Chronologizacja
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|---|
1 os. |
rozwalam |
rozwalamy |
|||
2 os. |
rozwalasz |
rozwalacie |
|||
3 os. |
rozwala |
rozwalają |
Czas przeszły
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|---|
m | ż | n | mo | -mo | |
1 os. |
rozwalałem +(e)m rozwalał |
rozwalałam +(e)m rozwalała |
rozwalałom +(e)m rozwalało |
rozwalaliśmy +(e)śmy rozwalali |
rozwalałyśmy +(e)śmy rozwalały |
2 os. |
rozwalałeś +(e)ś rozwalał |
rozwalałaś +(e)ś rozwalała |
rozwalałoś +(e)ś rozwalało |
rozwalaliście +(e)ście rozwalali |
rozwalałyście +(e)ście rozwalały |
3 os. |
rozwalał |
rozwalała |
rozwalało |
rozwalali |
rozwalały |
bezosobnik: rozwalano
Czas przyszły
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|---|
m | ż | n | mo | -mo | |
1 os. |
będę rozwalał będę rozwalać |
będę rozwalała będę rozwalać |
będę rozwalało będę rozwalać |
będziemy rozwalali będziemy rozwalać |
będziemy rozwalały będziemy rozwalać |
2 os. |
będziesz rozwalał będziesz rozwalać |
będziesz rozwalała będziesz rozwalać |
będziesz rozwalało będziesz rozwalać |
będziecie rozwalali będziecie rozwalać |
będziecie rozwalały będziecie rozwalać |
3 os. |
będzie rozwalał będzie rozwalać |
będzie rozwalała będzie rozwalać |
będzie rozwalało będzie rozwalać |
będą rozwalali będą rozwalać |
będą rozwalały będą rozwalać |
Tryb rozkazujący
liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
---|---|---|
1 os. |
rozwalajmy |
|
2 os. |
rozwalaj |
rozwalajcie |
Tryb warunkowy
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|---|
m | ż | n | mo | -mo | |
1 os. |
rozwalałbym bym rozwalał |
rozwalałabym bym rozwalała |
rozwalałobym bym rozwalało |
rozwalalibyśmy byśmy rozwalali |
rozwalałybyśmy byśmy rozwalały |
2 os. |
rozwalałbyś byś rozwalał |
rozwalałabyś byś rozwalała |
rozwalałobyś byś rozwalało |
rozwalalibyście byście rozwalali |
rozwalałybyście byście rozwalały |
3 os. |
rozwalałby by rozwalał |
rozwalałaby by rozwalała |
rozwalałoby by rozwalało |
rozwalaliby by rozwalali |
rozwalałyby by rozwalały |
bezosobnik: rozwalano by
bezokolicznik: rozwalać
imiesłów przysłówkowy współczesny:
rozwalając
gerundium: rozwalanie
rodzaj gramatyczny: ndk
liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
---|---|---|
M. | rozwalanie |
rozwalania |
D. | rozwalania |
rozwalań |
C. | rozwalaniu |
rozwalaniom |
B. | rozwalanie |
rozwalania |
N. | rozwalaniem |
rozwalaniami |
Ms. | rozwalaniu |
rozwalaniach |
W. | rozwalanie |
rozwalania |
imiesłów przymiotnikowy czynny: rozwalający
liczba pojedyncza | |||||
---|---|---|---|---|---|
m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
M. | rozwalający |
rozwalający |
rozwalający |
rozwalające |
rozwalająca |
D. | rozwalającego |
rozwalającego |
rozwalającego |
rozwalającego |
rozwalającej |
C. | rozwalającemu |
rozwalającemu |
rozwalającemu |
rozwalającemu |
rozwalającej |
B. | rozwalającego |
rozwalającego |
rozwalający |
rozwalające |
rozwalającą |
N. | rozwalającym |
rozwalającym |
rozwalającym |
rozwalającym |
rozwalającą |
Ms. | rozwalającym |
rozwalającym |
rozwalającym |
rozwalającym |
rozwalającej |
liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|
p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
M. | rozwalający |
rozwalający |
rozwalające |
rozwalające |
D. | rozwalających |
rozwalających |
rozwalających |
rozwalających |
C. | rozwalającym |
rozwalającym |
rozwalającym |
rozwalającym |
B. | rozwalających |
rozwalających |
rozwalających |
rozwalające |
N. | rozwalającymi |
rozwalającymi |
rozwalającymi |
rozwalającymi |
Ms. | rozwalających |
rozwalających |
rozwalających |
rozwalających |
imiesłów przymiotnikowy bierny: rozwalany
liczba pojedyncza | |||||
---|---|---|---|---|---|
m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
M. | rozwalany |
rozwalany |
rozwalany |
rozwalane |
rozwalana |
D. | rozwalanego |
rozwalanego |
rozwalanego |
rozwalanego |
rozwalanej |
C. | rozwalanemu |
rozwalanemu |
rozwalanemu |
rozwalanemu |
rozwalanej |
B. | rozwalanego |
rozwalanego |
rozwalany |
rozwalane |
rozwalaną |
N. | rozwalanym |
rozwalanym |
rozwalanym |
rozwalanym |
rozwalaną |
Ms. | rozwalanym |
rozwalanym |
rozwalanym |
rozwalanym |
rozwalanej |
liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|
p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
M. | rozwalani |
rozwalani |
rozwalane |
rozwalane |
D. | rozwalanych |
rozwalanych |
rozwalanych |
rozwalanych |
C. | rozwalanym |
rozwalanym |
rozwalanym |
rozwalanym |
B. | rozwalanych |
rozwalanych |
rozwalanych |
rozwalane |
N. | rozwalanymi |
rozwalanymi |
rozwalanymi |
rozwalanymi |
Ms. | rozwalanych |
rozwalanych |
rozwalanych |
rozwalanych |
odpowiednik aspektowy: rozwalić
Pochodzenie
psł. *orzvaľati
Zob. walić .
