszywy krok, każdy grzech zatrzymuje cię w kołowrocie wcieleń, sansarze. źródło: NKJP: Arkadiusz Bentkowski: Indie, Gazeta Wyborcza, 1997-06-13 |
|
|
Stosownie do rozkazu Pana wstąpił kapłan Aaron na górę Hor i umarł tam w czterdziestym roku po wyjściu Izraelitów z ziemi egipskiej, pierwszego dnia piątego miesiąca. źródło: NKJP: Biblia Tysiąclecia, 1965 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m1
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | kapłan |
kapłani |
ndepr |
| kapłany |
depr | ||
| D. | kapłana |
kapłanów |
|
| C. | kapłanowi |
kapłanom |
|
| B. | kapłana |
kapłanów |
|
| N. | kapłanem |
kapłanami |
|
| Ms. | kapłanie |
kapłanach |
|
| W. | kapłanie |
kapłani |
ndepr |
| kapłany |
depr |
3. sztuki
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka określenia człowieka ze względu na jego działalność intelektualną
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia osób wchodzących w relacje międzyludzkie
Połączenia
- kapłan historii, sztuki
Cytaty
|
Dla Kotlarczyka teatr był rodzajem posłannictwa, traktował aktorstwo jako zawód, którego zadaniem nie jest bawienie widza, ale wzbogacanie jego duszy. Aktor był według niego kapłanem sztuki. źródło: NKJP: Iza Bednarz: Śladami Jana Pawła II. Lata szkolne , Echo Dnia, 2005-05-13 |
|
|
W Nowy Rok politycy wygłaszają orędzia, formułują napuszone opinie na temat ogólnych przemian, wchodząc w rolę kapłanów historii, motorniczych dziejów, sterników nawy etc. źródło: NKJP: Andrzej Osęka: Jawa czy sen, Gazeta Wyborcza, 1992-12-31 |
|
|
David Irving, autor „Wojny Hitlera”, to błyskotliwy felietonista pośród kapłanów historii. źródło: NKJP: Włodzimierz Kalicki: Hitler w kapciach, Gazety Wyborczej - Książki, 1997-04-08 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m1
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | kapłan |
kapłani |
ndepr |
| kapłany |
depr | ||
| D. | kapłana |
kapłanów |
|
| C. | kapłanowi |
kapłanom |
|
| B. | kapłana |
kapłanów |
|
| N. | kapłanem |
kapłanami |
|
| Ms. | kapłanie |
kapłanach |
|
| W. | kapłanie |
kapłani |
ndepr |
| kapłany |
depr |
Składnia
|
+ | kapłan | + |
(CZEGO)
|