1. budynek
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii stan skupienia, trwałość materii
CZŁOWIEK I TECHNIKA Budownictwo rodzaje budowli i ich cechy
Relacje znaczeniowe
hiperonimy: | niszczyć |
Połączenia
- pocisk rozwala
- rozwalać budynek, dom, drzwi, miasto, mur, szybę, ścianę; auto, motor, samochód
- rozwalać łomem, młotkiem
- rozwalać całkowicie, skutecznie, totalnie
Cytaty
Jakiś osaczony z obu skrzydeł oddziałek strażaków rozwalał właśnie gorączkowo ogrodzenie, szykując awaryjną drogę odwrotu dla swego wozu bojowego. źródło: KWSJP: Artur Baniewicz: Drzymalski przeciw Rzeczpospolitej, 2004 |
|
Powtarzam - chodzi o wizję. Dlatego nasz gitarzysta czasem rozwala instrument na scenie, dlatego gra solówki, biegając przed publiką. Koncert musi być gorący, nie przychodzimy ululać ludzi. źródło: KWSJP: Grzegorz Brzozowicz, Filip Łobodziński: Sto płyt, które wstrząsnęły światem: kronika czasów popkultury, 2000 |
|
Zaczniesz demonstrować, rozwalać sklepy, bojówki zakładać? źródło: KWSJP: Mariusz Sieniewicz: Czwarte niebo, 2003 |
|
Kobieta mieszkająca tuż przy drodze ma radykalne spojrzenie na sprawę. - Powinien ktoś stanąć z młotem i rozwalać te auta. źródło: KWSJP: Cezary Sołowij: Zdjęciem w pirata, prasa, 2006 |
|
Jak już kazali odbić skoble i pojechali - to Józek zaczął rozwalać mi płot siekierą. źródło: NKJP: Pożar, Tygodnik Podhalański, 1996 |
Składnia
![]() |
+ | rozwalać | + |
(KOMU) +
CO +
(CZYM)
|
2. małżeństwo
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa działalność polityczna
Relacje znaczeniowe
hiperonimy: | niszczyć |
Połączenia
- rozwalać małżeństwo, rodzinę, układ, związek; gospodarkę, klimat, komunę, komunizm, państwo; harmonię, spokój, życie
- rozwalać całkowicie, skutecznie, totalnie
Cytaty
Twierdził, że dla mnie rzucił kraj, zawód, by tu w biznesie zbić forsę i zapewnić mi dobrobyt, a ja mu tak odpłacam: rozwalam małżeństwo. źródło: KWSJP: Jarosław Abramow-Newerly: Młyn w piekarni, 2002 |
|
- To takie zabawne? Rozwalać komuś rodzinę? źródło: KWSJP: Artur Baniewicz: Drzymalski przeciw Rzeczpospolitej, 2004 |
|
- Czy wypowiedziane wówczas przez Pana słowa: „Mamy pierwsze, niezależne, samorządne związki zawodowe. Mamy prawo do strajku” - były najważniejszymi słowami w Pańskim życiu? - Tak, bo to według mojej koncepcji rozwalało komunizm. źródło: NKJP: (PAP): Można było lepiej i mądrzej, Dziennik Polski, 2005-08-12 |
Składnia
![]() |
+ | rozwalać | + |
CO
|
3. nogę
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Choroby i ich leczenie przyczyny, objawy i skutki chorób
Relacje znaczeniowe
synonimy: | rozbijać |
Połączenia
- rozwalać głowę, łeb, nos, nogę
Cytaty
Końska Skóra, doskakując, zadał dziewczynie sztych w gardło, ona zaś wywinęła się w uniku, obróciła płynnie i krótko sieknęła go środkiem klingi w twarz, rozwalając oko, nos, usta i podbródek. źródło: KWSJP: Andrzej Sapkowski: Wieża Jaskółki, 1997 |
|
Urodziłem się w rodzinie myśliwskiej, proces wypierania tej wrażliwości zaczął się u mnie w dzieciństwie. Bez tego nie da się uczestniczyć w polowaniach, bo one są drastyczne. Widzę, że śrut rozwala głowę lisowi, muszę wziąć rannego zająca za nogi, żeby go dobić ciosem w kark, a jemu przez skórę wystaje ostra kość piszczelowa. Przecież to jest cierpienie napawające zgrozą. Trzeba nauczyć się tego nie widzieć. źródło: NKJP: Joanna Podgórska: Egzekucja przy księżycu, Polityka, 2008-10-25 |
|
Keresaspa i tym razem maczugą rozwala łeb wężowi i zabija go. źródło: NKJP: Andrzej Sarwa: Rzeczy ostateczne człowieka i świata: eschatologia Zaratusztrianizmu, 2005 |
Składnia
![]() |
+ | rozwalać | + |
KOMU +
CO
|
4. człowieka
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Bieg życia śmierć
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Prawo i łamanie prawa przestępstwa
Cytaty
Już w początku maja 1943 ludzie doktora Hahna, wyższej instancji dla załogi Pawiaka, rozwalali w getcie swych więźniów i niekiedy osoby przywiezione wprost z miasta. Rozwalali szybko i sprawnie. źródło: KWSJP: Kazimierz Moczarski: Rozmowy z katem, 1977 |
|
Jestem byłym partyzantem i nie po to walczyłem przez całą okupację, żeby tacy jak pan mieli teraz szydzić z tego wszystkiego. Takich jak pan ja w lesie własnymi rękami rozwalałem. źródło: KWSJP: Marek Hłasko: Cmentarze, 1957 |
|
Facet zostawia u znajomego towar, żeby mieć alibi. Potem jedzie w pewne miejsce i na zamówienie rozwala gościa. źródło: KWSJP: Krzysztof Rutkowski, Jerzy Andrzejczak: Mitologia, prasa, 2000 |
|
Nie może dochodzić do tego, że na oczach ludzi facet rozwala psa – komentuje pani Monika. Za znęcanie się nad zwierzętami grozi kara. źródło: Internet |
Składnia
Rzosobowy | + | rozwalać | + |
KOGO/CO +
(KOMU)
|
5. okna
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Najbliższe środowisko życia człowieka czynności związane z codziennym życiem w domu
Relacje znaczeniowe
hiperonimy: | otwierać |
Połączenia
- rozwalać bramę, drzwi, okno, skrzydła (okna, szafy...)
Cytaty
I nie rozwalaj drzwi, bo nie po to w piecu palę... źródło: KWSJP: Rudolf Jasik: Martwi nie śpiewają, 1961 |
|
Rozwala drzwi na oścież i idzie na zewnątrz. źródło: Internet |
Składnia
Rzposobowy | + | rozwalać | + |
CO
|
6. ubrania
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Najbliższe środowisko życia człowieka czynności związane z codziennym życiem w domu
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Ubranie czynności, przedmioty i osoby związane z robieniem i noszeniem ubrań
Relacje znaczeniowe
hiperonimy: | rozrzucać |
Cytaty
Zdarzają się wtedy pewne scysje, ale generalnie nie rozwalam ubrań, nie wieszam ich byle gdzie, zdejmuję buty - jestem bardzo porządny. Myślę, że żona wyrobiła we mnie po prostu pewien zmysł estetyczny. źródło: NKJP: www.borowski.pl |
|
Ciągle bałagani, rozwala wszystkie rzeczy i wyłącza mi muzykę. źródło: Internet |
|
A może, mimo klapsów i szarpania za ucho, dalej rozwala swoje klocki po całym pokoju. źródło: Internet |
Składnia
![]() |
+ | rozwalać | + |
CO +
(GDZIE)
|
7. swoim zachowaniem
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka zachowania emocjonalne
Relacje znaczeniowe
synonimy: | rozkładać |
Połączenia
- artykuł, napis, post, tekst, zarzut rozwala kogoś
- rozwalać swoim zachowaniem, postem, tekstem, zdjęciem
Cytaty
Nie śmiał się tak głośno w klasie. Ale się ciągle uśmiechał, i to ich na lekcjach faktycznie rozwalało. źródło: KWSJP: Piotr Zaremba: Plama na suficie, 2004 |
|
Co do pierwszej części - rozwala mnie scena, podczas której Sparrow schodzi na molo ze swej tonącej łodzi. źródło: NKJP: Internet |
|
Rozwala mnie tekst w jednej z reklam w radiu: „wersalka z funkcją spania” - pokręcony jest ten świat. źródło: Internet |
Składnia
![]() |
+ | rozwalać | + |
KOGO +
(CZYM)
|